Amethist

Amethist
Mineraal
Chemische formule	SiO2(Ti4+, Fe3+)
Kleur	licht tot donkerviolet
Streepkleur	wit
Hardheid	7
Glans	glasglans
Opaciteit	doorzichtig
Breuk	schelpvormig, ruw
Kristaloptiek
Kristalstelsel	Trigonaal
Brekingsindices	Ne 1,553, No1,544
Dubbele breking	0,009
Dispersie	0,013
Fluorescentie	zwak groenachtig
Luminescentie	geen
Pleochroïsme	meestal zwak, soms met blote oog waarneembaar
Overige eigenschappen
Veredeling	verhitten, bestralen
Bijzondere kenmerken	variëteiten met volle kleuren kunnen deze kleur licht verliezen
Lijst van mineralen
Portaal	Aardwetenschappen

Amethist is een violette variëteit van het mineraal kwarts (SiO₂) en is de bekendste steen uit de kwartsgroep.

Etymologie

De naam is afkomstig van Oudgrieks ἀμέθυστος (amethustos). Amethist was reeds bekend bij de Egyptenaren, Etrusken en Romeinen, en Plinius de Oudere heeft amethist al beschreven.

In het oude China werden uit amethist kleine gemmen gesneden. In de middeleeuwen werd amethist ook in Europa zeer gewaardeerd. Hij werd bisschopsteen genoemd, omdat het vroeger een geliefde edelsteen was voor kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, en hij magische krachten zou bezitten.^[bron?]

Het was het symbool van de verliefden, de steen van matigheid, beschermer tegen tovenarij en hekserij. Bij Jacob van Maerlant is de verklaring te vinden dat de steen dronkenschap verdrijft. Men heeft wel aangenomen dat de Griekse naam "tegen de roes" zou betekenen: van wijn die gedronken wordt uit een beker vervaardigd uit amethist zou men niet dronken kunnen worden.

Ontstaan

Metamorfieten, hydrothermaal, alluviale afzettingen. De kristallen groeien steeds op een onderlaag, de prisma's zijn vaak zwak ontwikkeld en daardoor overheersen de kristalspitsen; hier is ook de kleur het krachtigste. Deze gedeelten worden er afgeklopt, dat wil zeggen, voor verder gebruik afgebroken.

Door branden bij een temperatuur tussen 470 en 750 graden ontstaan lichtgele, roodbruine, groene of kleurloze variëteiten. Er bestaan amethisten die bij daglicht geleidelijk verbleken. Met radiumbestraling is de oorspronkelijke kleur weer te herstellen.

De kleur wordt veroorzaakt door ijzer in combinatie met ioniserende straling. Bij kunstlicht is amethist minder fraai.

Voorkomen

Brazilië heeft belangrijke afzettingen van amethist, die voornamelijk worden gewonnen uit de staat Rio Grande do Sul (met de stad Ametista do Sul als de belangrijkste producent) en, in tweede instantie, in Bahia. Brazilië is de grootste steenproducent ter wereld.^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] Recentelijk wordt in Bolivia de zogenaamde ametrien gewonnen, een amethist-citrien, waarbij de violette en gele kleuren afwisselen, maar de overgang tussen de kleuren is scherp begrensd.

Amethisten zijn ook bekend in Noord-Amerika, te weten in de Amerikaanse staten Montana, Maine, Georgia en Arizona en in Canada en Mexico. Bolivia, India, Myanmar, Japan, China en Korea, Sri Lanka, Zimbabwe, Congo en Australië zijn ook belangrijke producenten.

In Rusland wordt amethist onder meer gevonden in de Oeral, Jakoetsk en op het schiereiland Kola. Amethisten worden eveneens aangetroffen in Armenië, Frankrijk, Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, Zwitserland en Ierland. Amethist vormt slechts zelden grotere zuivere kristallen.

In het British Museum bevindt zich een unieke geslepen steen van 343 karaat. Andere, kleinere stenen wegen minder; ze komen meestal uit Brazilië. Het Smithsonian Institution in Washington D.C. bezit zelfs een geslepen amethist uit Brazilië van 1362 karaat en één uit North Carolina van 202,5 karaat. Amethisten werden vaak gebruikt in staatsjuwelen, zoals de scepter van Catharina de Grote en de scepter van de Britse Kroon.