Lijst van gemeentelijke monumenten in Nieuwkoop

Projecteer deze pagina: OpenStreetMap
Download de coördinaten van deze pagina: KML

De gemeente Nieuwkoop heeft 54 gemeentelijke monumenten. Hieronder een overzicht.

De plaats Korteraar kent 2 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Min of meer op een eilandje gelegen karakteristieke boerderij met gietijzeren hekken. ca. 1850 Korteraarseweg 1 52° 10' 46" NB, 4° 44' 11" OL 0569/WN001 [dode link]
Min of meer op een eilandje gelegen karakteristieke boerderij met gietijzeren hekken.
Min of meer op een eilandje gelegen karakteristieke boerderij met gietijzeren hekken.
Karakteristieke boerderij met leilinden aan de voorzijde. ca 1850 Korteraarseweg 3 52° 10' 45" NB, 4° 44' 13" OL 0569/WN002 [dode link]
Karakteristieke boerderij met leilinden aan de voorzijde.
Karakteristieke boerderij met leilinden aan de voorzijde.

De plaats Langeraar kent 8 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Markant liggend woonhuis representatief voor de bouwperiode ca. 1910. 1910 Langeraarseweg 9 52° 11' 41" NB, 4° 43' 7" OL 0569/WN009
Markant liggend woonhuis representatief voor de bouwperiode ca. 1910.
Markant liggend woonhuis representatief voor de bouwperiode ca. 1910.
Boerderij, thans in gebruik als woonhuis. Langeraarseweg 73
(Het huisnummer staat op het schuurtje niet op het woonhuis).
52° 11' 31" NB, 4° 42' 28" OL 0569/WN007
Boerderij, thans in gebruik als woonhuis.
Boerderij, thans in gebruik als woonhuis.
Voormalig rustoord, thans in gebruik als appartementencomplex. Langeraarseweg 82 52° 11' 36" NB, 4° 42' 45" OL 0569/WN008
Voormalig rustoord, thans in gebruik als appartementencomplex.
Voormalig rustoord, thans in gebruik als appartementencomplex.
Dorpsboerderij 1885. Langeraarseweg 120 52° 11' 33" NB, 4° 42' 29" OL 0569/WN003
Dorpsboerderij
Dorpsboerderij
Karnmolen (buiten gebruik) 18e eeuw. Langeraarseweg 144 52° 11' 29" NB, 4° 42' 20" OL 0569/WN004 [dode link]
Karnmolen (buiten gebruik)
Karnmolen (buiten gebruik)
1-Laags woonhuis met uitbouw aan de achterzijde. 1890-1900 Langeraarseweg 200 52° 11' 21" NB, 4° 42' 1" OL 0569/WN005
1-Laags woonhuis met uitbouw aan de achterzijde.
1-Laags woonhuis met uitbouw aan de achterzijde.
Boerderij 18e eeuw. Langeraarseweg 264 52° 11' 11" NB, 4° 41' 50" OL 0569/WN006 [dode link]
Boerderij
Boerderij
Gerestaureerde boerderij 1890 Smidskade 5-7 52° 11' 14" NB, 4° 41' 59" OL 0569/WN010
Gerestaureerde boerderij
Gerestaureerde boerderij

De plaats Nieuwveen kent 26 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Huize "Sassenoord" met daarachter gelegen beeldentuin is gebouwd in 1848 als pastorie voor de Nederlandse Hervormde gemeente in Nieuwveen. 1848 A.H. Kooistrastraat 130/Dorpsstraat 13 52° 11' 53" NB, 4° 45' 25" OL 0569/WN011
Huize "Sassenoord" met daarachter gelegen beeldentuin is gebouwd in 1848 als pastorie voor de Nederlandse Hervormde gemeente in Nieuwveen.
Huize "Sassenoord" met daarachter gelegen beeldentuin is gebouwd in 1848 als pastorie voor de Nederlandse Hervormde gemeente in Nieuwveen.
Twee woonhuizen gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur. 1937 A.H. Kooistrastraat 136-138 52° 11' 50" NB, 4° 45' 15" OL 0569/WN012
Twee woonhuizen gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur.
Twee woonhuizen gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur.
Voormalig gemeentehuis met garage gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur. 1937 A.H. Kooistrastraat 140 52° 11' 50" NB, 4° 45' 13" OL 0569/WN013
Voormalig gemeentehuis met garage gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur.
Voormalig gemeentehuis met garage gebouwd in 1937 onder invloed van de Amsterdamse- en Delftse School-architectuur.
Meer afbeeldingen
Voormalig gemeentesecretarie annex postkantoor/ woonhuis, gebouwd circa 1870. circa 1870 A.H. Kooistrastraat 144-146 52° 11' 49" NB, 4° 45' 12" OL 0569/WN014 [dode link]
Voormalig gemeentesecretarie annex postkantoor/ woonhuis, gebouwd circa 1870.
Voormalig gemeentesecretarie annex postkantoor/ woonhuis, gebouwd circa 1870.
Gedeeltelijk onderkelderde voormalige boerderij, thans woonhuis, genaamd "De Verwondering", met aan de linkerzijgevel aangebouwd zomerhuis, gebouwd volgens een gevelsteen in 1817. 1817 A.H. Kooistrastraat 21 52° 11' 49" NB, 4° 45' 19" OL 0569/WN015
Gedeeltelijk onderkelderde voormalige boerderij, thans woonhuis, genaamd "De Verwondering", met aan de linkerzijgevel aangebouwd zomerhuis, gebouwd volgens een gevelsteen in 1817.
Gedeeltelijk onderkelderde voormalige boerderij, thans woonhuis, genaamd "De Verwondering", met aan de linkerzijgevel aangebouwd zomerhuis, gebouwd volgens een gevelsteen in 1817.
Woonhuis/dokterspraktijk gebouwd in het eerste kwart van de 19de eeuw bestaande uit een begane grond, en verdieping en een zolderverdieping, voorzien van een schilddak dat gedekt is met gesmoorde Hollandse pannen en waarvan de nok evenwijdig aan de straat loopt. 19e eeuw A.H. Kooistrastraat 31 52° 11' 48" NB, 4° 45' 13" OL 0569/WN016 [dode link]
Woonhuis/dokterspraktijk gebouwd in het eerste kwart van de 19de eeuw bestaande uit een begane grond, en verdieping en een zolderverdieping, voorzien van een schilddak dat gedekt is met gesmoorde Hollandse pannen en waarvan de nok evenwijdig aan de straat loopt.
Woonhuis/dokterspraktijk gebouwd in het eerste kwart van de 19de eeuw bestaande uit een begane grond, en verdieping en een zolderverdieping, voorzien van een schilddak dat gedekt is met gesmoorde Hollandse pannen en waarvan de nok evenwijdig aan de straat loopt.
Complex van twee woningen, waarvan de huidige verschijningsvorm in het begin van de 20ste eeuw tot stand is gekomen met een oudere kern. In het object was voorheen een dokterspraktijk en apotheek gevestigd. A.H. Kooistrastraat 33 52° 11' 48" NB, 4° 45' 12" OL 0569/WN017
Complex van twee woningen, waarvan de huidige verschijningsvorm in het begin van de 20ste eeuw tot stand is gekomen met een oudere kern. In het object was voorheen een dokterspraktijk en apotheek gevestigd.
Complex van twee woningen, waarvan de huidige verschijningsvorm in het begin van de 20ste eeuw tot stand is gekomen met een oudere kern. In het object was voorheen een dokterspraktijk en apotheek gevestigd.
Twee beuken die de toegang markeren naar de gesloopte boerderij "DE LENTE". bij Blokland 43 (bomen)   0569/WN018 Upload foto
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij genaamd "KAZAN" die gebouwd is in het derde kwart van de 19de eeuw. Blokland 28 52° 12' 43" NB, 4° 46' 56" OL 0569/WN019 Upload foto
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij met een aangebouwd bakhuis uit het einde van de 19de eeuw genaamd "PETERSBURG". Het erf is gedeeltelijk bedekt met grind en door een pad bereikbaar vanaf de openbare weg. Links voor het pand staat een beschermenswaardige boom. Blokland 41 52° 12' 30" NB, 4° 46' 45" OL 0569/WN020
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij met een aangebouwd bakhuis uit het einde van de 19de eeuw genaamd "PETERSBURG". Het erf is gedeeltelijk bedekt met grind en door een pad bereikbaar vanaf de openbare weg. Links voor het pand staat een beschermenswaardige boom.
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij met een aangebouwd bakhuis uit het einde van de 19de eeuw genaamd "PETERSBURG". Het erf is gedeeltelijk bedekt met grind en door een pad bereikbaar vanaf de openbare weg. Links voor het pand staat een beschermenswaardige boom.
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij genaamd "ODESSA" met een zomerhuis gebouwd in 1938. Het zomerhuis is door middel van een eenlaags tussenlid met plat dak met de boerderij verbonden. Blokland 52 52° 13' 4" NB, 4° 47' 1" OL 0569/WN021 Upload foto
Gedeeltelijk onderkelderde vrijstaande boerderij genaamd "RIGA" die gebouwd is in het midden van de 19de eeuw. Het erf is gedeeltelijk bedekt met grind en door een pad bereikbaar vanaf de openbare weg. Blokland 56 52° 13' 18" NB, 4° 46' 60" OL 0569/WN022 Upload foto
Woonhuis met achtergelegen schuur, gebouwd met invloeden van de neo-renaissance en bestaande uit een begane grond en een zolderverdieping met een mansardekap haaks op de straat. circa 1905 Dorpsstraat 38 52° 11' 54" NB, 4° 45' 28" OL 0569/WN023 [dode link] Upload foto
De Pastorie ligt in een parkachtige omgeving door een tuin met een grindpad gescheiden van de openbare weg en behorend bij de naastgelegen rooms-katholieke kerk Dorpsstraat 41-43 52° 11' 59" NB, 4° 45' 31" OL 0569/WN024
De Pastorie ligt in een parkachtige omgeving door een tuin met een grindpad gescheiden van de openbare weg en behorend bij de naastgelegen rooms-katholieke kerk
De Pastorie ligt in een parkachtige omgeving door een tuin met een grindpad gescheiden van de openbare weg en behorend bij de naastgelegen rooms-katholieke kerk
Vrijstaand boerderijcomplex genaamd de Sint Nicolaas Hoeve vernoemd naar de patroon van de R.K. Kerk die van ouds "Sint Nicolaas" was. Hogendijk 1 52° 11' 55" NB, 4° 45' 38" OL 0569/WN025
Vrijstaand boerderijcomplex genaamd de Sint Nicolaas Hoeve vernoemd naar de patroon van de R.K. Kerk die van ouds "Sint Nicolaas" was.
Vrijstaand boerderijcomplex genaamd de Sint Nicolaas Hoeve vernoemd naar de patroon van de R.K. Kerk die van ouds "Sint Nicolaas" was.
Meer afbeeldingen
Reeds in het midden van de 18de eeuw wordt een oversteekplaats genoemd aan het einde van de Oude Nieuwveenseweg. Kattenbrug 52° 11' 40" NB, 4° 44' 21" OL 0569/WN026 Upload foto
Gereformeerde kerk gebouwd in 1895 en op 22 december 1895 in gebruik genomen bestaande uit een begane grond en een zadeldak dat haaks op de weg staat. Kerkstraat 2 52° 11' 49" NB, 4° 45' 23" OL 0569/WN027 Upload foto
Hervormde Kerk uit 1831 met een begraafplaats. De toren werd in 1929 ingrijpend verbeterd en kreeg daardoor de huidige vorm. 1831, 1929 Kerkstraat 45 52° 11' 45" NB, 4° 45' 28" OL 0569/WN028
Hervormde Kerk uit 1831 met een begraafplaats. De toren werd in 1929 ingrijpend verbeterd en kreeg daardoor de huidige vorm.
Hervormde Kerk uit 1831 met een begraafplaats. De toren werd in 1929 ingrijpend verbeterd en kreeg daardoor de huidige vorm.
In het begin van de 20ste eeuw gebouwd gedeeltelijk onderkelderd winkel-woonhuis, thans woonhuis, bestaande uit een begane grond en een zolder verdieping die gedekt is met een platdak met dakschilden. Muggenlaan 10 52° 11' 54" NB, 4° 45' 23" OL 0569/WN029
In het begin van de 20ste eeuw gebouwd gedeeltelijk onderkelderd winkel-woonhuis, thans woonhuis, bestaande uit een begane grond en een zolder verdieping die gedekt is met een platdak met dakschilden.
In het begin van de 20ste eeuw gebouwd gedeeltelijk onderkelderd winkel-woonhuis, thans woonhuis, bestaande uit een begane grond en een zolder verdieping die gedekt is met een platdak met dakschilden.
Gedeeltelijk onderkelderd woonhuis gebouwd in 1913 op de fundamenten van een gesloopte woning ten behoeve van het wonen bij de sluis. Nieuwveens Jaagpad 14 52° 12' 22" NB, 4° 44' 6" OL 0569/WN030 Upload foto
Voormalige boerderij met aangebouwd zomerhuis, gebouwd in de eerste kwart van de 19de eeuw en bestaande uit een begane grond en een zolderverdieping die gedekt is met een rietendak met wolfeinden. Nieuwveens Jaagpad 20 52° 12' 27" NB, 4° 44' 11" OL 0569/WN031 Upload foto
Voormalige graanmaalderij, thans in gebruik als kantoorpand. Het pand is gebouwd door de coöperatieve vereniging "Ons Belang". - Oude Nieuwveenseweg 111/113 52° 11' 41" NB, 4° 44' 33" OL 0569/WN032 Upload foto
Gedeeltelijk onderkelderd woonhuis, gebouwd 1905-1910 dat bestaat uit een begane grond en een zolderverdieping met een samengesteld zadeldak waarvan het linkerdeel haaks op- en het rechterdeel evenwijdig aan de weg loopt. Oude Nieuwveenseweg 20 52° 11' 48" NB, 4° 45' 6" OL 0569/WN033 Upload foto
Onderkelderd woonhuis dat behoorde bij een boerderij en die in 2001 geheel verbouwd is. Oude Nieuwveenseweg 52 52° 11' 46" NB, 4° 44' 50" OL 0569/WN034 Upload foto
Vrijstaande boerderij van het Zuid Hollandse type met een zomerhuis en houten boenhok waarvan het oudste deel is gebouwd in 1867 en de achterliggende stal in 1927. Oude Nieuwveenseweg 70 52° 11' 44" NB, 4° 44' 40" OL 0569/WN035
Vrijstaande boerderij van het Zuid Hollandse type met een zomerhuis en houten boenhok waarvan het oudste deel is gebouwd in 1867 en de achterliggende stal in 1927.
Vrijstaande boerderij van het Zuid Hollandse type met een zomerhuis en houten boenhok waarvan het oudste deel is gebouwd in 1867 en de achterliggende stal in 1927.
Vrijstaand voormalig stationsgebouw/ woonhuis aan de vroegere spoorlijn tussen Alphen aan den Rijn, Aarlanderveen, Nieuwveen, Uithoorn en Amsterdam. Willem Pieter Speelmanweg 52° 11' 30" NB, 4° 45' 36" OL 0569/WN036
Vrijstaand voormalig stationsgebouw/ woonhuis aan de vroegere spoorlijn tussen Alphen aan den Rijn, Aarlanderveen, Nieuwveen, Uithoorn en Amsterdam.
Vrijstaand voormalig stationsgebouw/ woonhuis aan de vroegere spoorlijn tussen Alphen aan den Rijn, Aarlanderveen, Nieuwveen, Uithoorn en Amsterdam.

De plaats Noordeinde kent 1 gemeentelijk monument:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Sober kerkgebouw met begraafplaats, lourdesgrot en perceel bos waarvan de kerk gebouwd is jaren '30 van de 20ste eeuw J.P. Dessing[1] Noordeinde 26 en 28 52° 11' 36" NB, 4° 46' 24" OL 0569/WN037
Sober kerkgebouw met begraafplaats, lourdesgrot en perceel bos waarvan de kerk gebouwd is
Sober kerkgebouw met begraafplaats, lourdesgrot en perceel bos waarvan de kerk gebouwd is
Meer afbeeldingen

De plaats Papenveer kent 2 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Stationsgebouw Papenveer , thans in gebruik als woonhuis. ca. 1918 Schilkerweg 1 52° 10' 57" NB, 4° 43' 44" OL 0569/WN038 [dode link]
Stationsgebouw Papenveer , thans in gebruik als woonhuis.
Stationsgebouw Papenveer , thans in gebruik als woonhuis.
Handbediende sluis 1898 Sluispad 52° 11' 1" NB, 4° 43' 37" OL 0569/WN039
Handbediende sluis
Handbediende sluis

De plaats Ter Aar kent 6 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Een laag pand met zadeldak, grotendeels met riet gedekt. Het dakvlak is aan de voorgevel beëindigd met zeer zware windveren en makelaar. Aardamseweg 20 52° 10' 12" NB, 4° 42' 5" OL 0569/WN040
Een laag pand met zadeldak, grotendeels met riet gedekt. Het dakvlak is aan de voorgevel beëindigd met zeer zware windveren en makelaar.
Een laag pand met zadeldak, grotendeels met riet gedekt. Het dakvlak is aan de voorgevel beëindigd met zeer zware windveren en makelaar.
Drie veenderswoningen tweede helft van de 19e eeuw Aardamseweg 43, 45 en 47 52° 10' 7" NB, 4° 42' 15" OL 0569/WN041 [dode link]
Drie veenderswoningen
Drie veenderswoningen
Sluisje 1913 Aardamseweg bij 32 52° 9' 56" NB, 4° 42' 36" OL 0569/WN042
Sluisje
Sluisje
Poldergemaal, monument van bedrijf en techniek Het oudste gedeelte stamt uit 1894 Hogedijk 10 52° 9' 35" NB, 4° 43' 41" OL 0569/WN043 [dode link] Upload foto
School, thans in gebruik als woonhuis. 1900 Kerkweg 5 52° 9' 56" NB, 4° 42' 40" OL 0569/WN044 [dode link]
School, thans in gebruik als woonhuis.
School, thans in gebruik als woonhuis.
Gereformeerde kerk 1912 Oostkanaalkade 2 52° 9' 55" NB, 4° 42' 37" OL 0569/WN045
Gereformeerde kerk
Gereformeerde kerk

De plaats Zevenhoven kent 9 gemeentelijke monumenten:

Object Bouwjaar Architect Locatie Coördinaten Nr. Afbeelding 
Pastorie, behorende bij de tegenover gelegen N.H.kerk, die door een gemetselde muur verhoogd met kolommen waartussen zich ijzeren staven bevinden, van de openbare weg is gescheiden. 1915 Dorpsstraat 11 52° 10' 50" NB, 4° 46' 57" OL 0569/WN046
Pastorie, behorende bij de tegenover gelegen N.H.kerk, die door een gemetselde muur verhoogd met kolommen waartussen zich ijzeren staven bevinden, van de openbare weg is gescheiden.
Pastorie, behorende bij de tegenover gelegen N.H.kerk, die door een gemetselde muur verhoogd met kolommen waartussen zich ijzeren staven bevinden, van de openbare weg is gescheiden.
Kerkgebouw dat in twee fasen tot stand is gekomen en waarvan het oudste deel uit het begin van de 19de eeuw dateert en de toren uit 1937. Rond het oudste deel van de kerk ligt een begraafplaats. 19e eeuw, 1937 Dorpsstraat 12 52° 10' 51" NB, 4° 46' 60" OL 0569/WN047
Kerkgebouw dat in twee fasen tot stand is gekomen en waarvan het oudste deel uit het begin van de 19de eeuw dateert en de toren uit 1937. Rond het oudste deel van de kerk ligt een begraafplaats.
Kerkgebouw dat in twee fasen tot stand is gekomen en waarvan het oudste deel uit het begin van de 19de eeuw dateert en de toren uit 1937. Rond het oudste deel van de kerk ligt een begraafplaats.
Meer afbeeldingen
Ensemble vrijstaande woningen op een door water omgeven terrein, dat bereikbaar is via een brug. Rond het pand is een erf aangelegd met grind en staat een beschermenswaardige beuken boom. 1879 Dorpsstraat 14-16 52° 11' 53" NB, 4° 45' 26" OL 0569/WN048 Upload foto
Restant van een molen, gebouwd voor de waterbeheersing van de polder Zevenhoven. begin 19de eeuw Hogedijk 18 52° 11' 49" NB, 4° 48' 17" OL 0569/WN049
Restant van een molen, gebouwd voor de waterbeheersing van de polder Zevenhoven.
Restant van een molen, gebouwd voor de waterbeheersing van de polder Zevenhoven.
Gereformeerde kerk gebouwd in baksteen in kruisverband met een zadeldak dat haaks op de weg staat. Rond de kerk is het erf bedekt met grind. 1905 Oliemans, R'dam[2] Stationsweg 15 52° 10' 45" NB, 4° 46' 50" OL 0569/WN050
Gereformeerde kerk gebouwd in baksteen in kruisverband met een zadeldak dat haaks op de weg staat. Rond de kerk is het erf bedekt met grind.
Gereformeerde kerk gebouwd in baksteen in kruisverband met een zadeldak dat haaks op de weg staat. Rond de kerk is het erf bedekt met grind.
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme met erf dat grotendeels bedekt is met grind en door een hek van de openbare weg wordt gescheiden. 1905-1910 Stationsweg 7 52° 10' 47" NB, 4° 46' 57" OL 0569/WN051
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme met erf dat grotendeels bedekt is met grind en door een hek van de openbare weg wordt gescheiden.
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme met erf dat grotendeels bedekt is met grind en door een hek van de openbare weg wordt gescheiden.
Vrijstaande boerderij "Ons Genoegen" en een naastgelegen bakstenen schuur eind 19de eeuw Zuideinde 11 52° 10' 47" NB, 4° 47' 3" OL 0569/WN052
Vrijstaande boerderij "Ons Genoegen" en een naastgelegen bakstenen schuur
Vrijstaande boerderij "Ons Genoegen" en een naastgelegen bakstenen schuur
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme en bestaande uit begane grond en zolderverdieping met een zadeldak gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen. eerste kwart van de 20ste eeuw Zuideinde 24 52° 10' 45" NB, 4° 47' 4" OL 0569/WN053
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme en bestaande uit begane grond en zolderverdieping met een zadeldak gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen.
Woonhuis gebouwd onder invloed van het Eclecticisme en bestaande uit begane grond en zolderverdieping met een zadeldak gedekt met gesmoorde opnieuw verbeterde Hollandse pannen.
Houten elektriciteit palen aan het Zuideinde en de Molenweg, die het tracé markeren waarlangs de elektriciteitsvoorziening werd verzorgd. Zuideinde/Molenweg 52° 10' 19" NB, 4° 48' 25" OL 0569/WN054
Houten elektriciteit palen aan het Zuideinde en de Molenweg, die het tracé markeren waarlangs de elektriciteitsvoorziening werd verzorgd.
Houten elektriciteit palen aan het Zuideinde en de Molenweg, die het tracé markeren waarlangs de elektriciteitsvoorziening werd verzorgd.
Zie de categorie Gemeentelijke monumenten in Nieuwkoop van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.