کارکیا میرزا علی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کارکیا سلطان علی میرزا (متولد ۸۴۷) شاه کیایی بیه پیش بود. او پسر کارکیا سلطان محمد اول بود و پس از فوت او در ۸۸۳ به حکومت رسید. حکومت آل کیا در دوره او به اوج خود رسید تا حدی که او بر سر قزوین با آق قویونلو در رقابت بود.^[۱]

در دوره حکومت او شاه اسماعیل یکم، بنیانگذار سلسله صفوی در هشت سالگی به لاهیجان، پایتخت کیاییان آمد. اسماعیل تا آن زمان از آموزش شیعی بی بهره بود و پیرو طریقت غالیانه پدرش شیخ حیدر بود. موقع کشته شدن پدرش، شیخ حیدر، او یک سال بیشتر نداشت و مادرش عالم شاه بیگم مسیحی بود. برادرانش نیز به دلیل خویشاوندی با ترکمانان آق قویونلو، از مذهب آنان یعنی تسنن پیروی می‌کردند.

کارکیا میرزاعلی همیشه به آنها احترام می‌گذاشت و به نوشته منشی بوداق: «کارکیا میرزا علی، برای او مکانی مرغوب تعیین کرد و همواره در مجلس در کنار او بود». کارکیا در پاسخ به سفرای رستم بیک آق قوینلو برای تسلیم کردن آنها، اظهار بی اطلاعی از وجودشان می‌کرد. رستم میرزا که از وجودشان در لاهیجان مطلع شد کارکیا را تهدید کرد که گیلان را خراب و کشتار می‌کند ولی نتوانست. کارکیا که خود را پیرو دستورها مولایش علی و اسماعیل میرزا و صوفیان همراهش می‌دانست قسم یاد کرد فرزندان حیدر در گیلان حضور ندارند. به نظر می‌رسد این داستان را خاندان صفوی برای ربط دادن وی به آل علی ساخته باشند. آموزه‌های شیعی اسماعیل که از لاهیجان آغاز شد در آموزش شیعی او مهمترین نقش را داشت.^[۲]

پس از پیروزی های نظامی شاه اسماعیل علیه آق قویونلوها سلطان میرزا علی فرمانبرداری نشان داد و به برادرش سلطان حسن اجازه داد در جریان حصر یک قلعه در فیروزکوه با شاه دیدار کند. کوتاه مدتی پس از آن برادر سلطان علی میرزا او را از تخت شاهی سرنگون کرد که دلیل آن رشته عملیات ناموفق و فرسایشی در بیه پس بود.^[۱]

• http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/20513871005.pdf
• Karamustafa, Ahmet T (1998). "ESMĀʿĪL I ṢAFAWĪ". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. ۸. New York: Bibliotheca Persica Press. Archived from the original on 17 November 2017. Retrieved 2013-01-19.