Hemiksem

Hemiksem

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	5,48 km² (2022) 24,29% 23,45% 52,25%
Coördinaten	51° 9' NB, 4° 21' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	12.396 (01/01/2024) 49,63% 50,37% 2261,87 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 22,52% 60,25% 17,23%
Buitenlanders	9,08% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Luc Bouckaert (CD&V GROEN)
Bestuur	CD&V GROEN, Vooruit
Zetels CD&V GROEN Vooruit N-VA VlaamsBelang Open Vld Hemiksem Vooruit	21 9 3 4 2 1 2
Economie
Gemiddeld inkomen	21.194 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	6,07% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 2620	Deelgemeente Hemiksem
Zonenummer	03
NIS-code	11018
Politiezone	Rupel
Hulpverleningszone	Rivierenland
Website	www.hemiksem.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Hemiksem is een gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. Hemiksem telt ruim 12.000 inwoners. Het dorp ligt op de rechteroever van de Schelde, enkele kilometers ten zuiden van de stad Antwerpen. Hemiksem ligt in de Rupelstreek en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Boom.

Aangrenzende gemeenten
		Antwerpen		Antwerpen
Kruibeke				Aartselaar
		Schelle

Ten zuiden van Hemiksem ligt de Benedenvliet (Grote Struisbeek) die uitmondt in de Schelde en de grens vormt met buurgemeente Schelle. De Benedenvliet, die oorspronkelijk een tijgebonden, tot aan het Waterslot Cleydael bevaarbare waterloop was, speelde van oudsher een belangrijke rol bij de economische ontwikkeling en afwatering van de Rupelstreek. Aan de noordelijke oever van de Bovenvliet (het stroomopwaartse, tweede segment van de Benedenvliet) ontstond in de vroege middeleeuwen de eerste nederzettingskern van Hemiksem, het gehucht Kerkeneinde. In dit lager gelegen, zuidoostelijke gedeelte van de gemeente, aan de huidige Cleydaellaan nummer 1, bevond zich de oorspronkelijke Sint-Niklaaskerk (Hemiksem). Aangezien het verafgelegen kerkje regelmatig door de nabijgelegen Vliet werd overstroomd, werd het in 1772 afgebroken en noordwaarts verplaatst naar de huidige gemeenteplaats in het centrum.^[1] Hemiksem werd voor het eerst vermeld in 1155, en wel als Hamincsem. In 1243 kwamen de cisterciënzers vanuit Vremde naar Hemiksem en stichtten daar de Sint-Bernardusabdij, die tevens het bestuur van de heerlijkheid Hemiksem in handen kreeg.

Hemiksem behoorde aanvankelijk tot de parochie van Kontich en werd in 1246 een zelfstandige parochie. Het patronaatsrecht was in bezit van de Abdij van Lobbes. Van 1570-1720 kwam het patronaatsrecht aan de Graven van Cantecroy, onder Antoine Perrenot de Granvelle.

In Kerkeneinde bevonden zich ook de steenbakkerijen, die in 1358 voor het eerst werden vermeld. Deze waren in handen van de Hemiksemse Sint-Bernardusabdij. Vanaf de 15e eeuw werd melding gemaakt van tal van steenbakkerijen. De godsdienstoorlogen leidden tot terugloop van deze activiteit. Ook de opkomst van steenbakkerijen langs de Rupel leidde tot zware concurrentie, waardoor het aantal steenbakkerijen drastisch terugliep. Einde 18e eeuw was er nog één steenbakkerij, en die was in bezit van de abdij. De bevolking ging weer meer aan landbouw doen en er ontstonden buitenhuizen in de 17e en 18e eeuw, zoals Herbeke, Terlocht, Heemsdael, Mockenborgh, Brackegem en Hoogpoorte.

Vanaf 1826 werden er weer steenbakkerijen in gebruik genomen en van 1850-1870 was er zelfs sprake van een bloeiperiode en navenante bevolkingstoename. De steenfabrieken leverden aan de uitbreiding van Antwerpen en de bouw van de Stelling van Antwerpen. Na 1874 kwam er weer achteruitgang in de baksteenindustrie.

In 1879 werd de spoorlijn van Antwerpen-Zuid naar Mechelen geopend. Vanaf 1880 leidde dit tot verregaande industrialisatie: fabrieken voor vetverwerking, draadtrekkerij, productie van glas, verf en keramiek vestigden zich. Later kwamen ook scheepstimmerwerven (Le Vulcain Belge), metaalindustrie, chemie en cementproductie in Hemiksem. Vaak kwam de industrie op terreinen van de voormalige buitenplaatsen of steenbakkerijen. De laatste baksteenindustrie verdween in 1945.

Langs de Schelde ontstond zo een industriezone. Daar vond men (1980): metaal- en betonindustrie, scheepswerf Chantiers Naval, draadtrekkerij Bekaert-Cockerill, chemicaliën, opslag en verwerking van plantaardige oliën en dergelijke. Ook de bevolking van Hemiksem nam dientengevolge toe.

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Hemiksem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Sint-Bernardusabdij werd in 1243 door de Cisterciënzers gesticht. In de abdij bevinden zich onder meer:
  • Heemmuseum "Ontrent den hover"
  • Gilliot & Roelants Tegelmuseum
• De Sint-Niklaaskerk
• Het Kasteel Hemiksemhof

Hemiksem ligt aan de Benedenschelde. In het zuiden van de gemeente, ter hoogte van de Sint-Bernardusabdij, mondt de Benedenvliet (Grote Struisbeek) uit in de Schelde.

Het domein van Kasteel Hemiksemhof is het belangrijkste natuurgebied.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

De gemeente Hemiksem ligt in het kieskanton Boom, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Hemiksem		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Antwerpen			Hemiksem
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Antwerpen	Boom	Boom	Hemiksem
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

De liberalen namen verdeeld aan de verkiezingen deel. Zo was er naast de VLD-kieslijst, de scheurlijst Gemeentebelangen van voormalig burgemeester Louis Van Tendeloo. Opvallend was dat deze partij het 'Charter voor de democratie' van Hand in Hand betreffende het cordon sanitaire rond het Vlaams Blok niet tekende.^[6]

Lijsttrekkers bij de verkiezingen van 2012 waren Cliff Mostien (Open Vld), Nele Cornelis (N-VA), Agnes Salden (Vl.Belang), Eddy De Herdt (sp.a), Luc Bouckaert (CD&V), Anthony Abbeloos (N-VH) en Dirk Tricot (PVDA). Groen kwam niet met een eigen kieslijst op, maar had met Jenne Meyvis (mede-organisator van het festival Casa Blanca) een kandidaat op de CD&V-lijst. Winnaars van de verkiezingen in Hemiksem waren N-VA (17,3% - 4 zetels), PVDA (3,14%, onvoldoende voor een zetel) en de N-VA-scheurlijst Nieuw Vlaams Hemiksem^[7] (N-VH) van voormalig OCMW-raadslid Anthony Abbeloos (7,07%, 1 zetel). Verliezer was voornamelijk het Vlaams Belang dat 11,46% (−3 zetels) minder stemmen kreeg en strandde op 10,31% (2 zetels). De traditionele partijen moesten elk een klein verlies incasseren, CD&V (−1,89%), Open Vld (−3,38%) en sp.a (−5,46%). CD&V behield hierdoor haar 7 zetels, Open Vld en sp.a moesten er elks een inleveren en gingen naar respectievelijk 1 en 6 raadsleden.

Stemmenkampioen was Luc Bouckaert (CD&V) met 1.031 voorkeurstemmen voor zittend burgemeester Eddy De Herdt (sp.a, 988), Koen Scholiers (CD&V, 470), Nele Cornelis (N-VA, 348) en Hendrik Wastyn (sp.a, 317)^[8]. Na de verkiezingen werd er een coalitie gesloten tussen CD&V en sp.a, die samen een meerderheid vormen met 13 op 21 zetels^[9]. Burgemeester is Luc Bouckaert (CD&V). Schepenen werden Kristien Vingerhoets, Levi Wastyn, Stefan Van Linden (allen sp.a)^[10], Koen Scholiers (CD&V) en Jenne Meyvis (Groen)^[11]. OCMW-voorzitter werd Joris Wachters (CD&V) Tijdens de stemming over de samenstelling van het vast bureau van het OCMW werd door N-VA en Open Vld het cordon sanitaire doorbroken, beide partijen stemden voor Vlaams Belang-kandidate Agnes Salden^[12].

Burgemeester Luc Bouckaert leidt een meerderheid gevormd door CD&V-Groen en sp.a-waazienHgeire van 12 op 21 stemmen. De sp.a had zich voorheen opgesplitst in sp.a-waazienHgeire en Hemiksem Vooruit.

Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt in het witte gedeelte vet weergegeven. De grootste partij staat in kleur.

Tussen 2004 en 2013 werd in de schaduw van de abdij het muziekfestival Casa Blanca georganiseerd. Dat festival groeide in tien jaar uit tot een gevestigde waarde met meer dan 80.000 bezoekers. Omdat het festival te bekend en te groots werd, werd deze afgevoerd, de laatste editie van Casa Blanca werd in 2013 gehouden.

Hemiksem had voor de sluiting in 1984 aan spoorlijn 52 ook twee stations, waarvan Hemiksem-Werkplaatsen in het noorden en Hemiksem in het zuiden van de gemeente lag. Enkel het zuidelijke station werd in 1988 heropend.

Bus 14 van de Antwerpse stadsbus en de streeklijnen 133, 290, 295 en 298 bieden een verbinding met het zuiden van Antwerpen en andere omliggende plaatsen.

In Hemiksem kunnen voetgangers en fietsers het fiets- en voetveer nemen over de Schelde naar Bazel, deelgemeente van Kruibeke. Deze veerdienst bestaat reeds sinds de 13de eeuw.

Sinds 1 juli 2017 kan men ook met de boot naar Antwerpen. De waterbus vaart van de veerdienst in Hemiksem tot aan het Steen in Antwerpen. Onderweg is er een tussenstop aan de veerkade in Kruibeke.

Er zijn drie lagere scholen in Hemiksem^[16]. Er zijn geen secundaire scholen.

• Gemeentelijke Basisschool Het Klaverbos (Jan Sanderslaan)
• Gemeentelijke Basisschool De Regenboog (Provinciale Steenweg)
• Vrije Basisschool De Zonnekesschool (Heiligstraat en Lindelei)

Academie HSN is een academie voor deeltijds kunstonderwijs (muziek, woord en dans) in Hemiksem, Schelle en Niel en Aartselaar

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Hemiksem of een andere significante band met de gemeente hebben:

• Maxime Biset, voetballer
• Chris Cauwenberghs, acteur
• Frans Cauwenberghs, politicus
• Matthias Casse, judoka (ereburger)
• Jade De Winter, influencer
• Margot Hallemans, actrice
• Lucien Hanswijk, atleet
• Roger Ilegems, baanwielrenner (ereburger)
• Willy "Rupske" Lauwers, wielrenner
• Joseph Roelants, kunstenaar
• Antoon, bastaard van Brabant, ridder en eigenaar van Kasteel Hemiksemhof
• Jan Sanders van Hemessen, schilder
• Maria Isabella Josepha van Horne, adellijke juffrouw en geldschieter
• Jules Van Nuffel, componist en koordirigent
• Ingrid Verbruggen, atlete (ereburger)
• Pascal Vyncke, auteur en stichter SeniorenNet
• Jan Van der Aa, kunstenaar, schilder, cartoonist (Punt)

• 
  Watertoren in de Bouwerijstraat
• 
  De Pidpa watertoren
• 
  Sterrenlaan in Hemiksem
• 
  Sint-Niklaaskerk
• 
  Onze-Lieve-Vrouw Onbevlektkerk
• 
  Hemiksemhof
• 
  Toegang Hemiksemhof
• 
  Sint-Bernardusabdij tijdens het blauwe uur

Schelle, Aartselaar, Hoboken, Bazel (veer)

• Website van de gemeente
• Website van heemkundige kring "Heymissen"
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Zie de categorie Hemiksem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.