French
Deutschجنسیت - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
جنسیت به مجموعه وسیعی از انتظارات و هنجارهای مشترک اشاره می‌کند که به رفتار مردان و زنان، دختران و پسران مربوط می‌شود و طیفی از ویژگی‌ها و تمایزهای بین مردانگی و زنانگی را دربر می‌گیرد.[۱] بسته به بستر، این ویژگی‌ها می‌توانند شامل ژاد (مانند وضعیت مرد، زن یا بیناجنس بودن)، ساختار اجتماعی مبتنی بر جنسیت (مانند نقش جنسیتی) یا هویت جنسیتی باشد.[۲][۳][۴] در بیشتر فرهنگ‌ها جنسیت به دو گروه کلی تقسیم می‌شود: پسر/مرد و دختر/زن.[۵] افرادی که خارج از این دو گروه باشند، خارج از جنسیت به‌شمار می‌آیند. بعضی از جوامع علاوه بر مرد و زن جنسیت‌های دیگری را نیز به رسمیت می‌شناسند، مانند هجرا در جنوب آسیا. این افراد معمولاً به عنوان جنس سوم (و جنس چهارم و غیره) شناخته می‌شوند.
جان مانی، سکس‌شناس، تمایز واژگانی بین ژاد و جنسیت به عنوان یک نقش را در سال ۱۹۵۵ تعریف کرد. پیش از کار او، واژه جنسیت تنها برای جنس دستوری در زبان‌شناسی به کار می‌رفت.[۲][۳] با این حال معنای جدید این واژه تا دهه ۱۹۷۰ استفاده نمی‌شد، در این زمان جنبش فمینیسم تمایز بین ژاد و جنسیت (ساختار اجتماعی) را پذیرفت. امروزه این تمایز در برخی حوزه‌ها، به ویژه علوم اجتماعی[۶][۷] و اسنادی که توسط سازمان جهانی بهداشت نوشته شده‌اند، رعایت می‌شود.[۴]
کاربرد واژهٔ جنسیت در سایر حوزه‌ها از جمله برخی از حوزه‌های علوم اجتماعی، شامل مفهوم جنس (زیست‌شناسی) نیز می‌شود یا جایگزین آن می‌شود.[۲][۳] به عنوان مثال، در تحقیقات جانوری از واژهٔ جنسیت معمولاً برای اشاره به جنس (زیست‌شناسی) جانوران استفاده می‌شود. این تغییر در معنای جنسیت را می‌توان در دهه ۱۹۸۰ ردیابی کرد. در سال ۱۹۹۳، سازمان غذا و دارو (آمریکا)(FDA) شروع به استفاده از واژهٔ جنسیت به جای جنس کرد.[۸] بعد در سال ۲۰۱۱، FDA موضع خود را عوض کرد و از واژهٔ جنس (زیست‌شناسی) به عنوان طبقه‌بندی زیستی و از واژهٔ جنسیت در یکی از این دو مفهوم استفاده کرد: «چه گونه یک نفر خودش را به عنوان مرد یا زن معرفی می‌کند» یا این که «چه گونه یک نفر براساس بروز جنسیتی‌اش از نهادهای اجتماعی بازخورد می‌گیرد».[۹]
علوم اجتماعی شاخه‌ای دارد که به مطالعات جنسیت اختصاص دارد. علوم دیگری مانند سکس‌شناسی و علوم اعصاب نیز به این موضوع می‌پردازند. علوم اجتماعی گاهی به جنسیت به عنوان یک ساختار اجتماعی می‌پردازد، و مطالعات جنسیت هم چنین از این دیدگاه به موضوع می‌پردازد، در حالی که پژوهش‌های علوم طبیعی بررسی می‌کند که آیا جنس (زیست‌شناسی) در مردان و زنان بر رشد جنسیت در انسان تأثیر دارد. این هر دو مطالعه بحث در مورد میزان اثرگذاری اختلاف‌های زیستی در شکل‌گیری هویت جنسیتی را می‌سازند. در برخی از متون انگلیسی جنس (زیست‌شناسی)، جنسیت روان شناختی و جنسیت اجتماعی یک سه‌گانه را می‌سازند. این چارچوب برای اولین بار در سال ۱۹۷۸ در یک مقاله فمینیستی پیرامون تراجنسی‌گرایی شکل گرفت.
تفاوت جنسیت با اصطلاحات مشابه
[ویرایش]تفاوت جنسیت با جنس
[ویرایش]در گذشته و حتی اکنون در میان بسیاری از افراد دو مفهوم جنس و جنسیت به یک معنا به شمار می‌رفتند، ولی از نظر زیستی و اجتماعی این دو مقوله از یک دیگر متفاوت و در عین حال با یکدیگر مرتبط‌اند. جنس به عنوان یک ویژگی زیستی به تفاوت‌های زیستی و بیولوژیکی بین بدن مردان، زنان و بینا‌جنسی اشاره می‌کند که هم ویژگی‌های اولیه یک جنس (سیستم تولید مثل) و هم ویژگی‌های ثانویه آن (مانند پستان و موی صورت) را شامل می‌شود.
اما جنسیت به شکل اجتماعی بر اساس ویژگی هایی تعیین می‌شود که از طبقه‌بندی جنسی نشات می‌گیرد و به نوبه خود تفاوت های اجتماعی و فرهنگی ای را منعکس می‌کند که به دنبال جنس خاص به وجود می‌آید.[۱۰][۱۱]
تفاوت هویت جنسیتی با گرایش جنسی
[ویرایش]از دیگر خطاهای رایج در تعاریف مربوط به جنسیت این است که گرایش جنسی را به معنای هویت جنسیتی در نظر گرفته شود، در حالی که این دو اصطلاح از یکدیگر متفاوت بوده و تعاریف خاص خود را دارند. گرایش جنسی در مواردی به کار می‌رود که فرد به سمت شخص دیگری جذب بشود و احساس کند که از نظر عاطفی و جنسی به آن شخص کشش دارد. اما موضوع هویت جنسیتی به کشش جنسی نسبت به شخصی بر نمی‌گردد، بلکه به این موضوع بازمی‌گردد که فرد در واقع چه کسی است، زن یا مرد یا فراهنجار جنسی و یا جزو گروه‌های دیگر. به طور کلی اصطلاح هویت جنسیتی هویت‌یابی روانی فرد با جنسیتی خاص را در بر می‌گیرد و چندان کشش فرد را نسبت به افراد دیگر مورد توجه قرار نمی‌دهد.[۱۲]
انجمن روان‌شناسی آمریکا هویت جنسیتی را اینگونه تعریف می کند:
حس بنیادین فرد از مرد بودن، زن بودن، یا جنسی نامشخص بودن.[۱۳]
بنابراین از همین تعریف بالا می توان دریافت که هویت جنسیتی و گرایش جنسی از یکدیگر متفاوت بوده و هر کدام تعریف ویژه خود را دارند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- تفاوت‌های جنسیتی در انسان
- ویژگی‌های جنسی
- تفکیک جنسیتی
- تبعیض جنسیتی
- باینری جنسیت
- جنسیت انتسابی
- جنسیت‌محوری
- جنسیت ابزار اتصال
- خارج از جنسیت
- برابری جنسیتی
- انقلاب جنسی
- اعتصاب جنسی
منابع
[ویرایش]- ↑ احمدی، کامیل. داستان شهر ممنوعه (پژوهشی جامع در باب دگرباشان در ایران). لندن. نشر مهری. چاپ اول. (1398). 31.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Udry, J. Richard (November 1994). "The Nature of Gender" (PDF). Demography. 31 (4): 561–573. doi:10.2307/2061790. JSTOR 2061790. PMID 7890091. Archived from the original (PDF) on 2 September 2017. Retrieved 12 September 2019.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Haig, David (April 2004). "The Inexorable Rise of Gender and the Decline of Sex: Social Change in Academic Titles, 1945–2001" (PDF). Archives of Sexual Behavior. 33 (2): 87–96. CiteSeerX 10.1.1.359.9143. doi:10.1023/B:ASEB.0000014323.56281.0d. PMID 15146141. Archived from the original (PDF) on 15 June 2012.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "What do we mean by "sex" and "gender"?". World Health Organization. Archived from the original on 30 January 2017. Retrieved 26 November 2015.
- ↑ Kevin L. Nadal, The SAGE Encyclopedia of Psychology and Gender (2017, شابک ۱۴۸۳۳۸۴۲۷۶), page 401: "Most cultures currently construct their societies based on the understanding of gender binary—the two gender categorizations (male and female). Such societies divide their population based on biological sex assigned to individuals at birth to begin the process of gender socialization."
- ↑ Lindsey, Linda L. (2010). "Ch. 1. The Sociology of gender" (PDF). Gender Roles: A Sociological Perspective. Pearson. ISBN 978-0-13-244830-7. Archived from the original (PDF) on 5 April 2015.
- ↑ "Guideline for the Study and Evaluation of Gender Differences in the Clinical Evaluation of Drugs" (PDF). Archived from the original (PDF) on 6 April 2015. Retrieved 3 August 2014.
- ↑ "Evaluation of Sex-Specific Data in Medical Device Clinical Studies – Guidance for Industry and Food and Drug Administration Staff". U.S. Food and Drug Administration. 22 August 2014. Retrieved 26 February 2019.
- ↑ احمدی، کامیل. داستان شهر ممنوعه (پژوهشی جامع در باب دگرباشان در ایران). لندن. نشر مهری. چاپ اول. (1398). ص 30.
- ↑ گیدنز، آنتونی و برد سال، کانی. جامعه شناسی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران. نشر نی. چاپ شانزدهم. (۱۳۹۹). ص ۱۵۶.
- ↑ احمدی، کامیل. داستان شهر ممنوعه (پژوهشی جامع در باب دگرباشان در ایران). لندن. نشر مهری. چاپ اول. (1398). ص 34.
- ↑ «تعریف انجمن روان شناسی آمریکا از هویت جنسی» (PDF). www.apa.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۴.