کوالا لامپور - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کوالالامپور
پایتخت و قلمروی فدرالی
قلمروی فدرالی کوالالامپور
Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
پرچم کوالالامپور
پرچم
مهر
نام مستعار: 
شهر باغ روشنایی
شعار(ها): 
Bersedia Menyumbang Bandaraya Cemerlang
فارسی: آماده برای کمک به یک شهر عالی
سرود: ماجو دان سجاهترا
فارسی: پیشرفت و کامیابی
Map
کوالالامپور در مالزی واقع شده
کوالالامپور
کوالالامپور
کوالالامپور در جنوب شرق آسیا واقع شده
کوالالامپور
کوالالامپور
کوالالامپور در آسیا واقع شده
کوالالامپور
کوالالامپور
مختصات: ۰۳°۰۸′۵۲″ شمالی ۱۰۱°۴۱′۴۳″ شرقی / ۳٫۱۴۷۷۸°شمالی ۱۰۱٫۶۹۵۲۸°شرقی / 3.14778; 101.69528
کشورمالزی
تاسیس۱۸۵۷[۲]
حکومت
 • نوعقلمروی فدرال با دولت محلی
 • نهادتالار شهر کوالالامپور
 • شهردارمهدی بن چه نگاه
مساحت
[۳]
 • قلمروی فدرال۲۴۳ کیلومتر مربع (۹۴ مایل مربع)
 • کلان‌شهری
۲۲۴۳٫۲۷ کیلومتر مربع (۸۶۶٫۱۳ مایل مربع)
ارتفاع
[۴]
۶۶ متر (۲۱۷ فوت)
بیشترین ارتفاع
(مردیکا ۱۱۸)
۶۷۸٫۹ متر (۲۲۲۷ فوت)
جمعیت
 • قلمروی فدرال۱۷۸۲۵۰۰ (۲۰۱۹)[۱]
 • رتبه۱
 • تراکم۷۸۰۲/کیلومتر مربع (۲۰۲۱۰/مایل مربع)
 • کلان‌شهری
۷۵۶۴۰۰۰[۵]
 • تراکم کلان‌شهری۲۷۰۸/کیلومتر مربع (۷۰۱۰/مایل مربع)
اهلیت‌نام‌هاکی‌ال-ایته، کوالالامپوری
اطلاعات شهری
 • شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۹)۰٫۸۶۷ (بسیار بالا) (۶۲ام)[۶]
منطقهٔ زمانییوتی‌سی ۸+
کد پستی
۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰[۷]
وبگاهwww.visitkl.gov.my
www.dbkl.gov.my/en/

کوالا لامپور (به مالایی: Kuala Lumpur) که در گفتگوها و متن‌ها به صورت خلاصه کی‌ال (KL) نامیده می‌شود، یک منطقه فدرالی است و پایتخت کشور مالزی است. کوالا لامپور بزرگ‌ترین شهر مالزی است که مساحتی حدود ۲۴۳ کیلومتر مربع را دربر گرفته است و دارای جمعیت ۱٫۷۳ میلیون نفر است که در سال ۲۰۱۶ مورد ارزیابی قرار گرفته است.

حومه کوالا لامپور که به‌عنوان کلانگ والی شناخته می‌شود دارای تراکم جمعیتی ۷٫۵۶۴ میلیون نفر می‌باشد که در سال ۲۰۱۸ برآورد گردیده است. در زمره کلان‌شهرهایی در آسیای جنوب شرقی است که سریع‌ترین رشد را از لحاظ جمعیت و توسعه اقتصادی داراست. این شهر به‌عنوان مرکز فرهنگی، اقتصادی و مالی در مالزی ایفای نقش می‌کند. همچنین این شهر مرکز اقتصادی و تجاری کشور است.

این شهر یکی از سه قلمرو فدرال مالزی به حساب می‌آید که مستقیماً زیر نظر دولت اداره می‌شود.

کوالا لامپور و مناطق اطراف آن به‌عنوان منطقه‌ای مستقل در دل ایالت سلانگور قرار دارند.

قدمت مالزی به اواسط قرن نوزدهم میلادی می‌رسد که در آن هنگام، حاکم مالای عده‌ای را برای کار در معادن قلع به این منطقه فرستاد.

پایتخت اداری و حکومتی مالزی، شهر پوتراجایا است.

ریشه‌شناسی

[ویرایش]
نمایی از شهر کوالا لامپور

کوالا لامپور در زبان مالایی به معنی، دهانه رودخانه گل‌آلود، می‌باشد. کوالا، به معنی مکانی است که دو رودخانه به هم می‌پیوندند یا یک پای رود، و لامپور به معنی گل آلود است. اشاره شده است که این نامگذاری بعد از نام سانگای لامپور (رود گل‌آلود) انجام گردیده است. در سال ۱۸۲۰ سانگای لامپور مهم‌ترین محل تولید قلع در بالای رود کلانگ بود. هرچند ریشه این نامگذاری به خاطر این نبود: کوالا لامپور در محل تلاقی رود گومباک و رود کلانگ قرار دارد، و بنابراین بهتر بود کوالا گومباک نام‌گذاری می‌گردید، به علت اینکه کوالا معمولاً به بعد از این که رودی به رود بزرگ‌تری یا دریا می‌پیوندد گفته می‌شود.

تاریخچه

[ویرایش]

سالهای اولیه

وابستگی تاریخی

 سلانگور ۱۸۵۷–۱۹۷۴
الگو:Country data Federated Malay States ۱۸۹۵–۱۹۴۲; ۱۹۴۵–۱۹۴۶
امپراتوری ژاپن ۱۹۴۲–۱۹۴۵
 Malayan Union 1946–1948
 فدراسیون مالایا 1938–1963
 مالزی ۱۹۶۳–حال حاضر

یرخی افراد مطرح کرده‌اند که کوالالامپور توسط رئیس مالایی شهر کلانگ، راجا عبدالله ایجاد شد که معدنچی‌های چینی را برای دائر کردن معادن قلع در سال ۱۸۵۷ به این منطقه فرستاد،[۸] هر چند به خاطر اینکه قبل از آن در دهه ۱۸۲۰، کوچگاه‌های احتمالی در محل تلاقی رود گومباک-کلانگ وجود داشت، معلوم نیست اولین ساکنان آن، چه کسانی بودند.[۹] معدنچیان چینی در دهه ۱۸۴۰ در منطقه رود سلانگور، به فاصله حدود ۱۶ کیلومتر (۱۰ مایل) از سمت شمال کوالالامپور امروزی، [۱۰] مشغول استخراج قلع بودند و افرادی از قوم ماندایلینگ سوماترایی به رهبری راجا اصل (Raja Asal) و سوتان پواسا (Sutan Puasa) تا قبل از سال ۱۸۶۰ در ناحیه اولو کلانگ مشغول استخراج و داد و ستد قلع بودند، احتمال دارد سوماترایی‌ها در یک چهارم ابتدایی قرن نوزده یا شاید زودتر از آن، در بخش بالای رود کلانگ سکونت داشته‌اند.[۱۱][۱۲][۱۳][۹] کوالالامپور در ابتدا، یک دهکده بسیار کوچک شامل چند خانه و مغازه بود که در محل تلاقی رود گومباک (سونگای گومباک) و رود کلانگ (سونگای کلانگ) قرار داشت. کوالالامپور در حدود سال ۱۸۵۷،[۱۴] هنگامی به شهر تبدیل شد که راجا عبدالله بن راجا جعفر با کمک برادرش، راجا جمعه از شهرک لوکوت، سرمایه لازم برای استخدام معدنکاران چینی شهرک لوکوت در جهت گشایش و راه‌اندازی معادن جدید قلع را از تاجران چینی ایالت ملاکا جمع‌آوری کردند.[۱۵][۱۶] معدنچیان به کوالالامپور رسیدند و پیاده تا آمپانگ رفتند و در آنجا اولین معدن را راه‌اندازی کردند.[۱۷] کوالالامپور دورترین مکان رود کلانگ بود که با قایق به راحتی می‌شد تدارکات را انجام داد و به همین خاطر تبدیل به مکان خدمت‌دهی جهت جمع‌آوری و توزیع برای معادن قلع شد.[۱۸][۱۴]

با وجود تلفات فوتی زیاد به خاطر اوضاع مالاریا در جنگل، معادن آمپانگ موفقیت‌آمیز بودند و اولین محموله قلع در سال ۱۸۵۹ ارسال شد.[۱۸] در آن زمان، سوتان پواسا (Sutan Puasa) همانگاه در نزدیکی آمپانگ در حال تجارت بود. دو تاجر از لوکوت به نام هیو سیو (Hiu Siew) و یاپ اَ شی (Yap Ah Sze) وارد کوالالامپور شدند و مغازه‌هایی را برای فروش مایحتاج معدنچیان در قبال دریافت قلع راه‌اندازی کردند.[۱۹][۲۰] شهرک به خاطر استخراج قلع شکل گرفت و در حول میدان بازار قدیم (مِدان پاسار) رو به گسترش گذاشت و جاده‌ها به سمت آمپانگ و همچنین پودو و باتو (نام جاده‌ها بر حسب مقصد گذاشته شد: جاده آمپانگ، جاده پودو و جاده باتو) ایجاد شد که معدنچیان مبادرت به ساکن شدن در آنها کرده بودند، پتالینگ استریت و دامانسارا هم در همین دسته قرار داشتند.[۲۱] معدنچیان دسته‌هایی را شکل دادند[۲۲] و در این دوره باندها، به ویژه در گروه کوالالامپور و کانچینگ در بیشتر موارد جهت کنترل بهترین معادن قلع، مکرراً با هم به نزاع می‌پرداختند.[۲۳] توسط رئیس مالایی به رهبران جامعه چینی عنوان کاپیتان چینی اعطاء شد و هیو سیو، تاجر قدیمی چینی به عنوان اولین کاپیتان چینی کوالالامپور دست یافت.[۲۴] عنوان سومین کاپیتان چینی کوالالامپور، در سال ۱۸۶۸ به یاپ اَ لوی (Yap Ah Loy) اهداء گردید.[۹]

از اشخاص مهم مالایی در دوران اولیه شکل‌گیری کوالالامپور از جمله حاجی محمد طاهر است که لقب داتو داگانگ (رئیس التجار) به او اعطاء شد.[۱۲] قوم مینانگ‌کابائو از سوماترا، گروه مهم دیگری بود که به ایجاد مزرعه و تجارت تنباکو در این ناحیه مبادرت ورزیدند.[۲۵] از جمله افراد شاخص این قوم، سردمدار آنها داتو ساتی عثمان عبدالله[۲۶] و حاجی محمد طیب، که در دوران اولیه توسعه کامپونگ بارو دست‌اندرکار بود، می‌باشند.[۲۷][۲۸] این قوم همچنین دارای افراد مهم اجتماعی-مذهبی بودند که به عنوان نمونه می‌توان از عثمان بن عبدالله که اولین قاضی در کوالالامپور بود، و نیز محمد نور بن اسماعیل نام برد.[۲۹]

آغاز کوالالامپور مدرن

بخشی از نمای پانوراما از کوالالامپور حدود سال ۱۸۸۴. در سمت چپ پادانگ است. ساختمان‌ها، قبل از اینکه مقرراتی توسط سوتتنهام در سال ۱۸۸۴ وضع شود مبنی بر اینکه لزوماً ساختمان‌ها باید از آجر و کاشی ساخته شوند، از چوب و آتاپ ساخته شده بودند. ظاهر کوالالامپور طی چند سال بعد، به خاطر وضع قوانین ایجاد ساختمان به سرعت تغییر کرد.

کوالالامپور در ابتدا شهرکی کوچک بود که از مشکلات سیاسی اجتماعی زیادی رنج می‌برد، ساختمان‌ها از چوب و آتاپ ساخته شده بودند. خانه و بناها مستعد آتش‌سوزی بودند و به خاطر فقدان سیستم بهداشت مناسب، فضای شهر را انواع بیماری آزار می‌داد. شهر همچنین به خاطر موقعیت مکانی‌اش از تهدید دائمی سیل در عذاب بود. شهر به خاطر کنترل درآمد معادن قلع گرفتار جنگ داخلی سلانگور شد. یاپ اَ لوی با تنکو کُدین (Tengku Kudin) و انجمن مخفی‌های سان (Hai San) متحد شد و در مقابل انجمن مخفی رقیب به نام گی هینگ کونگ‌سی (Ghee Hin Kongsi) که با راجا مهدی متحد شده بودند، به نزاع پرداختند.[۳۰] راجا اصل (Raja Asal) و سوتان پواسا طرف راجا مهدی را گرفتند و در سال ۱۸۷۲، کوالالامپور به تصرف درآمد و در آتش کامل سوخت. یاپ به کلانگ گریخت و در آنجا نیروی جنگی دیگری گردآوری کرد و با کمک جنگجویانی از پاهانگ راجا مهدی را شکست داد و در ماه مارس ۱۸۷۳، کوالالامپور را دوباره به تصرف خود درآورد.[۲۳] جنگ و سایر پس‌روی‌ها، همچون افت قیمت قلع به رکود منجر شد. شیوع گسترده وبا، باعث گریختن بسیاری از اینجا شد. رکود تا اواخر سال ۱۸۷۹ ادامه یافت که در این هنگام به علت افزایش قیمت قلع، شهر توانست خود را بازیابی کند.[۱۴] در اواخر سال ۱۸۸۱، بعد از آتش‌سوزی در ماه ژانویه که سراسر شهر را نابود کرد، گرفتار سیل شدیدی شد. شهر چند مرتبه تحت بازسازی قرار گرفت و رونقی دوباره یافت که این امر تا حد زیادی به خاطر تلاش‌های یاپ اَ لوی بود.[۳۱][۳۲]

جغرافیا

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: جغرافیای کوالا لامپور
نمای ماهواره‌ای از کلانگ والی یا کوالالامپور بزرگ

جغرافیای کوالالامپور با کلانگ والی (دره کلانگ) بسیار بزرگ مشخص شده است که سرحدات آن کوه‌های تی‌تی‌وانگسا در سمت شرق، تعدادی رشته‌کوه کوچک در سمت شمال و جنوب، و تنگه ملاکا در سمت غرب است. کوالالامپور یک واژه مالایی است که به معنی «دهانه رودخانه گل‌آلود» می‌باشد و در هم‌ریزگاه رودهای کلانگ و گومباک واقع شده است که به رود سلانگور جاری می‌شوند.[۳۳]

حاکمیت

[ویرایش]
سیتی هال کوالالامپور

کوالالامپور از روز ۱ آوریل ۱۹۶۱ توسط مؤسسه حقوقی انفرادی به نام رئیس مرکز فدرال (Federal Capital Commissioner) مدیریت می‌شد تا اینکه در سال ۱۹۷۲ به وضعیت شهر تبدیل گردید و قدرت اجرایی به لرد شهردار (داتوک بندر) منتقل شد.[۳۴] از آن زمان تا حال حاضر، ۱۴ شهردار منصوب شده‌اند. شهردار کنونی قمرالزمان مت صالح است که از روز ۱۷ آوریل ۲۰۲۳ بر مسند قدرت قرار دارد.[۳۵]

دیدنی‌ها

[ویرایش]

اقتصاد

[ویرایش]
یک پیاده‌راه مرکز خرید در کنار سنترال مارکت

کوالالامپور و نواحی شهری اطراف آن، صنعتی‌ترین و از لحاظ اقتصادی، سریعترین ناحیه در حال رشد در مالزی را شکل داده‌اند.[۳۶] با وجود جابجایی دستگاه حکومت فدرال به پوتراجایا، برخی سازمان‌های دولتی همچون بانک مرکزی مالزی (National Bank of Malaysia)، کمیسیون شرکت‌های مالزی، کمیسیون اوراق‌بهادار و همچنین بیشتر سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های دیپلماتیک در شهر باقی مانده‌اند.[۳۷] کوالالامپور همچنان عنوان قطب اقتصادی و تجارت کشور را در دست دارد. این شهر مرکز امور مالی، بیمه، املاک، رسانه و هنر در مالزی است. بر اساس ارزیابی اندیشکده شبکه تحقیقاتی جهانی شدن و شهرهای جهان، کوالالامپور تنها جهان‌شهر در مالزی است.[۳۸]

مردیکا ۱۱۸ بلندترین ساختمان در جنوب‌شرق آسیا و همچنین از این لحاظ در جهان، بعد از برج خلیفه رتبه دوم را در اختیار دارد.

بورس مالزی در کوالالامپور قرار دارد و یکی از فعالیت‌های اصلی اقتصادی کشور را شکل داده است. در روز ۵ ژوئیه ۲۰۱۳، مقدار بازار سرمایه آن بالغ بر ۵۰۵٫۶۷ میلیارد دلار آمریکا بود.[۳۹] تولید ناخالص داخلی (GDP) برای کوالالامپور در سال ۲۰۰۸ مقدار ۷۳٬۵۳۶ میلیون رینگیت مالزی با میانگین نرخ رشد سالانه ۵٫۹ درصد برآورد شده بود.[۴۰][۴۱] در سال ۲۰۱۵، تولید ناخالص داخلی به ۱۶۰٬۳۸۸ میلیون رینگیت مالزی رسید که ۱۵٫۱ درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی مالزی را تشکیل داد.[۴۲] در سال ۲۰۱۳، تولید ناخالص داخلی سرانه کوالالامپور ۷۹٬۷۵۲ رینگیت مالزی با میانگین نرخ رشد سالانه ۵٫۶ درصد،[۴۳] و در سال ۲۰۱۵ بالغ بر ۹۴٬۷۲۲ رینگیت مالزی بود.[۴۲] متوسط درآمد ماهانه خانوار در سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۹٬۰۷۳ رینگیت مالزی (در حدود ۲٬۲۰۰ دلار آمریکا) با رشد سالانه حدود ۶ درصد بود.[۴۴]

جمعیت‌شناسی

[ویرایش]
قومیت‌ها در کوالالامپور – سرشماری ۲۰۲۰[۴۵]
گروه قومی درصد
بومی‌پوترا
 
 ۴۷٫۷٪
چینی‌ها
 
 ۴۱٫۶٪
هندی‌ها
 
 ۱۰٫۰٪
سایر
 
 ۰٫۷٪
جمعیت بر حسب درصد
به جز تبعه خارجی که ۱۰٫۵ درصد از جمعیت کوالالامپور را تشکیل می‌دهند

کوالالامپور در سال ۲۰۲۴ با جمعیتی بالغ بر ۲٫۰۷۶ میلیون نفر در محدوده شهری، پرجمعیت‌ترین شهر مالزی است. این شهر دارای تراکم جمعیتی ۸٬۱۵۷ سکنه در هر کیلومتر مربع (۲۱٬۱۳۰ سکنه در مایل مربع) بوده و شلوغ‌ترین منطقه اداری در مالزی است.

منظره شهری

[ویرایش]
Panorama view of Kuala Lumpur in 2020
نمای پانوراما از کوالالامپور در سال ۲۰۲۰

معماری

معماری در شهر کوالالامپور ترکیبی از تأثیرات استعمار قدیم، سنت‌های آسیایی، الهام‌های اسلامی مالایی، معماری مدرن و پست‌مدرن است.[۴۶]

آموزش

[ویرایش]
همچنین ببینید: آموزش در مالزی

طبق آمار دولتی، نرخ باسوادی در کوالالامپور در سال ۲۰۰۰ برابر با ۹۷٫۵ درصد بود که بالاترین میزان باسوادی در بین ایالت‌ها یا قلمروهای فدرال در مالزی بود.[۴۷] در مالزی زبان مالایی، زبان دستورالعمل برای بیشتر موضوعات است در صورتیکه زبان انگلیسی یک مبحث اجباری است ولی تا سال ۲۰۱۲، در برخی مدارس زبان انگلیسی هنوز زبان دستورالعمل برای ریاضیات و علوم طبیعی بود. بعضی از مدارس برای برخی موضوع‌های مشخص، زبان تامیل و ماندارین را به عنوان زبان دستورالعمل در نظر گرفته بودند.[۴۸]

فرهنگ

[ویرایش]
همچنین ببینید: فرهنگ در مالزی

هنر

موزه ملی.

کوالالامپور قطب مرکزی فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی در مالزی است. از جمله این مراکز، موزه ملی می‌باشد که در امتداد بزرگراه ماهامرو واقع شده است. این موزه شامل اشیاء و آثار هنری دست‌ساخته و تابلوهای نقاشی است که از سراسر کشور جمع‌آوری گردیده است.[۴۹] موزه هنرهای اسلامی مالزی که منزلگاه بیش از هفت هزار دست‌ساخته اسلامی شامل آثار نمایشی کمیاب و کتابخانه کتاب‌های هنر اسلامی است، بزرگ‌ترین مجموعه هنرهای اسلامی در منطقه جنوب‌شرق آسیا می‌باشد.[۵۰] مجموعه موزه نه تنها بر آثاری از منطقه خاورمیانه متمرکز است بلکه همچنین شامل آثاری از مناطق دیگر آسیا همچون چین و جنوب‌شرق آسیا می‌باشد.

ورزش و تفریح

ورزشگاه ملی بوکیت جلیل یک ورزشگاه چندمنظوره است که در ماه ژانویه ۱۹۹۵ ساخته شد.

کوالالامپور دارای پارک، بوستان و محوطه‌های روباز متعددی برای تفریح و گردش است. مجموع محوطه‌های روباز به منظور استفاده برای ورزش و تفریح در شهر، با مقدار چشمگیری بالغ بر ۱۶۹٫۶ درصد، از ۵٫۸۶ کیلومتر مربع (۱٬۴۵۰ هکتار) در سال ۱۹۸۴ به ۱۵٫۸ کیلومتر مربع (۳٬۹۰۰ هکتار) در سال ۲۰۰۰ افزایش پیدا کرد.[۵۱]

حمل و نقل

[ویرایش]

همچون بیشتر شهرهای آسیایی، رانندگی انتخاب اول تردد در کوالالامپور است. هر بخش از شهر به خوبی با بزرگراه‌ها متصل شده است. کوالالامپور دارای شبکه جاده‌ای جامعی است که برای توسعه بیشتر حمل و نقل طراحی شده است.[۵۲] حمل و نقل عمومی روش‌های حمل و نقل متنوعی همچون اتوبوس، ترابری ریلی و تاکسی را پوشش می‌دهد. با وجود تلاش‌های صورت گرفته در ترویج استفاده از حمل و نقل عمومی، نرخ بهره‌برداری کم است به طوریکه در سال ۲۰۰۶ تنها ۱۶ درصد از جمعیت از این امر بهره بردند.[۵۳]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "Population Statistics". Department of Statistics, Malaysia. Retrieved 29 December 2021.
  2. ↑ "Malaya Celebrates, 1959". British Pathé. Archived from the original on 7 September 2013. Retrieved 2 August 2013.
  3. ↑ "Laporan Kiraan Permulaan 2010". Jabatan Perangkaan Malaysia. p. 27. Archived from the original on 8 July 2011. Retrieved 24 January 2011.
  4. ↑ "Malaysia Elevation Map (Elevation of Kuala Lumpur)". Flood Map: Water Level Elevation Map. Archived from the original on 22 August 2015. Retrieved 22 August 2015.
  5. ↑ "World Urbanization Prospects, The 2018 Revision" (PDF). UN DESA. 7 August 2019. p. 77. Archived from the original (PDF) on 18 March 2020. Retrieved 30 March 2020.
  6. ↑ "Subnational Human Development Index (2.1) [Kuala Lumpur – Malaysia]". Global Data Lab of Institute for Management Research, Radboud University. Retrieved 10 November 2021.
  7. ↑ "Kuala Lumpur". Wikipedia (به انگلیسی). 2024-09-09.
  8. ↑ The Royal Asiatic Society (1933). Journal Of The Malayan Branch Of The Royal Asiatic Society Vol-XI (به انگلیسی). Singapore: The Malayan Branch Of The Royal Asiatic Society. p. 19.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ Lam Seng Fatt (15 March 2011). Insider's Kuala Lumpur (3rd Edn): Is No Ordinary Travel Guide. Open Your Eyes to the Soul of the City (Not Just the Twin Towers...). Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd. pp. 17–18. ISBN 978-981-4435-39-0. Archived from the original on 4 August 2020. Retrieved 5 April 2018.
  10. ↑ Gullick 1955, pp. 10–11.
  11. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام sutanpuasa وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ J.M. Gullick (June 1990). "The Growth of Kuala Lumpur and the Malay Communities in Selangor Before 1880" (PDF). Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society. LXIII (1): 15–17. Archived from the original (PDF) on 15 August 2016.
  13. ↑ Abdul Samad Ahmad, Pesaka Selangor, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1937 edisi Jawi), 1966.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام ooi وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  15. ↑ J.M. Gullick (1983). The Story of Kuala Lumpur, 1857–1939. Eastern Universities Press (M). pp. 8–9. ISBN 978-967-908-028-5.
  16. ↑ "Kuala Lumpur History". All Malaysia. Archived from the original on 18 October 2009. Retrieved 15 September 2009.
  17. ↑ Middlebrook & Gullick, op. cit., 1983: 18.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Gullick 1955, p. 10.
  19. ↑ Willard Anderson Hanna (1959). Kuala Lumpur: An Amalgam of Tin, Rubber, and Races: a Brief Review of the City's Historical, Physical, and Psychological Development: a Report. American Universities Field Staff. Archived from the original on 3 August 2020. Retrieved 5 April 2018.
  20. ↑ Kuala Lumpur: 100 Years. Kuala Lumpur Municipal Council. 1959. Archived from the original on 3 August 2020. Retrieved 5 April 2018.
  21. ↑ Gullick 2000, pp. 7–9.
  22. ↑ "From tin town to tower city". kiat.net. Archived from the original on 27 July 2010. Retrieved 28 September 2010.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ J.M. Gullick (1955). "Kuala Lumpur 1880–1895" (PDF). Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society. 24 (4): 12–14. Archived from the original (PDF) on 28 May 2015.
  24. ↑ Ziauddin Sardar (1 August 2000). The Consumption of Kuala Lumpur. Reaktion Books. p. 49. ISBN 978-1-86189-057-3. Archived from the original on 4 August 2020. Retrieved 2 September 2017.
  25. ↑ Gullick 2000, p. 21.
  26. ↑ Nelmawarni Bungo, Nordin Hussin; Merantau ke Kuala Lumpur: Tradisi merantau dan berdagang masyarakat Minang, 2011
  27. ↑ Yip Yoke Teng; Muhamad Shahril Rosli (13 June 2014). "Life is colourful on infamous road". The Star. Archived from the original on 19 December 2015. Retrieved 13 June 2014.
  28. ↑ "Malaysian Road Names: Who's Who?". Malaysian Digest. 18 June 2013. Archived from the original on 30 June 2017. Retrieved 13 June 2014.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:پیوند نامناسب (link)
  29. ↑ Mohd Nizam Sahad, Che Zarrina binti Sa'ari; Sejarah Sistem Pendidikan Islam di Kuala Lumpur, Jurnal Al-Tamaddun Bil. 6, 2011
  30. ↑ Baker, Jim (2008-07-15). Crossroads (2nd Edn): A Popular History of Malaysia and Singapore (به انگلیسی). Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd. p. 124. ISBN 978-981-4435-48-2.
  31. ↑ "Sejarah Malaysia". Sejarah Malaysia. Archived from the original on 2 September 2002. Retrieved 15 December 2007.
  32. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام virtual وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  33. ↑ "Kuala Lumpur: Growing Pains". Asia's Best Cities 2000. Asiaweek. Archived from the original on 3 December 2007. Retrieved 4 December 2007.
  34. ↑ "DBKL History". Kuala Lumpur City Hall. Archived from the original on 29 April 2015. Retrieved 29 April 2015.
  35. ↑ Babulal, Veena (1 October 2020). "Mahadi, City Hall man of 36-years now KL mayor | New Straits Times". NST Online. Archived from the original on 30 September 2021. Retrieved 2021-09-30.
  36. ↑ Ng, Angie (13 August 2007). "New growth corridors added". The Star. Archived from the original on 15 June 2007. Retrieved 14 December 2007.
  37. ↑ "Foreign Embassies and Consulates Directory in Malaysia". GoAbroad.com. Archived from the original on 9 May 2010. Retrieved 14 January 2015.
  38. ↑ "The World According to GaWC 2008". Globalization and World Cities Study Group and Network (GaWC). Loughborough University. Archived from the original on 26 August 2011. Retrieved 16 May 2009.
  39. ↑ "Bloomberg". Bloomberg. Archived from the original on 10 March 2016. Retrieved 7 November 2021.
  40. ↑ "Gross Domestic Product (GDP) by State, 2008". Department of Statistics Malaysia. Archived from the original on 13 November 2010. Retrieved 15 September 2010.
  41. ↑ "GDP by State and Kind of Economic Activity, 2008" (PDF). Department of Statistics Malaysia. Archived from the original (PDF) on 13 November 2010. Retrieved 15 September 2010.
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ "GDP By State – National Accounts – 2010–2015". Department of Statistics, Malaysia. 30 September 2016. pp. 10, 22. Retrieved 3 May 2017. – Select "Publication GDP by State 2010–2015.pdf" to download and view data
  43. ↑ "GDP by State" (PDF). Department of Statistics, Malaysia. Archived (PDF) from the original on 16 June 2015. Retrieved 13 June 2015.
  44. ↑ "Median monthly household income for Malaysians has increased to RM5,228". Human Resources. Archived from the original on 1 March 2019. Retrieved 6 March 2019.
  45. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام 2020 population وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  46. ↑ Diamonstein, Barbaralee; Jersey, New (23 September 1990). "Landmarks of Kuala Lumpur". New York Times, Travel. Archived from the original on 24 February 2009. Retrieved 18 December 2007.
  47. ↑ "Education and Social Characteristics of the Population, Population and Housing Census 2000" (Press release). Department of Statistics, Malaysia. August 2002. Archived from the original on 11 December 2007. Retrieved 10 December 2007.
  48. ↑ "Get experienced and qualified home tutors in KL". who can deliver inspiring lessons and see improvement within one month. Home Tutor Malaysia. Archived from the original on 14 February 2014. Retrieved 5 January 2014.
  49. ↑ "Main Page". Muzium Negara Malaysia. Archived from the original on 1 January 2008. Retrieved 11 December 2007.
  50. ↑ "Main". Islamic Arts Museum Malaysia. Archived from the original on 18 December 2007. Retrieved 11 December 2007.
  51. ↑ "Community Facilities". Kuala Lumpur Structure Plan 2020. Kuala Lumpur City Hall. Archived from the original on 1 May 2008. Retrieved 12 December 2007.
  52. ↑ "KL20 Transportation". Kuala Lumpur City Hall. Archived from the original on 21 April 2018. Retrieved 6 April 2018.
  53. ↑ Azlan (13 October 2006). "Headline: Percentage usage of public transport to be increased to 40 percent". Radio Televisyen Malaysia. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 22 October 2006.

پیوندها

[ویرایش]
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای کوالا لامپور دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کوالا لامپور موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کوالا_لامپور&oldid=40613994»