Anna Boleyn

Zie Anna Boleyn (film) voor de gelijknamige film.

Anna Boleyn
ca. 1501/07-1536
Door onbekende kunstenaar, ca. 1534
Koningin van Engeland
Periode	1533-1536
Voorganger	Catharina van Aragon
Opvolger	Jane Seymour
Overleden	Londen, koninkrijk Engeland
Vader	Thomas Boleyn
Moeder	Elisabeth Howard
Broers/zussen	Mary Boleyn,George Boleyn
Partner	Hendrik VIII
Kinderen	Elizabeth I

Anna Boleyn (Blickling?, ca. 1501/07 – Londen, 19 mei 1536) was de tweede vrouw van Hendrik VIII en koningin van Engeland van 1533 tot 1536. Ze werd op beschuldiging van overspel en incest onthoofd.

Anna Boleyn was de dochter van Thomas Boleyn, graaf van Wiltshire, en lady Elisabeth Howard, dochter van Thomas Howard, 2de hertog van Norfolk. Ze was de nicht van Catharina Howard, de latere vijfde echtgenote van de koning, die later ook onthoofd zou worden. Eerdere historici beschouwden 1507 als haar geboortejaar, maar in 1981 toonde de kunsthistoricus Hugh Paget overtuigend aan dat Anna in 1513 vanuit Brussel een brief had geschreven, toen ze een hofdame was aan het hof, een functie die alleen openstond voor een 12- of 13-jarige. Die brief betekent dus dat Anna omstreeks 1501 was geboren.

Haar vader stelde haar onder de hoede van Margaretha van Oostenrijk, de dochter van keizer Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk. Van het voorjaar van 1513 tot de herfst van 1514 woonde zij in Mechelen om Frans te leren in het Hof van Savoye. Landvoogdes Margaretha schreef aan Thomas Boleyn hoe verfijnd en aangenaam zijn dochter was.^[1] Daarna was Anna enige jaren in Frankrijk als hofdame van Mary Tudor, de zuster van Hendrik VIII en toekomstige bruid van Lodewijk XII van Frankrijk, en later van Mary's stiefdochter Claude.

Na haar terugkeer naar Engeland werd Anna, naar wordt aangenomen, hofdame van Catharina van Aragon. In het voorjaar van 1523 verloofde zij zich met Lord Henry Percy, de toekomstige 6e graaf van Northumberland. Toen diens vader ervan hoorde, via kardinaal Thomas Wolsey, keurde hij hun huwelijk af.

Het volgende bericht over Anna stamt uit 1527, toen haar verhouding met Hendrik wereldkundig werd. Anna nam geen genoegen met de positie van maîtresse. Nadat de met paus Clemens VII gevoerde onderhandelingen over de scheiding van Hendrik VIII en Catharina waren mislukt (zij schonk hem geen mannelijke nakomelingen), verstootte Hendrik zijn eerste vrouw in 1531 en trouwde hij op 25 januari 1533 in het geheim met Anna Boleyn. Na de uiteindelijke nietigverklaring van het eerste huwelijk met Catharina van Aragon door Thomas Cranmer, de aartsbisschop van Canterbury, werd Anna Boleyn in juni 1533 gekroond.

In september 1533 schonk zij het leven aan de latere koningin Elizabeth I van Engeland. In de daaropvolgende drie jaar had zij ten minste drie miskramen; Hendrik was van mening dat er een vloek op dit huwelijk rustte. Thans veronderstelt men, zonder dat daar overigens bewijzen voor zijn, dat Anna resusnegatief was en Hendrik -positief. Bij deze combinatie verloopt de eerste zwangerschap normaal, maar door opgebouwde antistoffen eindigen latere zwangerschappen dan wat vaker in miskramen of vroeggeboorten.

Jane Seymour verscheen op het toneel als de nieuwste maîtresse van Hendrik in een lange reeks.

In mei 1536 werd Anna gearresteerd en overgebracht naar de Tower of London op beschuldiging van overspel, hekserij en incest. Haar vijf zogenaamde minnaars werden onthoofd en zij zelf twee dagen later. De vijf mannen die van overspel met Anna waren beschuldigd, waren: Mark Smeaton, Henry Norris, Sir Francis Weston, William Brereton en Anna's broer George Boleyn. Mark Smeaton was van deze de enige die bekende dat hij een minnaar van Anna Boleyn was geweest. Waarschijnlijk is deze bekentenis onder marteling tot stand gekomen. Mark Smeaton was namelijk de enige veroordeelde die niet van adel was, en in het Engeland van Hendrik VIII mocht de adel niet aan martelingen worden blootgesteld.

Voor de executie werd Anna Boleyn uit haar kamer, in de Tower, gehaald, waarbij ze de gelegenheid kreeg om in de kapel van de Tower te bidden.

Haar laatste woorden waren:

Good Christian people, I am come hither to die, for according to the law, and by the law I am judged to die, and therefore I will speak nothing against it. I am come hither to accuse no man, nor to speak anything of that, whereof I am accused and condemned to die, but I pray God save the king and send him long to reign over you, for a gentler nor a more merciful prince was there never: and to me he was ever a good, a gentle and sovereign lord. And if any person will meddle of my cause, I require them to judge the best. And thus I take my leave of the world and of you all, and I heartily desire you all to pray for me. O Lord have mercy on me, to God I commend my soul. - Opgetekend door Lancelot de Carles in Parijs. "Deugdzame christenen, ik ben hier gekomen om te sterven. Volgens de wet en door de wet ben ik ter dood veroordeeld, maar ik ga dat niet betwisten. Ik ben hier niet heen gekomen om iemand te beschuldigen, noch over de aanklacht en het doodsvonnis. Maar ik bid dat God de koning behoedt en dat hij nog lang over jullie mag heersen, aangezien er nooit zo'n goedhartige, genadevolle vorst is geweest. Voor mij is hij altijd een goede, nobele en soevereine heer geweest. Wie zich inlaat met mijn zaak verzoek ik zo oordeelkundig mogelijk te zijn. Nu ik deze wereld en ook jullie allen ga verlaten vraag ik jullie vriendelijk om voor mij te bidden. Heer, wees mij genadig. God, U beveel ik mijn ziel."

Zij werd, anders dan de gewoonte was, niet met de hakbijl onthoofd, maar door de beul van Calais, waar de Franse gewoonte werd gebruikt; onthoofding met het zwaard. Daar was ook geen hakblok voor nodig. Bij het knielen voor de beul herhaalde ze een aantal keer de volgende woorden:

To Jesus Christ I commend my soul; Lord Jesus receive my soul.

Na de executie werd er vanaf de Tower een kanonschot afgevuurd.

Hendrik VIII trouwde elf dagen later met Jane Seymour.

Anna Boleyn heeft veel kunstenaars geïnspireerd tot fictie over haar levenslot.

• De tragedie Anna Bolena van Alessandro Pepoli (1757-1796) is een gefictionaliseerde toneelversie van de levensgeschiedenis van Anna Boleyn.
• Ook de opera Anna Bolena van Gaetano Donizetti uit 1830 vertelt het verhaal van Anna Boleyns leven en is deels op de tragedie van Pepoli gebaseerd.
• Ernst Lubitsch maakte in 1920 de speelfilm Anna Boleyn met in de hoofdrollen Henny Porten en Emil Jannings.
• Justin Chadwick maakte in 2008 de speelfilm The Other Boleyn Girl naar de gelijknamige roman van Philippa Gregory.
• In 2023 kwam de 3-delige serie Blood, Sex & Royalty op Netflix uit. Naast de voor Netflix gebruikelijke mix van historie en fictie is deze serie volgens sommige recensenten "bewust anachronistisch".^[2]

• Margaret Campbell Barnes - Brief Gaudy Hour (1944)
• Jean Plaidy - Murder Most Royal (1949)
• Evelyn Anthony - Anne Boleyn (1957)
• Eric Ives - Anne Boleyn (1986)
• Alison Weir - The Six Wives of Henry VIII (1991)
• Philippa Gregory - The Other Boleyn Girl (De zusjes Boleyn) (2002)
• Alison Weir - The Lady in the Tower: The Fall of Anne Boleyn (2009)
• Alison Weir - Traitors of the Tower (2010)
• Alison Weir - Mary Boleyn: The Great and Infamous Whore (2011)
• Claire Ridgway - The Fall of Anne Boleyn: A Countdown (2012)
• Hilary Mantel - Bring up the Bodies (2012)

• In Hoofddorp zijn straten genoemd naar de vrouwen van Hendrik VIII, onder wie Anna Boleyn.
• Boleyn is een van de hoofdpersonen uit de trilogie ANN van de symfonische metalband Ex Libris.
• Het nummer Anne van de Nederlandse band Kayak gaat over de liefde tussen Hendrik VIII en Anna Boleyn.

• (en) Tudor history: "Anne Boleyn"

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Anna Boleyn.

Zie de categorie Anne Boleyn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.