Stekene

Stekene

Gemeente in België
(Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Sint-Niklaas
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	45,26 km² (2022) 72,7% 13,56% 13,74%
Coördinaten	51° 12' NB, 4° 2' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	19.589 (01/01/2024) 49,51% 50,49% 432,77 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,7% 59,2% 22,1%
Buitenlanders	5,51% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Stany De Rechter (GeBe)
Bestuur	Gemeentebelangen
Zetels Gemeentebelangen CD&V Vlaams Belang Groen	25 13 4 4 4
Economie
Gemiddeld inkomen	22.162 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	4,12% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 9190 9190	Deelgemeente Stekene Kemzeke
Zonenummer	03, 09
NIS-code	46024
Politiezone	Waasland-Noord
Hulpverleningszone	Waasland
Website	www.stekene.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Sint-Niklaas in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
het noordelijk deel van Stekene bij de autosnelweg A11
Portaal    België

Stekene is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, en is gelegen in het Land van Waas. De gemeente telt ruim 19.000 inwoners, die Stekenaars worden genoemd.^[1]

Stekene ligt op de vroegere Romeinse weg Oudenburg-Brugge-Antwerpen. Daarnaast duidt de vondst van Romeinse penningen op een vroege bewoning. In 1197 vestigde de benedictijnermonnik Boudewijn van Boekel van de Gentse Sint-Pietersabdij zich in Klein-Sinaai (Stekene) als heremiet. Zijn geloofsgemeenschap groeide in enkele jaren tijd uit en werd in 1204 tot abdij verheven. Deze Abdij van Boudelo werd in 1215 een cisterciënzer abdij.^[2][3] De plaatsnaam Stekene komt het eerst in geschreven documenten voor in de 13de eeuw. Volgens professor Leopold Peeters van de Gemeentelijke Universiteit Amsterdam is het 13de-eeuwse dierdicht Van den vos Reynaerde geschreven door een ‘conversus’ (lekenbroeder) van de Abdij van Boudelo.^[4]

In 1315 werd de Stekense vaart aangelegd tussen Gent en Hulst, dit zorgde er voor dat Stekene een bloeiende gemeente werd in het Land van Waas. Dankzij deze waterloop kon de Abdij van Boudelo de omliggende moerassen droogleggen en landbouwgronden creëren. De vaart speelde tevens een belangrijke rol bij het vervoer van turf (uit de veenmoerassen ten oosten van Hulst) en later ook vlas en producten die door de talrijke Stekense tichelbakkerijen in de buurt van het Steengelaag vervaardigd werden. Stekene kreeg hierdoor een ideale toegangsweg om zijn goederen te exporteren, de gemeente stond vooral bekend voor de export van zijn gebakken tichels.^[5]

Aan het begin van de 16de eeuw waren er 50 steen- en tichelbakkerijen in de regio, deze zijn echter door oorlogen in de eerste helft van de 16de eeuw en het dichtslibben van de waterweg ten onder gegaan.^[6]

Ten tijde van het Beleg van Antwerpen liet Alexander Farnese, Hertog van Parma, in 1584 om militair-strategische redenen de Parmavaart aanleggen, waardoor de Stekense Vaart vanaf Kemzeke in verbinding kwam met de Schelde in Kallo. Op die manier konden vanuit Gent zowel soldaten als oorlogsmateriaal via de vaart worden getransporteerd.

In 1774 werd in Stekene een schandpaal geïnstalleerd ter vervanging van het vorige uit hout vervaardigde middeleeuwse exemplaar dat aan het schepenhuis stond. Aan de leeuwenkop boven de schandpaal was vroeger een ijzeren ring en halsband bevestigd waaraan de veroordeelde aan de bespotting van het volk werd blootgesteld.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op 11 september 1942 Abdon Heyse benoemd tot VNV-burgemeester.^[7] In mei 1968 kocht de vzw Sint-Maartensfonds, met goedkeuring van Abdon Heyse, in Stekene een privaat terrein aan dat als erepark voor de Vlaamse oostfrontstrijders (Waffen-SS) werd ingericht. In maart 1969 kwam het tot zware rellen tussen leden van Belgicistische verenigingen enerzijds en militanten van VMO en Sint-Maartensfonds anderzijds.

In de tweede helft van de 20ste eeuw werd de spoorwegverbinding stopgezet, en doofden de ovens van de lokale steenbakkerij definitief.

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Stekene voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het ruime dorpsplein wordt beheerst door de monumentale gotische kruiskerk en het neogotisch gemeentehuis. De belangrijkste straat, de Polenlaan, bezit een lintbebouwing met een groot aantal panden uit de 18de en de 19de eeuw.

• Het gemeentehuis, een neogotisch gebouw uit 1882-83 met een beiaard.
• De Heilig Kruiskerk is een gotische kruiskerk. De geschiedenis gaat terug tot de 12de eeuw, maar de belangrijkste werken dateren uit 1548 en 1898.
• Nabij het marktplein staat een oude neogotische gietijzeren waterpomp uit 1873.
• Achter het Oud Station, thans een gemeentelijk ontmoetingscentrum, bevinden zich oude kleiputten, waar men nog steeds een kleibaggeraar kan zien (escavateur in de volksmond). Het Steengelaag is thans een beschermd toegankelijk natuurgebied.
• Schandpaal uit 1774: een schandpaal gemaakt door een steenhouwer uit Sint-Niklaas, genaamd De Lateur. Dit exemplaar verving het vorige middeleeuwse exemplaar uit hout aan het schepenhuis dat omver gevallen was. De huidige schandpaal is een arduinen zuil (in classicistische stijl) met de stijlkenmerken van een Ionische zuil. Deze zuil is geribd met centraal een leeuwenkop en rust op drie achthoekige treden en een voetstuk. Aan deze leeuwenkop was vroeger een ijzeren ring en halsband bevestigd waaraan de veroordeelde aan de bespotting van het volk werd blootgesteld. Bovenop werd een leeuw aangebracht die het wapenschild van Stekene (drie gouden stekelbaarsjes in een blauwe plas) draagt.
• Het Stropersbos en het Fort Sint-Jan van de Staats-Spaanse Linies

• 
  Stekene, neogotisch gemeentehuis
• 
  Heilig Kruiskerk, 13de-eeuwse toren en neogotische uitbreidingen
• 
  Voormalig station op de spoorlijn Sint-Gillis-Waas - Moerbeke
• 
  Het Steengelaag, een beschermd natuurmonument in het centrum van de gemeente
• 
  Groene Putte te Stekene
• 
  Stekene, schandpaal
• 
  Het Stropersbos
• 
  Kerkhof met monumentale zerken
• 
  Stekene, in Manesson Mallet: Travaux de Mars ou l'Art de la Guerre, ~ 1696

Stekene ligt in het Waasland en in Zandig Vlaanderen. Het gebied is rijk aan bos. De gemeente ligt pal ten zuiden van de Belgisch-Nederlandse grens en de hoogte bedraagt 5-7 meter, met stuifzandruggen tot 10 meter hoogte.

Stekene heeft meerdere natuurgebieden zoals:

• Het Steengelaag, voormalige kleiputten
• Het Speelhof
• De Groene Putte (aangekocht door Natuurpunt oktober 2015)
• Het Stropersbos

Langs beide oevers van de Stekense Vaart bevindt zich een stiltegebied dat geschikt is voor zachte recreatie. Het oude jaagpad langsheen de vaart werd in 2004 opgewaardeerd tot stiltepad (5 km) en maakt deel uit van het Provinciaal Fietsroutenetwerk. Langs het parcours van dit stiltepad staan panelen met poëzie van Stekense kunstenaars.

De fusiegemeente Stekene bestaat uit twee deelgemeenten: Stekene zelf en Kemzeke. In 1977 werd ook de kern Klein-Sinaai (III) van de voormalige gemeente Sinaai naar Stekene overgebracht. Hierdoor wordt soms gezegd dat de gemeente drie deelgemeenten heeft hoewel formeel Klein-Sinaai geen deelgemeente is daar het nooit zelfstandig geweest is. Op het grondgebied van deelgemeente Stekene liggen nog de kernen Hellestraat (IV) en een klein gedeelte van Koewacht (V).

De gemeente Stekene grenst aan volgende deelgemeenten:

• a. Sint-Gillis-Waas
• b. Sint-Pauwels (Sint-Gillis-Waas)
• c. Sinaai (Sint-Niklaas)
• d. Moerbeke
• e. De Klinge (Sint-Gillis-Waas)

• Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Volgende partijen zijn actief in Stekene:

• CD&V
• Gemeentebelangen
• Groen
• N-VA i.s.m. Gemeentebelangen
• Open vld i.s.m. Gemeentebelangen
• sp.a
• Vlaams Belang

Huidig burgemeester is Stany De Rechter van Gemeentebelangen (GeBe). De partij haalde bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, net als de legislatuur ervoor een absolute meerderheid, ditmaal met een vooruitgang met 0,8%. De partij besloot opnieuw alleen verder te besturen. Het schepencollege bestaat verder nog uit Kris Van Duyse, Lorette De Permentier, Gunter Van Campenhout, Pieter De Witte en de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst Dirk Backaert. Halverwege de legislatuur worden Lorette De Permentier en Dirk Backaert vervangen door respectievelijk Heidi Van Gaver en Grietje Cortebeek.

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: VVD (2,82%) / 1988: PVDA (0,96%) / 1994: CDV (0,98%) / 2000: DAG (5,06%) / 2006: DAG (4,11%), V.O.S.-S.V.P. (4,05%) / 2012: Minder Belastingen (3,87%), P.V.S. (3,13%)/ 2024: Veur Groot Stekene (3,1%)

Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Stekense gemeenteraad.

Voetbalclub Avanti Stekene, voorheen VV Straatje Stekene, is aangesloten bij de KBVB. Voetbalclub Stekene Sportief verdween in 2013.

• De Gazet van Stekene

• Frans Van Brussel (1846-1923), landbouwer en politicus
• Victor Leemans (1901-1971), socioloog-filosoof en politicus
• Kris Merckx (1944), politicus en arts

Koewacht, Hellestraat, Kemzeke, Klein-Sinaai

Elk jaar wordt op het eerste weekend van september het muziekfestival Crammerock georganiseerd op het gemeentelijk omnisportterrein Groeneputte.

• Website van de gemeente
• Heemkring d'Euzie
• Natuurpunt Waasland Noord
• Kerkenbeleidsplan met beschrijving van alle kerken in de gemeente

Zie de categorie Stekene van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.