Salpeterigzuur

Salpeterigzuur
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van salpeterigzuur
Algemeen
Molecuulformule	HNO2
IUPAC-naam	waterstofnitriet
Molmassa	47,01344 g/mol
SMILES	N(=O)O
InChI	1S/HNO2/c2-1-3/h(H,2,3)
CAS-nummer	7782-77-6
EG-nummer	231-963-7
PubChem	24529
Wikidata	Q211891
Evenwichtsconstante(n)	pKa = 3,398
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Salpeterigzuur of waterstofnitriet (HNO₂) is een zwak anorganisch zuur dat onstabiel is en uitsluitend in een waterige oplossing kan bestaan.

Salpeterigzuur kan worden gezien als het reactieproduct van het zuurvormende oxide distikstoftrioxide en water. Het wordt gevormd uit de disproportionering van stikstofdioxide in water:

${\displaystyle {\ce {2NO2 + H2O -> HNO2 + HNO3}}}$

Salpeterigzuur vormt de basis voor de zouten en esters die nitrieten worden genoemd. Waterstofnitriet wordt in situ bereid uit reactie van natriumnitriet en zoutzuur. Bij deze bereiding (die bij 0°C of lager verloopt) is een blauwe kleur te zien, die toe te schrijven is aan distikstoftrioxide. Bij verwarming ontstaat bruin gekleurd stikstofdioxidegas. Het instabiele zuur ontleedt volgens de reacties:

${\displaystyle {\ce {2HNO2 -> N2O3 + H2O}}}$

en

${\displaystyle {\ce {N2O3 -> NO + NO2}}}$

De zouten ervan worden gevormd door stikstofmonoxide te leiden door een geconcentreerde oplossing van een alkalihydroxide:

${\displaystyle {\ce {4NO + 2OH- -> N2O + 2NO2- + H2O}}}$

De verhitting van een waterige oplossing van salpeterigzuur leidt tot disproportionering tot salpeterzuur en stikstofmonoxide:

${\displaystyle {\ce {3HNO2 -> HNO3 + 2NO + H2O}}}$

Aangezien het stikstofatoom in salpeterigzuur oxidatiegetal +III bezit, kan het door sterke oxidatoren (zoals kaliumpermanganaat in zwavelzuur) geoxideerd worden:

${\displaystyle {\ce {2MnO4- + 5NO2- + 6H+ -> 2Mn^2+ + 5NO3- + 3H2O}}}$

Anorganische nitrieten worden gebruikt als antioxidanten, bijvoorbeeld in witte wijn. Deze hebben de E-nummers E249 (kaliumnitriet) en E250 (natriumnitriet).

Enkele vaatverwijdende geneesmiddelen zijn nitriet-esters. Binnen deze klasse zijn voornamelijk de alkylnitrieten van belang.

• Salpeterzuur

• (en) Gegevens van salpeterigzuur in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA