IJsgezicht nabij een stad

IJsgezicht nabij een stad
Kunstenaar	Nicolaes Berchem
Jaar	1647 (?)
Techniek	Olieverf op eikenhouten paneel
Afmetingen	39,5 × 48,5 cm
Verblijfplaats	Rijksmuseum Amsterdam
Locatie	Amsterdam
Inventarisnummer	SK-A-28
	RKD-gegevens
Portaal	Kunst & Cultuur

IJsgezicht nabij een stad is een schilderij van Nicolaes Berchem in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Voorstelling

Het stelt een winters landschap voor buiten de muren van een stad met op de achtergrond een stenen brug en een brandende oven. Op de bevroren stadsgracht staat een schimmel met daarnaast twee mannen die met elkaar in gesprek zijn. Daarvoor is een derde man bezig schaatsen onder te binden. Links trekt een man een bundel hout voort, terwijl een andere man zicht met een slee in de tegenovergestelde richting beweegt.

Het schilderij wordt door het Rijksmuseum Amsterdam gezien als pendant van een ander werk van Berchem met hetzelfde onderwerp en dezelfde afmetingen, Stadswal van Haarlem in de winter. Dit is echter niet zeker. Beide werken hebben een verschillende herkomstgeschiedenis en worden verder nergens als elkaars tegenhanger vermeld.

Toeschrijving en datering

Het schilderij is linksonder onduidelijk gesigneerd en gedateerd ‘C.Berghem 1647’.

Herkomst

Hoe het Rijksmuseum in het bezit kwam van het werk is niet helemaal duidelijk. Volgens het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis werd het verworven tijdens de veiling van Jan Bernd Bicker op 19 juli 1809 bij veilinghuis Philippus van der Schley in Amsterdam. Volgens de museumcatalogus van het Rijksmuseum uit 1903 is het afkomstig uit het Kabinet Van Heteren Gevers, dat op 8 juni 1809 in zijn geheel gekocht werd door het Rijksmuseum. In de lijst van werken aangekocht uit het Kabinet Van Heteren Gevens wordt vermeld ‘un beau tableaux [sic], où l'on voit un homme et un cheval, qui paraissent engourdi de froid, un traineau et d'autres accessoires’ (een mooi schilderij, waarop te zien is een man en een paard, die stijf van de kou lijken te zijn, een slee en overig bijwerk).

Externe links

Webpagina Rijksmuseum Amsterdam (als IJsgezicht nabij een stad, 1647).
RKDimages, kunstwerknummer 4611 (als IJsgezicht nabij een stad, 1647).

Literatuur

Anoniem (1809) Catalogus van eene fraaije verzameling van uitmuntende schilderijen door de meest beroemde Nederlandsche meesters, in vele jaren met kunde bijeen verzameld door een voornaam liefhebber, [Amsterdam: Philippus van der Schley].
Anoniem (1809) Catalogus der schilderijen, oudheden, enz. op het Koninklijk Museum te Amsterdam, Amsterdam: Gebroeders van Cleeff, p. 8, cat.nr. 25 (als ‘In een Wintergezigt ziet men op het IJs een’ Man met een Paard, en eene IJsſlede. Verder een Landſchap hetwelk zeer natuurlijk met ſneeuw bedekt is’).
Anoniem (1830) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum, te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 9, cat.nr. 26 (als ‘In een wintergezigt ziet men op het ijs een’ man met een paard en eene ijsslede. Verder een landschap, hetwelk zeer natuurlijk met sneeuw bedekt is’).
Anoniem (1839) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 8, cat.nr. 26 (als ‘In een Wintergezigt ziet men op het ijs een’ man met een paard en eene ijsslede; verder een landschap, hetwelk zeer natuurlijk met sneeuw bedekt is’). Zie books.google.nl.
Anoniem (1903) Catalogus der Schilderijen miniaturen, pastels, omlijste teekeningen, enz. in het Rijks-Museum te Amsterdam, Amsterdam: Boek- en kunstdrukkerij v/h Roeloffzen-Hübner en Van Santen, p. 45, cat.nr. 465 (als IJsgezicht nabij een Stad). Zie Internet Archive.
Anoniem (1934) Catalogus der schilderijen pastels–miniaturen–aquarellen tentoongesteld in het Rijksmuseum te Amsterdam, Amsterdam: J.H. de Bussy, p. 44, cat.nr. 465 (als IJsgezicht nabij een Stad). Zie delpher.nl.
Moes, E.W., Eduard van Biema (1909) De Nationale Konst-Gallery en het Koninklijk Museum, Amsterdam: Frederik Muller & Co., p. 115-116, 145, 156. Zie Internet Archive.