Arachnomorpha — Vikipediya

*Arachnomorpha*
Arachnomorpha
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Arachnomorpha
Beynəlxalq elmi adı
	Arachnomorpha;
EOL	3363337
FW	121042

Arachnomorpha (yun. ἀράχνη (aráchnē) 'hörümçək' və μορφή (morphḗ) 'forma'), buğumayaqlılar (Arthropoda) şöbəsinə aid olan bir kladır. Bu klad, əsasən hörümçəkkimilər (Arachnida), dəlixərçənglər (Xiphosura) və dəniz əqrəbləri (Eurypterida) kimi xeliserliləri (Chelicerata) əhatə edir.^[1]

Xüsusiyyətləri

Arachnomorpha kladının əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

Xeliserlər: Arachnomorpha üzvləri, ağızlarının önündə yerləşən və qidalanma, müdafiə və duyğu funksiyalarını yerinə yetirən bir cüt xeliser (chelicerae) adlı qısqaclara malikdir.

Pedipalplar: Arachnomorpha üzvləri, xeliserlərin arxasında yerləşən və müxtəlif funksiyaları yerinə yetirən bir cüt pedipalp (pedipalps) adlı ətraflara malikdir. Pedipalplar, duyğu, qidalanma, çoxalma və hərəkət üçün istifadə edilə bilər.

Dörd cüt ayaq: Arachnomorpha üzvləri, ümumiyyətlə, hərəkət üçün istifadə edilən dörd cüt ayağa malikdir.

Bədən bölgələri: Arachnomorpha üzvlərinin bədəni, prosoma (baş-göğüs) və opistosoma (qarın) olmaqla iki əsas hissəyə bölünür.

Təsnifatı

Arachnomorpha kladı, aşağıdakı əsas qrupları əhatə edir:

Arachnida (Hörümçəkkimilər): Bu sinif, hörümçəklər, əqrəblər, gənələr və digər bir çox quru onurğasızını əhatə edir. Hörümçəkkimilər, əsasən quruda yaşayan yırtıcılardır.

Xiphosura (Dəlixərçənglər): Bu sinif, at nalı xərçəngi kimi tanınan dəniz heyvanlarını əhatə edir. Dəlixərçənglər, yaşayan fosillər hesab olunur və milyonlarla ildir ki, çox dəyişməmişdir.

Eurypterida (Dəniz əqrəbləri): Bu sinif, nəsli kəsilmiş dəniz əqrəblərini əhatə edir. Dəniz əqrəbləri, Paleozoyik zamanda yaşamış və bəzi növləri 3 metr uzunluğa çata bilən ən böyük buğumayaqlılar olmuşdur.

Filogenetik əlaqələr

Arachnomorpha kladının filogenetik əlaqələri hələ tam olaraq aydınlaşdırılmamışdır. Bununla birlikdə, molekulyar və morfoloji dəlillərə əsasən, Arachnomorpha kladının Mandibulata (çənəli buğumayaqlılar) kladının qardaş qrupu olduğu düşünülür.^[2]

İstinadlar

↑ Regier, J.C.; Shultz, J.W.; Zwick, A.; Hussey, A.; Ball, B.; Wetzer, R.; Martin, J.W.; Cunningham, C.W. "Arthropod relationships revealed by phylogenomic analysis of nuclear protein-coding sequences". Nature. 463 (7284). 2010: 1079–1083. Bibcode:2010Natur.463.1079R. doi:10.1038/nature08742. PMID 20147900.
↑ Ballesteros, J.A.; Sharma, P.P. "A Critical Appraisal of the Placement of Xiphosura (Chelicerata) with Account of Known Sources of Phylogenetic Error". Systematic Biology. 68 (6). 2019: 896–917. doi:10.1093/sysbio/syz011. PMID 30929988.

[Regier2010-1] Regier, J.C.; Shultz, J.W.; Zwick, A.; Hussey, A.; Ball, B.; Wetzer, R.; Martin, J.W.; Cunningham, C.W. "Arthropod relationships revealed by phylogenomic analysis of nuclear protein-coding sequences". Nature. 463 (7284). 2010: 1079–1083. Bibcode:2010Natur.463.1079R. doi:10.1038/nature08742. PMID 20147900.

[Ballesteros2019-2] Ballesteros, J.A.; Sharma, P.P. "A Critical Appraisal of the Placement of Xiphosura (Chelicerata) with Account of Known Sources of Phylogenetic Error". Systematic Biology. 68 (6). 2019: 896–917. doi:10.1093/sysbio/syz011. PMID 30929988.

[1]

[2]