Marcel van Jole

Marcel van Jole
Van Jole in december 2011
Algemene informatie
Geboren	16 september 1916 Rotterdam
Overleden	26 juli 2014 Antwerpen
Nationaliteit(en)	België
Beroep(en)	Kunstcriticus, commissaris van tentoonstellingen hedendaagse kunst
Woonplaats	Brasschaat
Gehuwd met	Christiane van Jole
Portaal    Kunst & Cultuur

Marcel van Jole (Rotterdam, 7 september 1916 – Antwerpen, 26 juli 2014) was een Belgisch kunstcriticus en commissaris van tentoonstellingen van hedendaagse kunst.

Hij doceerde vanaf de jaren 50 tot 70 kunstgeschiedenis aan de State University of New York. In de jaren 80 was van Jole kabinetsmedewerker van toenmalig minister van Cultuur Karel Poma. In 1987 richtte hij in Antwerpen mee het Museum voor Hedendaagse Kunst (MuHKA) op, waar hij voorzitter van de raad van bestuur bleef tot 1991. Van Jole publiceerde een veertigtal monografieën over hedendaagse kunstenaars en richtte tientallen tentoonstellingen in.

Van Jole was ook jarenlang voorzitter van de Alliance française in België en ondervoorzitter van de Internationale Vereniging van Kunstcritici (A.I.C.A.) en van de erfgoedvereniging Europa Nostra.^[1]

Sinds eind jaren 50 gaat bij Marcel van Jole de passie voor de beeldende kunst steeds meer op de voorgrond treden, hoewel zijn interesse en inzet voor muziek, theater en film aanwezig blijft. Van 1959 tot 1969 geeft hij bij uitgeverij De Sikkel een reeks ‘Historische verhalen’ uit, waarin hij kinderen vertrouwd wil maken met het artistieke erfgoed. Gaandeweg verschuift zijn focus naar actuele stromingen in de beeldende kunst. Ontmoetingen met onder anderen Pablo Picasso, Henry Moore, Marc Chagall, Paul Delvaux, Jan Fabre en vooral René Magritte geven hem de impuls om de recente en hedendaagse kunst te helpen divulgeren bij het grote publiek. In totaal geeft Van Jole meer dan 40 monografieën over levende kunstenaars uit en werkt hij mee aan tientallen andere. Hij wordt ook ondervoorzitter van de A.I.C.A.

Als kabinetsmedewerker van minister van Cultuur Karel Poma in de jaren 80 lobbyt hij met succes voor de oprichting van een eigen Antwerps museum voor Hedendaagse Kunst. Op 20 juni 1987 opent het MuHKA zijn deuren. Van Jole blijft er voorzitter van de raad van bestuur tot 1991.

Ook individueel organiseert hij talloze tentoonstellingen op nationaal en internationaal vlak, waaronder de reizende tentoonstelling ‘Confrontaties’, met werk van 111 levende Belgische en Luxemburgse kunstenaars. Zijn laatste tentoonstellingen realiseert hij in 2008, op 92-jarige leeftijd.

Marcel van Jole wordt geboren in Rotterdam, waar zijn ouders heen gevlucht zijn voor het oorlogsgeweld. In 1920 keren zij terug naar België, waar het jonge gezin bij de grootouders van vaderskant gaat inwonen. Via zijn grootvader, zelf amateur-kunstschilder, komt van Jole al zeer jong in aanraking met het artistieke milieu.

Na een probleemloze lagere- en middelbareschoolopleiding, studeert Marcel van Jole kunstgeschiedenis en wiskunde aan de Université libre de Bruxelles (ULB). In 1938 studeert hij met onderscheiding af als kunsthistoricus, in 1939 met grote onderscheiding als geaggregeerd wiskundige.

Vlak voor de aanvang van de oorlog is Van Jole als wiskundeleraar verbonden aan het Koninklijk Atheneum van Antwerpen. Hij wordt krijgsgevangen gemaakt tijdens de eerste oorlogsdagen, maar kan al snel ontsnappen. Terug aan de slag in de school, krijgt hij eind 1940 van de Duitse bezetter een ‘Berufsverbot’ opgelegd vanwege zijn kritiek op het Duitse regime.

Na de oorlog zorgt minister Camille Huysmans ervoor dat van Jole weer aan de slag kan in het Atheneum van Hoboken. In diezelfde periode wordt hij ook benaderd door de Joodse gemeenschap, die haar eigen scholennet verder wil uitbouwen. Gedurende zes jaar werkt hij halftijds als leraar in Hoboken en halftijds als prefect in de Jesode-Hatora Beth-Jacob in Antwerpen. Bij deze laatste wordt hij de drijvende kracht achter de erkenning van de school als onderwijsinstelling en richt hij een avondschool en een normaalschool op, waarvan hij de functies als directeur combineert met die van prefect tot aan zijn pensionering in 1982.

Van 1959 tot 1971 is hij als kunsthistoricus gastprofessor aan de State University of New York (SUNY), terwijl hij tegelijk directeur is van de ‘European Studies’ van de SUNY, een uitwisselingsprogramma tussen Europese en Amerikaanse kunststudenten.

Marcel van Jole is op 26 juli 2014 in Antwerpen overleden.^[2]