محمد بن عبدالوهاب - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

محمد بن عبدالوهاب
محمد بن عبد الوهّاب بن سلیمان التمیمی
زادهٔ۱۱۱۵هـ. ق
۱۷۰۳م.
عُیَینه در نزدیکی ریاض
درگذشت۲۳ مه ۱۷۹۲
۱ شوال ۱۲۰۶
درعیه، در نزدیکی ریاض
شناخته‌شده
برای		سلفی‌گری
مکتبسلفی‌گری
آثار برجستهجنگ با بدعت - همکاری با خاندان آل سعود
فرزندانحسین بن محمد بن عبد الوهّاب، إبراهیم بن محمد بن عبد الوهّاب، عبدالله بن محمد بن عبد الوهّاب، علی بن محمد بن عبد الوهّاب. فاطمة بنت محمد بن عبد الوهّاب، عبد العزیز بن محمد بن عبد الوهّاب
سلفی‌گری
چهره‌های اصلی
نهادها
جریان‌ها
افراد مرتبط
ایدئولوژی‌های مرتبط
خوش نویسی محمد بن عبدالوهاب توسط ابو تائب

محمد ابن عبدالوهاب بن سلیمان التمیمی (۱۱۱۵–۱۲۰۶ ه‍.ق) (۱۷۰۳–۱۷۹۲ م) محقق اسلامی، متکلم، واعظ، فعال و رهبر مذهبی عرب[۱] اهل نجد در عربستان مرکزی، که به عنوان بنیان‌گذار جنبش وهابیت و یکی از متفکران جنبش احیای اسلام شناخته می‌شود.[۲][۳][۴][۵]

پیروان او خود را موحد (در حال جمع: موحدین) می‌نامند و اصطلاح «وهابی» یک برچسب نسبتاً توهین آمیز است که توسط پیروان او استفاده نمی‌شود، بلکه توسط دانشمندان غربی و برخی از منتقدان او از بین مسلمانان استفاده می‌شود.[۶][۷][۸][۹]

او پیروی دقیق از قوانین سنتی اسلامی را ترویج می‌کرد و ضرورت بازگشت مستقیم به قرآن و حدیث را به جای تکیه بر تفاسیر قرون وسطی اعلام می‌کرد و اصرار داشت که هر مسلمان اعم از زن و مرد، شخصاً قرآن را بخواند و مطالعه کند.[۱۰]

تقلید از مجتهدین را رد کرد و گفت هرکسی باید خودش در امر دین صاحب نظر شده اجتهاد کند.[۱۱][۱۲]

زیارت قبور مقدسین و دعا کردن به آنها را مردود شمرد و آن را مترادف با پرستش غیر خدا دانست.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

برخی از علمای مهم سنی در زمان خودش با نظرات او مخالف بودند که از جمله آنان پدر و برادر خودش بودند.[۱۸][۱۹][۲۰]

او شرط مشروعیت حکومت را (قدرت - انصاف - بیعت) می‌دانست.[۲۱]

دعوت او برای اصلاحات اجتماعی در جامعه مبتنی بر آموزه کلیدی توحید بود و به شدت از رساله‌های علمای کلاسیک ابن تیمیه (متوفی ۷۲۸ ه‍.ق/ ۱۳۲۸ م) و ابن قیم (متوفی ۷۵۱ ه. /۱۳۵۰م) اثر پذیرفته بود.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]

وی اتحادی دینی-سیاسی را با محمد بن سعود ایجاد کرد و به تأسیس حکومت دیریه (حکومت سعودی) کمک کرد و این اتحاد تا به امروز ادامه دارد.[۲۶][۲۷][۲۸]

نوادگان او که آل شیخ نامیده می‌شوند همواره نقش جلوداری علما را در عربستان دارا بوده‌اند و بر نظرات علمای سعودی نفوذ کامل دارند.[۲۹][۳۰][۳۱]

زندگی

محمدبن عبدالوهاب در سال ۱۱۱۵ ه‍.ق (۱۷۰۳ میلادی) در روستای عیینه (به عربی: عُیَینه) از توابع نجد متولد گردید. پدر وی، عبدالوهاب از قضات آن شهر بود. محمد، فقه حنبلی را در زادگاه خود آموخت. سپس، برای تکمیل معلومات رهسپار مدینه شد و در آنجا به تحصیل حدیث و فقه پرداخت.

در دوران تحصیل در مدینه، گه‌گاه مطالبی بر زبانش جاری می‌شد که از عقایدی خاص حکایت داشت.

چندی بعد، محمدبن عبدالوهاب، مدینه را به سوی نقاط دیگر ترک کرد و چهار سال در بصره و پنج سال در بغداد و یکسال در کردستان و دو سال در همدان اقامت کرد. مدتی کوتاه نیز، در اصفهان و قم زندگی کرد و آنگاه از طریق بصره به احساء رفت و از آنجا به «حُرَیمله» اقامتگاه پدرش رفت.

عملکرد

دعوت به توحید

محمد بن عبدالوهاب مسلمانان را به رهایی از بدعت‌ها و خرافات دعوت می‌کرد. تمسک به کتاب و سنت و آنچه پیشینیان صالح در میان علمای این امت بر آن بوده‌اند. وی دعوت خود را در قصبه حریمله آغاز کرد و مردم زیادی دعوت او را پذیرفتند و دیگران از کشورهای دیگر برای شرکت در دروس و مجالس او نزد او آمدند تا اینکه طرفداران و پیروانش زیاد شدند که برخی را به کشتن او واداشت، بنابراین به سوی عیینه حرکت کرد.[۳۲] در عیینه، عثمان بن حمد بن عبدالله بن معمر از وی پذیرایی کرد و دعوت را از او پذیرفت و همکاری کردند. نهی از منکر و زدودن شرک و بدعت‌ها که خشم برخی از علما را برانگیخت که موقعیت خود را ممکن بود از دست بدهند. ابن معمر امیر عینیه بیم آن داشت که والی احساء کمک‌هایش را قطع کند، لذا محمد بن عبدالوهاب را از عیینه بیرون کرد.[۳۳]

ورود به درعیه و اتحاد با محمد بن سعود

شیخ محمد بن عبدالوهاب به درعیه، مقر آل سعود رفت. او در آنجا با شاهزاده محمد بن سعود بن محمد المقرن ملاقات و دعوت خود را به او عرضه کرد. و آن دو متعهد شدند که به دین صحیح دعوت کنند، با بدعت‌ها مبارزه کنند و همه اینها را در سراسر شبه جزیره عربستان گسترش دهند.

محمد ابن سعود با او شرط کرد که در صورت موفقیت با هم بمانند و نیز ابن عبدالوهاب اهالی درعیه را از پرداخت مالیات هرگز نفی نکند.

این اتحاد در ۱۷۴۴ م به بیعت درعیه منجر شد که در واقع اولین دولت سعودی است که در درعیه مستقر گردید.[۳۴][۳۵]

زمانی که آل سعود درعیه را به پناهگاهی امن تبدیل کرد، وهابیان شهرهای دیگر نیز آمدند. از جمله اعضایی از قبیله ابن معمر که با ابن عبدالوهاب بیعت کرده بودند. هسته هواداران ابن عبدالوهاب در سراسر نجد به درعیه رفتند و پیشتاز حملات آل سعود علیه سایر شهرها شدند.[۳۶]

ابن عبدالوهاب مسئول امور دینی و ابن سعود مسئول مسائل سیاسی و نظامی بود. این قرارداد تبدیل به «پیمان حمایت متقابل»[۳۷]و ترتیبات تقسیم قدرت بین خاندان آل سعود و آل شیخ و پیروان ابن عبدالوهاب شد که برای نزدیک به ۳۰۰ سال پابرجا است.[۳۸][۳۹][۴۰]

پایه عقیدتی توسعه عربستان با احیای آموزه‌های ابن تیمیه، جنبش موحدون (وحدت‌گرا) بر پایبندی دقیق به قرآن و سنت تأکید کرد.[۴۱] در حالی که به‌طور همزمان از مفهوم یک دولت اسلامی بر اساس الگوی جامعه مسلمانان اولیه در مدینه دفاع می‌کند. در همین حال، مخالفان

مسلمان و غربی برای تحقیر انرا «وهابیت» نامیدند.[۴۲][۴۳][۴۴]

ابن عبدالوهاب با استنباط از تجربیات تلخ خود در عیینه، ضرورت یک نهاد سیاسی قوی اسلامی را برای دگرگونی وضعیت موجود اجتماعی-مذهبی و همچنین حفظ پایگاه سرزمینی وهابیت در برابر فشارهای خارجی درک کرده بود. پس از تحکیم موقعیت خود در درعیه، به حاکمان و روحانیون سایر شهرها نامه نوشت و آنها را به پذیرش آموزه‌های او دعوت کرد. برخی به درخواست‌های او توجه کردند، برخی دیگر آن را رد کردند و او را به جهل یا جادو متهم کردند.[۴۵]

جنگ با ریاض (۱۷۴۶–۱۷۷۳)

ابن عبدالوهاب با درک اهمیت تبلیغ دینی کارآمد (دعوت) از شاگردان خود خواست تا در راه استدلال و تبلیغ بر جنگ تسلط پیدا کنند تا سایر مسلمانان را به تلاش اصلاحی خود متقاعد کنند. بین سالهای ۱۷۴۴ و ۱۷۴۶، موعظه ابن عبدالوهاب به همان شیوه غیر خشونت‌آمیز سابق ادامه یافت و به‌طور گسترده در میان مردم نجد گسترش یافت. حاکمان شهرهای مختلف در سراسر نجد با ابن سعود بیعت کردند. این وضعیت در حدود ۱۱۵۸/۱۷۴۶ به شدت تغییر کرد. زمانی که رئیس قدرتمند ضد وهابی ریاض، دهام بن دواس (فل. ۱۱۸۷/۱۷۷۳)، به شهر منفوحه که با دیریه بیعت کرده بود، حمله کرد. این درگیری نزدیک به ۳۰ سال بین دیریه و ریاض تا سال ۱۱۸۷/۱۷۷۳ ادامه داشت.[۴۶] ابتدا با فتح نجد، نیروهای محمد بن سعود نفوذ وهابیان را به بیشتر قلمرو امروزی عربستان سعودی گسترش دادند و شیوه‌های مختلف مردمی را که شبه شرک می‌دانستند ریشه کن کردند و آموزه‌های عبدالوهاب را تبلیغ کردند.[۴۷][۴۸]

محمد بن عبدالوهاب اظهار می‌داشت که لشکرکشی‌های امارت درعیه کاملاً تدافعی است و مخالفانش را سرزنش می‌کرد که اولین کسانی هستند که تکفیر را آغاز کردند.[۴۹] ابن عبدالوهاب جهاد را فعالیتی تعریف کرده بود که باید توجیه دینی معتبری داشته باشد و فقط امامی می‌تواند آن را اعلام کند که هدفش کاملاً دفاعی باشد.[۵۰]

ابن عبدالوهاب با توجیه لشکرکشی‌های وهابی‌ها به عنوان عملیات دفاعی در برابر دشمنانشان می‌گوید:

در مورد جنگ تا امروز ما با کسی جز برای دفاع از جان و ناموس خود نجنگیدیم، آنها در منطقه ما به سراغ ما آمدند و در جنگ با ما از هیچ کوششی دریغ نکردند و ما فقط برای انتقام با برخی از آنها شروع به جنگ کردیم. به خاطر تجاوز مداوم آنها، [کیفر بدی، شری مانند آن است] (۴۲:۴۰)... آنها کسانی هستند که ما را کافر اعلام کردند و با ما جنگیدند.[۵۱][۵۲]

شورش در حریمله (۱۷۵۲–۱۷۵۵)

در سال‌های ۱۷۵۳–۱۷۵۳، وهابی‌ها با تعداد نگران‌کننده‌ای از شهرها مواجه شدند که از بیعت خودداری می‌کردند. برجسته‌ترین آنها شهر حریمله بود که در سال ۱۷۴۷ با دیریه بیعت کرده بود. با این حال، در سال ۱۷۵۲، گروهی از شورشیان به تشویق برادر ابن عبدالوهاب، سلیمان، کودتایی را در حریمله به راه انداختند. جنگ بین دیریه و حوریمیله آغاز شد. ابن عبدالوهاب یک گردهمایی از وهابیان از تمام سکونتگاه‌های سراسر نجد برگزار کرد. او با مروری بر فرارها و شکست‌های اخیر، آنها را تشویق کرد که به ایمان خود محکم بمانند و دوباره به مبارزه متعهد شوند.[۵۳][۵۴]

نبردهای متعاقب آن و تصرف مجدد حریمله در سال ۱۱۶۸/۱۷۵۵، تحولی چشمگیر در توسعه طلبی وهابی ایجاد کرد. عبدالعزیز، پسر محمد بن سعود، به عنوان رهبر اصلی عملیات نظامی وهابی ظاهر شده بود. عبدالعزیز در کنار یک نیروی ۸۰۰ نفری و ۲۰۰ نفر دیگر به فرماندهی حاکم مخلوع حریملا، توانست شورشیان را تحت سلطه خود درآورد. مهم‌تر از آن، منطق پشت این لشکرکشی بر اساس رساله جدید ابن عبدالوهاب مفید المستفید بود. ابن عبدالوهاب در این رساله اهالی حریمله را تکفیر کرد و وظیفه سربازان وهابی اعلام کرد که با آنها به عنوان مرتد بجنگند. او همچنین آیات متعددی از قرآن را بیان کرد که نشان دهنده اشکال تهاجمی جهاد است.[۵۵]

تسخیر ریاض و بازنشستگی (۱۷۷۳)

ریاض آخرین نقطه تهدید جدی برای دولت سعودی در سال ۱۷۶۴–۱۷۶۵ بود. در این دوره، شیعیان اسماعیلی نجران در کنار قبیله متحد خود عجمان، نیروهای خود را با هم متحد کردند تا در نبرد مو در اکتبر ۱۷۶۴، شکست بزرگی را به سعودی‌ها وارد کنند و حدود ۵۰۰ مرد را کشتند. نیروهای ضد وهابی با متجاوزان متحد شدند و در محاصره ترکیبی دیریه شرکت کردند. مدافعان به دلیل خروج غیرمنتظره نجرانی‌ها پس از آتش‌بس با سعودی‌ها، توانستند شهر خود را حفظ کنند. یک دهه بعد در سالهای ۱۷۷۳–۱۷۷۳، عبدالعزیز پس از فرار رئیس آن دههم بن دواس، ریاض را فتح کرد. در سال ۱۷۷۶/۱۷۷۶، سلیمان بن عبدالوهاب تسلیم شد. تصرف ریاض نقطه‌ای بود که محمد بن عبدالوهاب تمام امور حکومتی را به عبدالعزیز واگذار کرد و از زندگی عمومی کناره‌گیری کرد و خود را وقف تدریس، موعظه و عبادت کرد. در همین حال، عبدالعزیز به لشکرکشی‌های خود ادامه داد و شهرهایی مانند سودیر (۱۱۹۶/۱۷۸۱)، الخرج (۱۱۹۹/۱۷۸۴) و غیره را فتح کرد. مخالفت‌ها در شهرهای شمال مانند قصیم تا سال ۱۱۹۶–۱۷۸۱ متوقف شد. و شورشیان در عنیزه تا سال ۱۲۰۲/۱۷۸۷ تسلیم شدند. در شمال، شهر حائل، در سال ۱۲۰۱/۱۷۸۶ تصرف شد. وهابیان توانستند تسلط خود را بر بیشتر نجد برقرار کنند.[۵۶][۵۷][۵۸]

نظر او در مورد حکومت

ومن ولی الخلافة واجتمع علیه الناس ورضوا به، وغلبهم بسیفه حتی صار خلیفة وجبت طاعتهم، وحرم الخروج علیهم.

هر که با شمشیر غلبه کرد و مردم گرد او جمع شدند و راضی بودند، باید از او اطاعت کرد و قیام علیه او حرام است.[۵۹]

احیای اسلام (تجدید)

محمد بن عبدالوهاب یکی از متفکران جنبش احیای اسلام محسوب می‌شود. وی در جوانی در مدینه، تحت تأثیر آموزه‌های معلمانش محمد حیات بن ابراهیم السندی و عبدالله بن ابراهیم بن سیف بود.

بسیاری از آموزه‌های وهابی مانند مخالفت با کیش شخصیت یا شخص پرستی، نکوهش اکید تقلید از تفسیرهای کهنه و تشویق پایبندی به اصل متن مقدس از عقاید محمد حیات بن ابراهیم السندی سرچشمه گرفته‌اند.

تلاش‌های احیاگرانه ابن عبدالوهاب مبتنی بر اعتقاد راسخ به توحید و سنت بود.

تلاش‌های اصلاحی او آثاری مهم در دانش معاصر اسلامی بر جای گذاشت.

او پیروی کورکورانه (تقلید) را مانعی بر سر راه پیشرفت مسلمانان می‌دانست، خود را وقف تربیت توده‌ها برای ترقی اسلام کرد.

از نظر ابن عبدالوهاب، انحطاط و عقب ماندگی مسلمانان ناشی از غفلت آنان از تعالیم اسلام بود و تأکید می‌کرد که پیشرفت تنها با التزام به اسلام حاصل می‌شود. و علیه اعمال رایج صوفیانه مثل استغاثه، اسطوره‌ها و خرافات مبارزه کرد[۶۰][۶۱]

آثار

  • کتاب التوحید
  • کشف الشبهات
  • اصول الثلاثه
  • مسائل الجاهلیه
  • اصول الایمان
  • قواعد الأربع

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ Mouline, Nabil (2014). The Clerics of Islam: Religious Authority and Political Power in Saudi Arabia. London: Yale University Press. p. 62. ISBN 978-0-300-17890-6. He was not a great intellectual like Ibn Qudama, Ibn Taymiyya, or Ibn al-Qayyim but rather an activist.
  2. ↑ L. Esposito, John (2003). The Oxford Dictionary of Islam. New York: Oxford University Press. pp. 123. ISBN 0-19-512558-4. lbn Abd al-Wahhab, Muhammad (d.1791) Saudi fuabian conservative theologian, Hanbali jurist, reformer, and ideologue of the Wahhabi movement. Prodaimed the necessity of returning directly to the Quran and hadith, rather than relying on medieval interpretations.
  3. ↑ Richard Netton, Ian (2008). "IBN 'ABD AL-WAHHAB, MUHAMMAD (1703–92)". Encyclopedia of Islamic Civilisation and Religion. New York: Routledge. p. 246. ISBN 978-0-7007-1588-6.
  4. ↑ Schacht, J; Lewis, B; Pellat, C; Ménage, V.L., eds. (1986). "The Encyclopaedia of Islam". The Encyclopaedia of Islam: New Edition. Vol. III. Leiden, The Netherlands: E.J. Brill. pp. 677–679. ISBN 90-04-08118-6.
  5. ↑ E. Campo, Juan (2009). Encyclopedia of Islam. New York: Facts on File Inc. pp. 324–325. ISBN 978-0-8160-5454-1. Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–1791) conservative religious reformer who launched the Wahhabi movement.
  6. ↑ Commins, David (2015). "From Wahhabi to Salafi". In Haykel, Bernard; Hegghammer, Thomas; Lacroix, Stéphane (eds.). Saudi Arabia in Transition: Insights on Social, Political, Economic and Religious Change. New York: Cambridge University Press. pp. 151–66. doi:10.1017/CBO9781139047586.011. ISBN 978-1-139-04758-6. Archived from the original on 27 June 2016. Retrieved 25 June 2021.
  7. ↑ Bokhari, Kamran; Senzai, Farid, eds. (2013). "Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis". Political Islam in the Age of Democratization. New York: Palgrave Macmillan. pp. 81–100. doi:10.1057/9781137313492_5. ISBN 978-1-137-31349-2.
  8. ↑ Haykel, Bernard (2013). "Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)". In Böwering, Gerhard; Crone, Patricia; Kadi, Wadad; Mirza, Mahan; Stewart, Devin J. ; Zaman, Muhammad Qasim (eds.). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. pp. 231–32. ISBN 978-0-691-13484-0. Retrieved 15 June 2020.
  9. ↑ Silverstein, Adam J. (2010). "Wahhabism". Islamic History: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press. pp. 112–13. ISBN 978-0-19-954572-8.
  10. ↑ J. Delong-Bas, Natana (2004). Wahhabi Islam:From Revival and Reform to Global Jihad. New York 10016: Oxford University Press. pp. 29, 30, 117, 28, 37. ISBN 0-19-516991-3.
  11. ↑ "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)". Oxford Islamic Studies. Archived from the original on 12 July 2016.
  12. ↑ J. Delong-Bas, Natana (2004). Wahhabi Islam: From Revival and Reform to Global Jihad. New York: Oxford University Press. pp. 14, 21, 29. ISBN 0-19-516991-3.
  13. ↑ Esposito, John L. , ed. (2004). "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)". The Oxford Dictionary of Islam. New York: Oxford University Press. p. 123. ISBN 0-19-512559-2.
  14. ↑ Laoust, H. (2012) [1993]. "Ibn ʿAbd al-Wahhāb". In Bearman, P. J. ; Bianquis, Th. ; Bosworth, C. E. ; van Donzel, E. J. ; Heinrichs, W. P. (eds.). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Vol. 11. Leiden: Brill Publishers. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3033. ISBN 978-9004161214.
  15. ↑ Ágoston, Gábor; Masters, Bruce, eds. (2009). "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad". Encyclopedia of the Ottoman Empire. New York: Facts On File. pp. 260–61. ISBN 978-0-8160-6259-1. LCCN 2008020716. Retrieved 6 July 2020. ص۲۶۰.
  16. ↑ Crooke, Alastair (30 March 2017) [First published 27 August 2014]. "You Can't Understand ISIS If You Don't Know the History of Wahhabism in Saudi Arabia". The Huffington Post. New York. Archived from the original on 28 August 2014. Retrieved 10 September 2020.
  17. ↑ Khatab, Sayed (2011). "Wahhabism". Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis. Cairo: American University in Cairo Press. pp. 56–76. ISBN 978-9774164996. Retrieved 6 July 2020.
  18. ↑ Gaye, Abdoul Aziz (2021). "The Violent Wahhabism and the Use of Islamic Texts to Justify Armed Violence Against Muslims and Non-Muslims". In Donlin-Smith, Thomas; Shafiq, Muhammad (eds.). The (De)Legitimization of Violence in Sacred and Human Contexts. Basingstoke: Palgrave Macmillan. pp. 195–218. doi:10.1007/978-3-030-51125-8. ISBN 978-3-030-51124-1. S2CID 241136571.
  19. ↑ Laoust, H. (2012) [1993]. "Ibn ʿAbd al-Wahhāb". In Bearman, P. J. ; Bianquis, Th. ; Bosworth, C. E. ; van Donzel, E. J. ; Heinrichs, W. P. (eds.). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Vol. 11. Leiden: Brill Publishers. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3033. ISBN 978-9004161214.
  20. ↑ Traboulsi, Samer (January 2002). Brunner, Rainer (ed.). "An Early Refutation of Muḥammad ibn ʿAbd al-Wahhāb's Reformist Views". Die Welt des Islams. Leiden: Brill Publishers. 42 (3: Arabic Literature and Islamic Scholarship in the 17th/18th Century: Topics and Biographies): 373–415. doi:10.1163/15700600260435038. eISSN 1570-0607. ISSN 0043-2539. JSTOR 1571420.
  21. ↑ منهاج التأسیس والتقدیس فی کشف شبهات داود بن جرجیس، ص56.
  22. ↑ Bokhari & Senzai 2013, pp. 82-3.
  23. ↑ "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)". Oxford Islamic Studies Online. Archived from the original on 12 July 2016. Plans for socioreligious reform in society were based on the key doctrine of tawhid (oneness of God)
  24. ↑ J. Delong-Bass, Natana (2004). Wahhabi Islam: From Revival and Reform to Global Jihad. New York: Oxford University Press. p. 13. ISBN 0-19-516991-3.
  25. ↑ Weismann, Itzchak (2001). "7: Local Renaissance under the Centralizing Regimes (1883-1918)". Taste of Modernity: Sufism, Salafiyya, and Arabism in Late Ottoman Damascus. Koninklijke Brill nv, Leiden, The Netherlands: Brill. p. 268. ISBN 90-04-11908-6.
  26. ↑ Esposito, John L. , ed. (2004). "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)". The Oxford Dictionary of Islam. New York: Oxford University Press. p. 123. ISBN 0-19-512559-2.
  27. ↑ Haykel, Bernard (2013). "Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)". In Böwering, Gerhard; Crone, Patricia; Kadi, Wadad; Mirza, Mahan; Stewart, Devin J. ; Zaman, Muhammad Qasim (eds.). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. pp. 231–32. ISBN 978-0-691-13484-0. Retrieved 15 June 2020.
  28. ↑ Nawaf E. Obaid (September 1999). "The Power of Saudi Arabia's Islamic Leaders". Middle East Quarterly. Middle East Forum. 6 (3): 51–58. Archived from the original on 6 August 2011. Retrieved 8 September 2020.
  29. ↑ Haykel, Bernard (2013). "Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)". In Böwering, Gerhard; Crone, Patricia; Kadi, Wadad; Mirza, Mahan; Stewart, Devin J. ; Zaman, Muhammad Qasim (eds.). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. pp. 231–32. ISBN 978-0-691-13484-0. Retrieved 15 June 2020.
  30. ↑ Bokhari, Kamran; Senzai, Farid, eds. (2013). "Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis". Political Islam in the Age of Democratization. New York: Palgrave Macmillan. pp. 81–100. doi:10.1057/9781137313492_5. ISBN 978-1-137-31349-2.
  31. ↑ Nawaf E. Obaid (September 1999). "The Power of Saudi Arabia's Islamic Leaders". Middle East Quarterly. Middle East Forum. 6 (3): 51–58. Archived from the original on 6 August 2011. Retrieved 8 September 2020.
  32. ↑ تاریخ ابن غنام، ج1، ص12.
  33. ↑ عنوان المجد فی تاریخ نجد، ابن بشر، ج1، ص30.
  34. ↑ Ibnsaud.info 2008
  35. ↑ عنوان المجد، ج1، ص34.
  36. ↑ Crawford, Michael (2014). "3: Guide of the community". Makers of the Muslim World: Ibn 'Abd al-Wahhab. London: One World Publications. pp. 43–44. ISBN 978-1-78074-589-3.
  37. ↑ Parker T. Hart (1998). Saudi Arabia and the United States: Birth of a Security Partnership. Indiana University Press. p. 7. ISBN 0-253-33460-8.
  38. ↑ Sebastian Maisel; John A. Shoup (2009). Saudi Arabia and the Gulf Arab States Today: An Encyclopedia of Life in the Arab States. Greenwood Press. p. 228. ISBN 978-0-313-34442-8. Archived from the original on 4 May 2016.
  39. ↑ Hunt Janin; André Kahlmeyer (2007). Islamic Law: The Sharia from Muhammad's Time to the Present. McFarland. p. 92. ISBN 978-1-4766-0881-5. Archived from the original on 28 May 2016.
  40. ↑ Obaid 1999: 51–58
  41. ↑ Faksh 1997: 89–90
  42. ↑ Naghma (2015). Impact of the Ahl-e-Hadith Movement on Contemporary Muslim Society in India. Aligarh, India: Aligarh Muslim University. pp. 58, 71.
  43. ↑ Esposito, John L. (2003). The Oxford Dictionary of Islam. New York: Oxford University Press. p. 333. ISBN 0-19-512558-4.
  44. ↑ Martin, Richard C. (2004). Encyclopedia of Islam and the Muslim World. New York: Macmillan Reference USA. p. 727. ISBN 0-02-865603-2.
  45. ↑ Crawford, Michael (2014). Makers of the Muslim World: Ibn 'Abd al-Wahhab. London: One World Publications. pp. 44. ISBN 978-1-78074-589-3.
  46. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. pp. 243–244.
  47. ↑ Metz 1992
  48. ↑ EBO History of Arabia 2011
  49. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. p. 244.
  50. ↑ J. Delong-Bas, Natana (2004). Wahhabi Islam:From Revival and Reform to Global Jihad. New York: Oxford University Press. pp. 202–203. ISBN 0-19-516991-3. Ibn Abd al-Wahhab described jihad as an activity that must always have a religious justification and can only be declared by the religious leader (imam) and whose intent and purpose must be strictly defensive in nature.
  51. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. p. 244.
  52. ↑ Abu alrub, Jalal (2013). Mencke, Alaa (ed.). Biography and Mission of Muhammad ibn Abdul Wahhab: Second Edition. Madinah Punlishers and Distributors. pp. 267, 276. ISBN 978-0-9856326-9-4.
  53. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. p. 247.
  54. ↑ Crawford, Michael (2014). Makers of the Muslim World: Ibn 'Abd al-Wahhab. London: One World Publications. pp. 47. ISBN 978-1-78074-589-3.
  55. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. pp. 247–249.
  56. ↑ M. Bunzel, Cole (2018). Manifest Enmity: The Origins, Development, and Persistence of Classical Wahhabism (1153-1351/1741-1932). Princeton, New Jersey, USA: Princeton University. pp. 249–250.
  57. ↑ Crawford, Michael (2014). Makers of the Muslim World: Ibn 'Abd al-Wahhab. London: One World Publications. pp. 47–48. ISBN 978-1-78074-589-3.
  58. ↑ Abu alrub, Jalal (2013). Mencke, Alaa (ed.). Biography and Mission of Muhammad ibn Abdul Wahhab: Second Edition. Madinah Punlishers and Distributors. p. 92. ISBN 978-0-9856326-9-4.
  59. ↑ منهاج التأسیس والتقدیس فی کشف شبهات داود بن جرجیس، ص56.
  60. ↑ bin Ridha Murad, Mahmoud (2000). The Life & the Aqeedah of Muhammad Bin Abdul-Wahhab. pp. 17–20.
  61. ↑ Voll, John (1975). "Muḥammad Ḥayyā al-Sindī and Muḥammad ibn 'Abd al-Wahhab: An Analysis of an Intellectual Group in Eighteenth-Century Madīna". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 38 (1): 32–39.
  1. جمیل الصدقی الزهاوی، الفجر الصادق، ص ۱۷؛ سید احمد زینی الدحلان، فتنة الوهابیة ص۶۶
  2. آلوسی، تاریخ نجد، (صص) ۱۱۱–۱۱۳
  3. تاریخ ابن بشر نجدی: ۱/۲۳
  4. جزیرة العرب فی القرن العشرین ص ۳۴۱
  5. کشف الارتیاب، سید محسن امین ص۸
  6. تاریخ المملکة العربیة السعودیة: ۳/۷۳
  7. عنوان المجد فی تاریخ نجد: ۱/۳۳۷
  8. الفجر الصادق ص ۲۲.
  9. سیف الجبار المسلول علی الاعداء، شاه فضل رسول قادری، استانبول ۱۳۹۵ ق، ص۲ به بعد.

اعتقادات

مقالهٔ اصلی: وهابیت

محمد عبدالوهاب خود را، پیرو و مرید ابن تیمیه می‌دانست. [نیازمند منبع]

پانویس

جستارهای وابسته

منابع

  • Gold, Dore. Hatred's Kingdom, New York: Regnery Publishing, Inc. , ۲۰۰۳.
  • Goldberg, Jeffrey. "Inside Jihad U. : The Education of a Holy Warrior," The New York Times Magazine. June ۲۵، ۲۰۰۰.
  • Traboulsi, Samer. Die Welt des Islams, Nov2002, Vol. 42 Issue 3, p373, 43p; (AN ۹۱۱۷۶۸۲)
  • Qadhi, Yasir. A Critical Study of Shirk: Being a Translation and Commentary of Muhammad b. Abd al-Wahhab's Kashf al-Shubuhat, al-Hidaayah Publications, Birmingham, UK, ۲۰۰۲.
  • Qadhi, Yasir. The Four Principles of Shirk of Muhammad b. Abd al-Wahhab, al-Hidaayah Publications, Birmingham, UK, ۲۰۰۱.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=محمد_بن_عبدالوهاب&oldid=40021112»