فرهنگ گورچالی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

فرهنگ گورچالی
مکان	اروپا
دوران	عصر برنز
تاریخ‌ها	c. 3500 BC – 2000 BC
پس از	فرهنگ مایکوپ
پیش از	فرهنگ آندرونوو

فرهنگ گورچالی در هزاره چهارم پیش از میلاد.

فرهنگ گورچالی^[۱] یا قبور خاکی (به انگلیسی: Pit Grave) که فرهنگ یامنا^[۲] هم نامیده می‌شود از فرهنگ‌های اواخر عصر مس و اوایل عصر برنز در منطقه بوگ جنوبی، دنیستر و اورال بود که از سده‌های ۳۶ تا ۲۳ پیش از میلاد ادامه داشت.

نام یامنا (Ямна) از زبان‌های روسی و اوکراینی گرفته شده که به معنای چال است.

فرهنگ گورچالی غالباً فرهنگی کوچ‌گرد بود اما شماری از آن‌ها در نزدیکی رودها و حصارهای تپه‌ای به کشاورزی هم روی آورده بودند.^[۳]

فرهنگ گورچالی به عنوان فرهنگی از مردمان هندواروپایی اولیه در دوران متاخر خود یعنی پیش از جدا و پراکنده شدن هندواروپاییان دانسته می‌شود. محدوده حضور فرهنگ گورچالی نیز به عنوان یکی از نامزدها برای شناسایی آریابوم یا سرزمین اصلی هندواروپاییان به‌شمار می‌آید.^[۴]

در عصر برنز از این فرهنگ، دو فرهنگ بزرگ دیگر با عنوان‌های «فرهنگ قبور الواری/Timber Grave» یا «فرهنگ اسروبنا/Srubnaja» و «فرهنگ آندرونوو/Andronovo» رشد پیدا نمود.^[۵]

ویژگی‌ها

ویژگی اصلی فرهنگ گورچالی عبارتست از خاک‌سپاری مردگان در چاله‌هایی در گورخان‌ها^[۶] (گورپشته‌ها^[۷]) در حالت طاق‌باز با زانوهای خمیده. بدن مردگان نیز با اخرا پوشانده می‌شد.

در این فرهنگ، قربانی کردن دام، خوک، گوسفند، بز و اسب در آیین‌های خاکسپاری رواج داشت. این ویژگی را با مردمان هندواروپایی (و از جمله هندوایرانی باستان) مرتبط دانسته‌اند.^[۸]

بررسی‌های آنتروپولوژیکی

فرهنگ یامنا مربوط به اوایل عصر برنز و واقع در استپ پونتیک-کاسپین یکی از مهم‌ترین کاندیدها برای سرزمین اولیه هندواروپاییان می‌باشد. در بررسی‌های Haak و همکاران (۲۰۱۵) از ۱۰ نمونهٔ مذکر بررسی شده مربوط به شرق یامنا، ۹ نفر حامل هاپلوگروپ R1b (خصوصاً سابکلاد L23) بودند. برخلاف پیش‌بینی‌ها، هیچ‌یک از نمونه‌های یامنا تا به حال حامل تک گروه R1a نبوده‌اند، اما در بررسی‌های آینده از سایر مناطق یامنا احتمال یافتن این هاپلوگروپ بالاست. از نظر ظاهری، مردمان این فرهنگ دارای چشم و موی تیره، قد بلند و پوستی روشن (اما کمی تیره‌تر از اروپاییان امروزی) بوده‌اند. در بررسی‌های اتوزومی مشخص شد که مردمان یامنا ۵۶ درصد تبارشان از شکارچی-گردآورنده‌های اروپای شرقی و مابقی از شکارچی-گردآورنده‌های قفقاز بوده‌است.^[۹]

دست‌افزارها

از مجموعه موزه هرمیتاژ

منابع

↑ برابرنهاده فرهنگستان زبان فارسی. در انگلیسی: Pit Grave Culture
↑ Yamna culture
↑ J. P. Mallory, "Yamna Culture", Encyclopedia of Indo-European Culture, Fitzroy Dearborn, 1997.
↑ David W. Anthony, The Horse, The Wheel and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World (2007).
↑ صفا، مینا (بهار و تابستان ۱۳۹۰). «اقوام هندوایرانی و سرزمین ایران ویج». جستارهای تاریخی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دوم (یک).
↑ kurgan
↑ tumuli
↑ Benjamin W Fortson (2004). Indo-European Language and Culture: An Introduction. Blackwell Publishing. p. 43.
↑ Haak W, et al. "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 2015.

[1] برابرنهاده فرهنگستان زبان فارسی. در انگلیسی: Pit Grave Culture

[2] Yamna culture

[3] J. P. Mallory, "Yamna Culture", Encyclopedia of Indo-European Culture, Fitzroy Dearborn, 1997.

[4] David W. Anthony, The Horse, The Wheel and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World (2007).

[5] صفا، مینا (بهار و تابستان ۱۳۹۰). «اقوام هندوایرانی و سرزمین ایران ویج». جستارهای تاریخی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دوم (یک).

[6] urgan

[7] tumuli

[8] Benjamin W Fortson (2004). Indo-European Language and Culture: An Introduction. Blackwell Publishing. p. 43.

[9] Haak W, et al. "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 2015.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]