دستگرد ( اصفهان ) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دستگرد دستگرد اصفهان
کشور	ایران
استان	اصفهان
شهرستان	اصفهان
بخش	منطقه ۱۳ شهرداری اصفهان
رشد جمعیت	۲۰۰ درصد
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۵۴۱
میانگین دمای سالانه	۲۰
میانگین بارش سالانه	۵۰۰ میلی‌مترمکعب
روزهای یخبندان سالانه	زمستان
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۱۳۹۹
دستگرد روی نقشه ایران ۳۲°۳۷′۲۷″شمالی ۵۱°۳۶′۲۱″شرقی / ۳۲٫۶۲۴۱۶۴°شمالی ۵۱٫۶۰۵۸۱۹°شرقی / 32.624164; 51.605819

دستگرد منطقه‌ای است واقع در شهرداری منطقه ۱۳ شهر اصفهان.^[۱] دستگرد، مرز بین شهر ابریشم و شهراصفهان محسوب می‌گردد. دستگرد اصفهان از شمال به رودخانه زاینده رود و در بخشی به محله (دنبه) و از غرب به دامنه کوه که اکنون منطقه مسکونی گلزار در آن واقع شده و از جنوب در امتداد کوه صفه، شهر ابریشم وکوی امیریه و شهرک ولی عصر و از شرق به خیابان باغ فردوس و سیمین (سهروردی) محدود می‌باشد.

دستگرد به معنای باستانی آن دسته‌گرد است یعنی یک دسته یا گروه گشت نظامی و امنیتی. این واژه در فرهنگ دهخدا به معنی زمین زراعی است که از چهار طرف با دیوار محصور شده در زمان ساسانیان در معنای زمین‌های شاهی کاربرد یافت. شاهان ساسانی زمین‌های بایر را به کشاورزان واگذار کرده تا آنها خود در آبادی آن املاک کوشش کنند. گرد کردن به معنی ساختن هست و دستگرد معنای دست ساز یا زمین بایری است که با دست آباد شده و همچنین بنایی مانند کوشک که گرد آن خانه‌ها باشد.^[۲] همچنین در فرهنگ فارسی معین، دستگرد به معنای زمین پست و هموار و در لغت‌نامه دهخدا، به زمین هموار، زمین و ملک زراعی و بنائی مانند کوشک که خانه‌ها به دور آن باشد، معنی شده‌است. بیشتر نقاطی که در ایران و کشورهای پیرامون آن با نام‌های دستگرد و دستجرد معروفند، همان زمین‌های شاهی ساسانی هستند.

بسیاری از مناطق در سرزمین ایران، با نام دستگرد شناخته می‌شوند. از جمله مشهورترین آن‌ها

• دستگرد ساسانی: خسروپرویز که در تیسفون نشیمن داشت، سنت شاهان ایران را که همیشه کاخ و محل اقامت تابستانی خود را در فلات ایران می‌ساختند، کنار گذاشت و در جایی در شمال شرقی تیسفون، تابستانگاهی به نام دستگرد ساخت. ویرانه‌های این محل امروزه به نام دستکرة که عربی شدهٔ دستگرد است، شناخته می‌شود.
• دستگرد (بیرجند): روستایی است در دهستان القورات از توابع بخش مرکزی شهرستان بیرجند، واقع در استان خراسان جنوبی که بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۳۳۶۵ نفر (در ۸۹۸ خانوار) بوده‌است.^[۳]
• دستگرد (برخوار) اصفهان: دستگرد برخوار در کنار گز برخوار از قدیمی‌ترین شهرهای اطراف اصفهان به‌شمار می‌رود و بنا به روایتی محل جمع‌آوری لشکریان برای دفاع از شهراصفهان بوده‌است.^[۴]
• دستگرد امامزاده: در ۲۸ کیلومتری شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری به این دلیل دستگرد را دستگرد امامزاده می‌گویند که مقبره امامزاده محمداکبر، فرزند علی در آن مدفون شده‌است.

مردم بومی آن داری لهجه اصفهانی می‌باشند، شغل اولیه مردم آن کشاورزی و دامپروری بوده‌است لیکن با توسعه شهرنشینی و گذر اتوبان ذوب‌آهن در سال‌های پایانی دهه ۱۳۴۰ به مرور از حجم روستا نشینی کاسته و به میزان شهرنشینی آن افزوده گردیده‌است تا جایی که امروز شهرک‌های امیر حمزه، ولی عصر، کوی گلزار، پردیس و چندین مجموعه بزرگ و کوچک دیگر در حاشیه آن ایجاد گردیده‌است.

از جاذبه‌های موجود در دستگرد خیار می‌توان باغ‌های سرسبز آن، باغ پرندگان، آکواریوم بزرگ اصفهان که در این منطقه قرار گرفته‌است، باغ خزندگان، باغ پروانه‌ها، درخت چندصد ساله چنار، ساحل زیبای زاینده رود و… اشاره نمود.

• دانشنامه ایرانیکا، سرواژه Ctesiphon، ص ۴۴۸.

این یک مقالهٔ خرد تاریخی مرتبط با ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.