Leeuweriken

Leeuweriken
	Kuifleeuwerik (Galerida cristata)
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
Orde:	Passeriformes (Zangvogels)
Superfamilie:	Sylvioidea
Familie
	Alaudidae; Vigors, 1825
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Leeuweriken op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Vogels

Leeuweriken (Alaudidae) vormen een familie uit de orde van zangvogels (Passeriformes) en de superfamilie Sylvioidea. De familie kent rond de 100 soorten.

Kenmerken

Door hun eenvoudig aardekleurig gestreept verenpak, dat bij beide geslachten vaak gelijk is, vallen ze nauwelijks op. Sommige soorten hebben een zwart-witte tekening. Ook hebben ze een kuif van veren, die ze opzetten tijdens de balts en het zingen. Leeuweriken hebben vrij lange vleugels. De lengte van de familie gaat van klein (11 cm) (zwartkruinvinkleeuwerik) tot middelgroot (19 cm) (kalanderleeuwerik). Sommige leeuweriken lijken veel op gorzen, maar ze hebben dunnere snavels en ze zijn met deze familie niet nauw verwant.

Leefwijze

Hun voedsel bestaat voornamelijk uit insecten en zaden. Leeuweriken lopen of rennen, maar hippen niet. Gewoonlijk ziet men leeuweriken als ze al vliegend tot hoog in de lucht hun gezang laten horen. Ze nestelen op de grond. Door hun eenvoudig aardekleurig verenpak vallen ze daar nauwelijks op.

Voortplanting

Een legsel bestaat meestal uit 2 tot 6 gespikkelde eieren, die in een nest op de grond worden gelegd. De jongen verlaten het nest vaak al voordat ze kunnen vliegen.

Verspreiding en leefgebied

De vogelfamilie van de leeuweriken wordt vrijwel alleen aangetroffen in Afrika, Europa en Azië. Leeuweriken leven voornamelijk in open terreinen. Vele soorten leven als standvogels in woestijngebieden en graslanden, andere soorten zijn trekvogels.

Taxonomie

De leeuweriken vormen als familie een goed te definiëren groep binnen de zangvogels met duidelijke gemeenschappelijke kenmerken. Traditioneel en nog steeds in veel vogelboeken en naamlijsten, worden ze aan het begin geplaatst van de orde van de zangvogels, in de buurt van de zwaluwen en de kwikstaarten en piepers. Uit DNA-onderzoek naar de taxonomie van de vogels blijkt dat de leeuweriken minder verwant zijn met deze families, maar fylogenetisch dichter staan bij de families buidelmezen en baardmannetjes, zoals ook blijkt in hun plaatsing binnen de IOC list.^[1]^[2]^[3]^[4]

De volgende geslachten zijn bij de familie ingedeeld:^[1]

Alaemon Keyserling & Blasius, JH, 1840 (twee soorten "witbandleeuweriken")
Chersomanes Cabanis, 1851 (twee soorten)
Ammomanopsis Bianchi, 1905 (een soort de "namibleeuwerik")
Certhilauda Swainson, 1827 (zes soorten "snavelleeuweriken")
Pinarocorys Shelley, 1902 (twee soorten)
Ramphocoris Bonaparte, 1850 (een soort de "diksnavelleeuwerik")
Ammomanes Cabanis, 1851 (twee soorten "woestijnleeuweriken")
Eremopterix Kaup, 1836 (acht soorten "vinkleeuweriken")
Calendulauda Blyth, 1855 (acht soorten)
Heteromirafra Grant, CHB, 1913 (twee soorten "sporenleeuweriken")
Mirafra Horsfield, 1821 (zeven soorten)
Plocealauda Alström et al., 2023 (vijf soorten)
Amirafra Bianchi, 1906 (drie soorten)
Corypha Gray, 1840 (elf soorten)
Lullula Kaup, 1829 (een soort de "boomleeuwerik")
Spizocorys Sundevall, 1872 (zeven soorten)
Alauda Linnaeus, 1758 (vier soorten)
Galerida Boie, F, 1828 (zeven soorten)
Eremophila Boie, F, 1828 (twee soorten "strandleeuweriken")
Calandrella Kaup, 1829 (zes soorten)
Melanocorypha Boie, F, 1828 (vijf soorten)
Chersophilus Sharpe, 1890 (een soort de "Duponts leeuwerik")
Eremalauda Sclater, WL, 1926 (een soort de "Dunns leeuwerik")
Alaudala Horsfield & Moore, F, 1858 ( vijf soorten "kortteenleeuweriken")

Literatuur

Ton Lemaire: De leeuwerik. Cultuurgeschiedenis van een lyrische vogel, Amsterdam, Ambo, 2004. ISBN 9026318480

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (en) Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2024. IOC World Bird List (v14.2).
↑ http://tolweb.org/tree?group=Sylvioidea&contgroup=Passerida. Gearchiveerd op 9 september 2023.
↑ Barker, F. Keith; Barrowclough, George F.; Groth, Jeff G. 2002. A phylogenetic hypothesis for passerine birds: taxonomic and biogeographic implications of an analysis of nuclear DNA sequence data. Proc. R. Soc. B 269 (1488): 295–308. full text
↑ Alström, P.; Ericson, P.G.P.; Olsson, U. & Sundberg, P., 2006. Phylogeny and classification of the avian superfamily Sylvioidea. Mol. Phylogenet. Evol. 38(2): 381–397. full text. Gearchiveerd op 9 september 2023.

[IOC-1] (en) Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2024. IOC World Bird List (v14.2).

[2] ttp://tolweb.org/tree?group=Sylvioidea&contgroup=Passerida. Gearchiveerd op 9 september 2023.

[3] Barker, F. Keith; Barrowclough, George F.; Groth, Jeff G. 2002. A phylogenetic hypothesis for passerine birds: taxonomic and biogeographic implications of an analysis of nuclear DNA sequence data. Proc. R. Soc. B 269 (1488): 295–308. full text

[4] Alström, P.; Ericson, P.G.P.; Olsson, U. & Sundberg, P., 2006. Phylogeny and classification of the avian superfamily Sylvioidea. Mol. Phylogenet. Evol. 38(2): 381–397. full text. Gearchiveerd op 9 september 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

Alaemon:	Witbandleeuwerik (A. alaudipes) · Kleine witbandleeuwerik (A. hamertoni)
Chersomanes:	Beesleys leeuwerik (C. beesleyi) · Sjirpleeuwerik (C. albofasciata)
Ammomanopsis:	Namibleeuwerik (A. grayi)
Certhilauda:	Botswanaleeuwerik (C. chuana) · Benguelalangsnavelleeuwerik (C. benguelensis) · Karoolangsnavelleeuwerik (C. subcoronata) · Oostelijke langsnavelleeuwerik (C. semitorquata) · Kaapse langsnavelleeuwerik (C. curvirostris) · Agulhaslangsnavelleeuwerik (C. brevirostris)
Pinarocorys:	Lijsterleeuwerik (P. nigricans) · Roodstuitleeuwerik (P. erythropygia)
Ramphocoris:	Diksnavelleeuwerik (R. clotbey)
Ammomanes:	Woestijnleeuwerik (A. deserti) · Rosse woestijnleeuwerik (A. cinctura) · Roodstaartleeuwerik (A. phoenicura)
Eremopterix:	Zwartoorleeuwerik (E. australis) · Hovaleeuwerik (E. hova) · Zwartkruinvinkleeuwerik (E. nigriceps) · Bruinrugvinkleeuwerik (E. leucotis) · Grijskruinvinkleeuwerik (E. griseus) · Somalische vinkleeuwerik (E. signatus) · Grijsrugvinkleeuwerik (E. verticalis) · Bruinkapvinkleeuwerik (E. leucopareia)
Calendulauda:	Roestbruine leeuwerik (C. rufa) · Sabotaleeuwerik (C. sabota) · Pieperleeuwerik (C. poecilosterna) · Gilletts leeuwerik (C. gilletti) · Savanneleeuwerik (C. africanoides) · Karooleeuwerik (C. albescens) · Rode leeuwerik (C. burra) · Roodrugleeuwerik (C. erythrochlamys)
Heteromirafra:	Somalische sporenleeuwerik (H. archeri) · Sporenleeuwerik (H. ruddi)
Mirafra:	Musleeuwerik (M. passerina) · Friedmanns leeuwerik (M. pulpa) · Kordofanleeuwerik (M. cordofanica) · Williams' leeuwerik (M. williamsi) · Oosterse struikleeuwerik (M. javanica) · Spotleeuwerik (M. cheniana) · Witstaartleeuwerik (M. albicauda)
Plocealauda:	Birmese leeuwerik (P. microptera) · Indochinese struikleeuwerik (P. erythrocephala) · Jerdons leeuwerik (P. affinis) · Roodvleugelleeuwerik (P. erythroptera) · Bengaalse leeuwerik (P. assamica)
Amirafra:	Befleeuwerik (A. collaris) · Angolaleeuwerik (A. angolensis) · Ratelleeuwerik (A. rufocinnamomea)
Corypha:	Klapperleeuwerik (C. apiata) · Oostelijke klapperleeuwerik (C. fasciolata) · Kidepoleeuwerik (C. kidepoensis) · Grote struikleeuwerik (C. hypermetra) · Hooglandleeuwerik (C. kurrae) · Roodnekleeuwerik (C. africana) · Schildwachtleeuwerik (C. athi) · Vlakteleeuwerik (C. kabalii) · Hoogvlakteleeuwerik (C. nigrescens) · Elliots leeuwerik (C. sharpii) · Somalische struikleeuwerik (C. somalica)
Lullula:	Boomleeuwerik (L. arborea)
Spizocorys:	Obbialeeuwerik (S. obbiensis) · Namaqualeeuwerik (S. sclateri) · Starks leeuwerik (S. starki) · Kortstaartleeuwerik (S. fremantlii) · Maskerleeuwerik (S. personata) · Botha's leeuwerik (S. fringillaris) · Roodsnavelleeuwerik (S. conirostris)
Alauda:	Witvleugelleeuwerik (A. leucoptera) · Razoleeuwerik (A. razae) · Kleine veldleeuwerik (A. gulgula) · Veldleeuwerik (A. arvensis)
Galerida:	Sykes' kuifleeuwerik (G. deva) · Zonneleeuwerik (G. modesta) · Grootsnavelleeuwerik (G. magnirostris) · Thekla's leeuwerik (G. theklae) · Kuifleeuwerik (G. cristata) · Malabarkuifleeuwerik (G. malabarica) · Langsnavelkuifleeuwerik (G. macrorhyncha)
Eremophila:	Strandleeuwerik (E. alpestris) · Temmincks strandleeuwerik (E. bilopha)
Calandrella:	Tibetaanse leeuwerik (C. acutirostris) · Chinese kortteenleeuwerik (C. dukhunensis) · Blanfords leeuwerik (C. blanfordi) · Roestkruinleeuwerik (C. eremica) · Roodkapleeuwerik (C. cinerea) · Kortteenleeuwerik (C. brachydactyla)
Melanocorypha:	Bergkalanderleeuwerik (M. bimaculata) · Kalanderleeuwerik (M. calandra) · Zwarte leeuwerik (M. yeltoniensis) · Mongoolse leeuwerik (M. mongolica) · Moerasleeuwerik (M. maxima)
Chersophilus:	Duponts leeuwerik (C. duponti)
Eremalauda:	Dunns leeuwerik (E. dunni) · Arabische Dunns leeuwerik (E. eremodites)
Alaudala:	Athikortteenleeuwerik (A. athensis) · Mongoolse kortteenleeuwerik (A. cheleensis) · Somalische kortteenleeuwerik (A. somalica) · Kleine kortteenleeuwerik (A. rufescens) · Heines kortteenleeuwerik (A. heinei) · Indische zandleeuwerik (A. raytal)