Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode is een Natura 2000-gebied (habitatrichtlijngebied BE2200030) in Vlaanderen. Het habitatrichtlijngebied overlapt gedeeltelijk met vogelrichtlijngebied 'Houthalen-Helchteren, Meeuwen-Gruitrode en Peer' (BE2220313). Het gebied ligt centraal in de provincie Limburg. Het omvat de uitgestrekte, deels beboste Duinengordel met vennen, die uitdeint in een open heidegebied op het militair schietveld en ten slotte uitloopt in de weelderige broekbossen in de Mangelbeekvallei.
Er komen tien Europees beschermde soorten voor in het gebied: blauwborst, blauwe kiekendief, boomleeuwerik, ijsvogel, korhoen, nachtzwaluw, roerdomp, wespendief, woudaapje, zwarte specht.
Gebieden die deel uitmaken van het Natura 2000-gebied zijn onder andere: Schansbeemden, schietveld van Helchteren, Duinengordel, Oudsberg, Ruiterskuilen, Turfven, Ophovenderheide, Op den Aenhof en een deel van Kelchterhoef.
Polders · West-Vlaams heuvelland · Duingebieden inclusief IJzermonding en Zwin · Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden · Valleigebied tussen Melsbroek, Kampenhout, Kortenberg en Veltem · Valleien van de Dijle, Laan en IJse met aangrenzende bos- en moerasgebieden · Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen · Schelde en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent · Bossen en heiden van Zandig Vlaanderen: oostelijk deel · Bossen, heiden en valleigebieden van Zandig Vlaanderen: westelijk deel · Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek · Valleien van de Winge en de Motte met valleihellingen · Demervallei · Kalmthoutse Heide · Klein en Groot Schietveld, De Maatjes, Wuustwezelheide · Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen · Kempense kleiputten · Heesbossen, Vallei van Marke en Merkske en Ringven met valleigronden langs de Heerlese Loop · Vennen, heiden en moerassen rond Turnhout · De Maten · Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heiden · Vallei- en brongebied van de Zwarte Beek, Bolisserbeek en Dommel met heide en vengebieden · Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode · Bosbeekvallei en aangrenzende bos- en heidegebieden te As-Opglabbeek-Maaseik · Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek, Slangebeek en Roosterbeek met vijvergebieden en heiden · Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse Heide, Warmbeek en Wateringen · Abeek met aangrenzende moerasgebieden · Itterbeek met Brand, Jagersborg en Schootsheide en Bergerven · Mechelse heide en vallei van de Ziepbeek · Plateau van Caestert met hellingbossen en mergelgrotten · Uiterwaarden langs de Limburgse Maas en Vijverbroek · Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw · Voerstreek · Bovenloop van de Grote Nete met Zammelsbroek, Langdonken en Goor · Jekervallei en bovenloop van de Demervallei · Overgang Kempen-Haspengouw · Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat · Arendonk, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels en Turnhout · Bokrijk en omgeving · IJzervallei · De Kuifeend en Blokkersdijk · Groot Schietveld, De Maatjes, Wuustwezelheide · De Ronde Put · De Zegge · Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stramprooierbroek en Mariahof · Houthalen-Helchteren, Meeuwen-Gruitrode en Peer · Poldercomplex · Schorren en polders van de Beneden-Schelde · Durme en middenloop van de Schelde · Vijvercomplex van Midden-Limburg · Westkust · Achterhaven Zeebrugge-Heist · Krekengebied · Zwin