Bonyak xan — Vikipediya

Bonyak xan
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	XI əsr
Fəaliyyəti	Xan

Bonyak xan (?-?) — Qıpçaq xanı.

Məşhur kuman xanları Tuqorxan, Bonyak (Bənək) və Şarukanın simasında rus folklorunda dəhşətli düşmən kimi Bunyak Şeludivıy - xişnıy, Tuqorin Zmeyeviç, Şark - velikan obrazları yaranmışdır. Bu adları Bizans imperatorunun qızı Anna Komnin yazısında Tuqortaq (Tuqorkan), Manyak (Bunyak) şəklində verir ^[1].

Donda məskunlaşan qıpçaqların bir hissəsi Dnepr ətrafına köç etdi. Həmin dövrdə bu torpaqlar qıpçaq xanı Bonyakın orduları tərəfindən tutulmuşdu. Məhz Bonyak Tuqorkan xanla birlikdə həm rus torpaqlarına, həm də bizans üzərinə hücum etmişdilər. Lakin qüvvə və siyasi fəallıqlarına baxmayaraq XI əsrin sonu XII əsrin əvvəllərində öz keçmiş qüdrət və qüvvələrini itirmiş oldular.

1107-ci ildə Bonyak xan və Şarukan Pereyaslavl knyazlığının üzərinə yürüş təşkil etdilər. Onlar çox böyük qüvvə ilə Lubna şəhərinə yaxınlaşdılar və Tula çayının sol sahilində durdular. Svyatopolk və Vladimir qəfildən qıpçaq ordularına hücumetdilər. Özlərini itirən qıpçaq döyüşçülərinin çox hissəsi qılıncdan keçirildi. Bonyakın qardaşı Taaz öldürüldü. Suqrxan öz qardaşları ilə əsir düşdü. Şurukan isə əsir düşməkdən zorla canını qurtatra bildi.

Kumanların daha çox qərb qanadında görünən, Bizans və Rusiya ilə savaşdan çox diplomatik əlaqələrə üstünlük verən Bonyak xan 90 - 95 yaşında 1167 – ci ildə ölənə qədər çoxlu savaşlarda olmuşdu. Belə savaşların birində Bonyak döyüşdən qabaq gecə çadırından çıxıb bir az uzaqlaşır və üzünü göyə tutub qurd kimi ulayır, bozqırdan səsinə hay verən bozqurdun cavabını eşidəndən sonra çadıra qayıdır və sabahkı döyüşdə qələbə çalacağını deyir. Rus salnaməsi 1097 – ci ildə baş vermiş həmin hadisəni belə yazır:

"…i yako bist polunoşi i vstav Bonyak i otyexa ot rati i poça volçski vıti"

— С.А.Плетнева. Половцы. M. 1990, səh 102

• Qıpçaqlar
• Peçeneqlər