شاهنامه چاپ مسکو - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شاهنامه چاپ مسکو تصحیح و ویرایشی از کتاب شاهنامهٔ حکیم ابوالقاسم فردوسی است که در سال‌های ۱۹۷۱-۱۹۶۰ توسط تعدادی از پژوهشگران بنیاد شرق‌شناسی فرهنگستان علوم روسیه (اتحاد جماهیر شوروی سابق) در نُه جلد منتشر شد. شاهنامهٔ چاپ مسکو شناخته‌شده‌ترین و پرفروش‌ترین تصحیح از این کتاب به ویژه در ایران بوده و اکثر شاهنامه‌های موجود در بازار کتاب ایران بر اساس این تصحیح به چاپ رسیده‌اند.^[۱]

نسخهٔ ابتدایی شاهنامهٔ چاپ مسکو در ۹ جلد منتشر شده است. سه جلد اول این کتاب بر اساس سه نسخهٔ خطی و از جلد چهارم به بعد بر اساس چهار نسخهٔ خطی تهیه شده است. نسخهٔ خطی اصلی که مبنای تصحیح شاهنامهٔ چاپ مسکو بوده، به سال ۶۷۵ قمری تعلق دارد و به همین دلیل در زمان چاپ نسبت به تصحیح‌های قبلی برتری داشت.^[۱] مهم‌ترین نسخهٔ دست‌نویس در تصحیح شاهنامهٔ چاپ مسکو، شاهنامهٔ لندن بوده است. در شاهنامهٔ چاپ مسکو اختلاف نسخه‌ها یا نسخه‌بدل‌ها در پانوشت صفحات درج شده است.^[۲]

ایرادات زیادی به شاهنامهٔ چاپ مسکو وارد شده است. گفته می‌شود که تعداد زیادی از ابیات اصیل شاهنامه در این نسخه از قلم افتاده و تعداد زیادی از ابیات غیراصیل و الحاقی به متن شاهنامه راه پیدا کرده است.^[۱] همچنین مصححان در بسیاری موارد دچار غلط‌خوانی متن شده‌اند. همچنین نسخه‌های دست‌نویس زیادی وجود دارند که در شاهنامهٔ چاپ مسکو مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.^[۱]

جلال خالقی مطلق که خود تصحیح دیگری از شاهنامه را به انجام رسانده است، معتقد است که روش پژوهشگران روس در تصحیح شاهنامهٔ چاپ مسکو به صورت «پیروی از اقدم و اصح نسخ» و بر مبنای یک نسخه و لذا غیر انتقادی بوده است. او می‌گوید این پژوهشگران به نسخه‌هایی که در روسیه در اختیار داشته‌اند اکتفا نموده و در کارشان همان نسخه‌ها را هم معرفی نکرده‌اند. خالقی مطلق شاهنامهٔ چاپ مسکو را یک «رونویسی از نسخهٔ لندن با غلط‌های بسیار» می‌داند.^[۳]

چاپ‌های متعددی از روی شاهنامهٔ چاپ مسکو صورت گرفته است.