Gijsbert Lovendaal

Gijsbertus Wilhelmus Lovendaal (Nijmegen, 11 februari 1847 - Grave, 18 januari 1939) was een Nederlandse onderwijzer, tekstdichter en kinderdichter.

Deze dichter was eerst voorbestemd te worden opgeleid tot priester, en bezocht daartoe het college der Dominicanen in zijn geboorteplaats. Daar leerde hij oude en nieuwe letterkunde kennen. Vondel en Vergilius waren zijn grote voorbeelden. Op 18-jarige leeftijd koos hij voor een loopbaan als onderwijzer.^[1] G.W. Lovendaal werkte en woonde het grootste deel van zijn leven in Grave. In 1865 werd hij onderwijzer aan de openbare lagere school in Bemmel, in 1876 schoolhoofd in Cuijk. Hij was leraar Nederlands en tekenen aan de Rijksnormaalschool in Grave van 1880 tot aan de opheffing van de school in 1914. Van 1883 tot 1930 was hij tevens directeur van de gemeentelijke Tekenschool.

Lovendaals literaire werk bestaat geheel uit poëzie en liedteksten. Hij debuteerde in 1879 met een bundel kinderliederen, Lentedagen. Een jaar later verscheen een bundel minnedichten voor volwassenen, Lied der liefde. Hij bleef tot op hoge leeftijd publiceren, maar wel met grote tussenpozen, zodat zijn oeuvre uiteindelijk toch niet erg omvangrijk is.

Lovendaal was een dichter voor een breed publiek. Zijn poëzie staat in de traditie van dichters als Jacob van Lennep en Nicolaas Beets. Dat geldt zeker voor twee bundels volksliedjes: Licht geluid (1910) en Frissche wind (1921). Ze bieden de ernst en luim van de negentiende-eeuwse poëzie, de lach en de traan van het levenslied. Veel van deze liedjes zijn op muziek gezet door bekende componisten, zoals Johannes Worp, J.P.J. Wierts en Bernard Zweers.

Verscheidene van zijn liedjes werden opgenomen in de bekende populaire liedbundel Kun je nog zingen, zing dan mee. Het bekendste is wel Hollands vlag (getoonzet door J.P.J. Wierts):

Hollands vlag, je bent mijn glorie,

Hollands vlag, je bent mijn lust,

'k Roep van louter vreugd victorie,

Als ik je zie aan vreemde kust.

Maar ook de liedjes 'Daar klingelt een klokje met zilveren klank, het nodigt zoo vriend'lijk tot rust en tot dank' (getoonzet door Hendrik C. van Oort) en 'Spinnewieltje snorre, snorre rira rira ras' (getoonzet door Jos. Reckers) zijn opgenomen in deze liedbundel.

Als dichter kreeg Lovendaal landelijk veel erkenning, die zelfs een koninklijk randje kreeg: op Koninginnedag 1926 werd hij benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau.

Hoe ouder hij zelf werd, hoe jeugdiger zijn gedichten. Zijn laatste kinderverzen behoren tot de 'jongste' en de meest speelse die hij geschreven heeft. Bij zijn overlijden in 1939 besteedden ook de landelijke dagbladen daar aandacht aan. De Nieuwe Rotterdamsche Courant van 18 januari 1939 schreef over hem: 'Men kan zijn werk niet tot de "groote" kunst rekenen, maar zijn gedichten spreken tot het hart van de menschen.'

• 1879: Lentedagen : kinderliederen, Uitgever: J.B. Wolters, Groningen, 102 blz., formaat: 14 cm, Aanvraagnummer KB: 603 K 28, enkel op microfiche raadpleegbaar
• 1880: Lied der liefde, uitgever: J.B. Wolters, Groningen, Aanvraagnummer KB: 585 J 52, enkel op microfiche raadpleegbaar
• 1881: Twaalf volksliedjes uit het Lied der liefde, wijzen van J. Worp, Het lied der liefde, medewerker: G. W. Lovendaal, 1e druk, uitgever: Wolters, Groningen
  • Voor zangstem, zonder begeleiding, 13 blz. formaat: 20 cm, fl. 0,05, Aanvraagnummer KB: Broch 3824, enkel op microfiche beschikbaar
• 1883: Twaalf Volksliedjes uit het Lied der liefde van G.W. Lovendaal: voor mannenkoor door J. Worp, tweede druk, uitgeverij: Wolters, Groningen, 13 blz, formaat: 29 cm. aanvraagnummer KB: 603 D 36, enkel op microfiche beschikbaar.
• 1911: Licht geluid. Volksliedjes., uitgave: P. Noordhoff, Groningen, 92 blz. Aanvraagnummer KB: 874 E 39 (niet uitleenbaar), NBM Mfe 35819 enkel op microfiche raadpleegbaar
• 1914: Kindergedichten, met illustraties van Rie Cramer. Jong leven, uitgave: P. Noordhoff, Groningen, titel op omslag: Jong Leven, 64 blz, zwart/wit illustraties, exemplaar aanwezig in de Bibliotheek Vrije Universiteit Amsterdam, TV 1167
• 1914: Twee kleuters in een vliegmachine : kindervertelsel met zwartjes / door Jan Feith, Uitgave: Van Goor, Gouda, 50 blz, formaat: 27 cm.
  • liedjes van C.W. Lovendaal en muziek van J.P.J. Wierts, Annotatie: De zwartjes zijn gesigneerd "Chris Kras Kzn.", d.i. pseud. van Jan Feith, Aanvraagnummers KB: KW Ki 9425, KW GW A100289
• 1918: Ol dol dauwe / prentjes van Rie Cramer ; versjes van G.W. Lovendaal, uitgever: W. De Haan, Gouda, 16 blz. formaat: 19 cm.
  • gekleurde illustraties van Rie Cramer, geniet, prijs: f 0,75, Aanvraagnummer KB: KW BJ 26118,
• 1918: Tierelantijntjes / prentjes van Rie Cramer ; versjes van G.W. Lovendaal, Uitgever: De Haan, Gouda, 16 blz, formaat: 19 cm. kleurenillustraties, Aanvraagnummers KB: KW 1090 L 17, KW BJ 02440
• 1921: Frissche wind : volksliedjes, met prentjes van Tjeerd Bottema, uitgave: P. Noordhoff, Groningen, 112 blz. Aanvraagnummer KB: ACV 813
• 1921: Lezen en genieten : een serie leesboeken voor de lagere school, Simon Abramsz, Zevende deeltje, uitgave: P. van Belkum Az., Velp, 1e druk: 1914, 3e druk: 1928, 160 blz. zwart/wit illustraties, formaat: 18 cm.
  • bevat teksten van: Johann Sühl (1868-1945); Johan Hendrik van Balen (1851-1921); G.J. Visscher; Johannes ter Gouw (1814-1894); Gijsbertus Wilhelmus Lovendaal (1847-1939); Jeroen Jeroensz pseud. van Hieronymus Sweerts; Ida Sarah Heijermans (1866-1943), f 0,90, Aanvraagnummer KB: KW BJ 02712. alleen ter inzage in de KB
• 1943: Abdallah : en andere verhalen uit Oost en West en eigen land voor kinderen van acht tot twaalf jaar, door A. von Chamisso [en anderen] ; verzameld en bewerkt door H.H. Crevels en T. van Buul ; geïllustreerd door Tjeerd Bottema en Albert Geudens, 1943, S/L/ s.n.: oorlogs-uitgave, K-nummer: K1854, omslag: K 320, 127 blz. Zwart/wit illustraties, formaat: 20 cm. Aanvraagnummer KB: KW BJ 11226 (alleen ter inzage)
  • Auteur: Louis Charles Adelaide von Chamisso (1781-1838) met medewerking van: H.H. Crevels; Thomas van Buul (1877-1960); Tjeerd Bottema (1884-1978); Albert Geudens (1869-1949); Jan Pieter Heije (1809-1876); Gijsbertus Wilhelmus Lovendaal (1847-1939), Bewerkt uit 'Zonneschijn', vierde versie, 2e reeks, deel 7. Het titelverhaal is met de illustraties overgenomen uit 'Prins Verbeelding', bvat bijdragen van J.P. Heije, Dr. J. de Vries, G.W. Lovendaal, W. Garsien, C.J.C. Geerlings, J. en W. Grimm, A.F. Pieck, P. Poespadi-Hardja, H. Giraldon en Th.J. Thijssen

• G.W. Lovendaal (1847-1939), door Jan Timmermans, 2007, uitgever: Grave, Stichting "Graeft Voort", in de reeks: Museumbrochure nr. 6
  • omslagtitel: "Gedichten en verzen door G.W. Lovendaal", 2 delen: 36 en 39 blz. formaat: 21 cm, 2e deel met litteratuur opgave, Aanvraagnummer KB: 2323378, alleen ter inzage in de KB
• Hoogbejaarde Kinderdichter, G.W. Lovendaal (1847-1939) (Brabants Historisch Informatie Centrum)
• Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 15(1997)