محوی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سید محمد بالخی پسر سید مُلا عثمان شیخ رش، متخلص به مه‌حوی بابان (۱۸۳۶ در بالخ، سلیمانیه –۱۹۰۶ در سلیمانیه)، از بزرگترین شاعران کلاسیک کُرد و از مشهورترین شاعران عرفانی کُرد است. عمدۀ شهرت وی به واسطۀ غزل‌های عاشقانه و عارفانه‌ای است که به کُردی سورانی سروده‌است.

سید محمد بالخی پسر سید مُلا عثمان از نوادگان «شیخ رش» در سال ۱۸۳۶ در روستای بالخ در مجاورت سلیمانیه به دنیا آمد. وی از سن هفت سالگی به آموختن قرآن و علوم رایج دوران پرداخت و سپس برای تحصیل علم عازم شهرهای کردستان همچون سنندج و مهاباد و بغداد شد. در بغداد او از محضر بزرگانی چون مفتی زهاوی (مفتی وقت عراق) بهره برد. از جمله شاگردان مشهور محوی هم می‌توان به ملا سعید افندی، ملا حسن قزلچی اشاره کرد. محوی از پیروان طریقت نقشبندیه بود، او ارادت بسیاری به مولانا خالد شهرزوری داشته‌است. او پس از ملاقاتی که در سال ۱۸۸۳ با سلطان عبدالحمید دوم عثمانی داشت، اجازۀ تأسیس خانقاهی را در سلیمانیه گرفت که به خانقاه محوی شهرت یافت. محوی از نقشبندی‌ها تأثیر بسیار پذیرفته‌است و به خصوص در دیوان خود از شیخ عمر ضیاءالدین نقشبندی بسیار یاد می‌کند. از جمله عالمان کُرد که محوی با آنان هم‌کلام بوده‌است می‌توان به مولوی کرد، مولانا احمد نودشی، ملا حامد بیسارانی و … اشاره کرد.

محوی به زبان‌های کُردی، فارسی و عربی و در قالب‌های غزل، قصیده، دوبیتی و فرد شعر سروده‌است. مضمون بیشتر اشعار وی تصوف، عرفان و تقبیح دنیا است. اشعار وی سرشار از استعاره و نماد است. استفاده از واژه‌های قدیمی و گاه غیرمستعمل و قافیه‌های نامتداول از دیگر ویژگی‌های شعر محوی است. او در میان شعرای فارس بیشتر تحت تأثیر حافظ و در میان شاعران کُرد تحت تأثیر نالی بوده‌است. وی در غزلی در مورد حافظ می‌گوید:

«محوی»

• کردپرس؛ محوی، ستارۀ تابناک شعر کردی
• محوی را بشناسید، نوگرا
• دیوان محوی، تصحیح ملا عبدالکریم مدرس و محمد ملا کریم، سنندج: انتشارات کردستان، ۱۳۸۹
• مێژووی ئه‌ده‌بی کوردی، علاءالدین سجادی، بغداد: چاپخانه معارف، ۱۹۵۱.
• [۱]^{[پیوند مرده]}