İbrahim şah Ludi — Vikipediya

İbrahim şah Ludi
puşt. ابراهیم لودي
1517 – 1526
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	XV əsr
Doğum yeri	Dehli, Dehli sultanlığı
Vəfat tarixi	21 aprel 1526(1526-04-21)
Vəfat səbəbi	döyüşdə ölüm
Fəaliyyəti	siyasətçi, Dehli sultanı[d]
Ailəsi	Ludilər sülaləsi
Dini	islam
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İbrahim şah Ludi(puşt. ابراهیم لودي, urdu ابراہیم لودی; XV əsr, Dehli – 21 aprel 1526) — Ludilər sülaləsindən Hindistan hökmdarı.

Sultan İskəndər şah Ludinin böyük oğludur. Atasının ölümünə görə 22 noyabr 1517-ci ildə taxta çıxdı. Hökmdarlığını qəbul etmeyen müxalifləri, qardaşı Cəlal xanın ətrafında toplanıb onu Cavnpur hökmdarı elan edərək ölkəni ikiyə bölmək istədilər. İbrahim Ludi həmən qardaşının üzərinə bir ordu göndərdi. Məğlub olan Cəlal xan, Siqhlərin əlindəki Qevaliyara sığındı. İbrahim Qevaliyarı da mühasirə etdi və Cəlal xanı ələ keçirərək adamlarıyla bərabər həbsə atdı. Cəlal xan bir müddət sonra həbsxanada öldü.

İbrahim şah daha sonra, dövlət adamlarının ona qarşı sadiq davranmadığı gərəkçəsiylə sərt bir idare tərzi menimsədi və bir çox irəli gələn əyan-ərkanı basqıya məruz qoyaraq özündən soyutdu. Hətta atasının iki önemli yöneticisini ölüme məhkum etdirincə digər dövlət adamları öz güvenliklərini sağlamak üçün İbrahim şaha qarşı üsyan etdilər. Bu sırada Pəncab valisi Dövlət xan Ludi də baş qaldırdı. Durumu öyrənən sultan, Dövlət xan Ludinin Dehliyə gəlməsini əmr etdi, fəqət şübhələnən Dövlət xan oğlu Dilavər xanı göndərdi. Dehliyə gələn Dilavər xan, bir müddət üçün həbsə atıldıqdan sonra geri gönderildiyinde sultanlığın mərkəzindəki basqı və zülmləri atasına anlatdı. İbrahim şah Ludinin taxtda qaldığı müddət ərzində öz aqıbətini heç yaxşı görməyən Dövlət xan, o sırada Kabildə bulunan Baburu dəvet edərək Hindistana girmesini istedi. Bunun üzerine Babur Hindistana yönelince İbrahim şah Ludi 1000 qədər filin də yer aldığı çox kalabalık bir orduyla onu durdurmak için yola çıxdı ve iki ordu 1526-cı ildə Panipatda qarşılaşdı. Osmanlı savaş düzenini uyğulayan və atəşli silahlar işlədən Babür karşısında tutunamayan İbrahim-i Ludinin ordusu dağıldı ve İbrahim şah savaş alanında öldü (21 aprel 1526). Babür, İbrahim şahın cəsədini törenle defn etdirdi və öldüyü yerdə bir türbə tikdirdi. Bu türbə zamanla ziyarətgah halına gelmişdir. İbrahim şah Ludinin anası Sultan Baburu zəhərlətmək istemiş, fəqət bacarıqlı ola bilməmişdir. Durumun ortaya çıxması üzerine suç ortaqları öldürülmüş və o da Kabilə göndərilmiş, ancaq yolda intihar etmişdir.

Sultan İbrahim şah fərasət sahibi və cəsur bir hökmdar idi. Soyluları nəzarət altında tutmaq üçün basqıcı bir politika uygulamışsa da zalim bir hökmdar olmamışdır. Hökmdarlıq qavramının gelişmesine katkıda bulunmuş, adil bir siyaset takip etmiş ve Ludilər sülaləsinin bir imparatorluk haline gelmesi için çalışmıştır. Bazı tasarruflarından dolayı xanedanın yıkılışına sebep olmakla suçlanırsa da asıl sorumluluğun asilzadelere ait olduğu kabul edilmektedir. Panipat döyüşü Hindistan tarixi üçün önemli bir dönüm noktası olmuştur. İbrahim şah Ludinin ölümüyle Ludilə sülaləsi yıxılmış, Babür bu savaştan sonra Dehli ve Aqranı da ələ keçirərək Babürlüler xanedanını qurmuşdur.