Studentenorganisatie

Studenten organiseren zich in verschillende verbanden, zoals verenigingen, stichtingen, actiegroepen en politieke partijen. In dit overzichtsartikel worden de verschillende vormen van studentenorganisaties kort besproken.

Zie ook studentenvereniging voor een breder kader van de ontstaansgeschiedenis van studenten(gezelligheids)verenigingen

Met de generieke term studentenvereniging wordt over het algemeen gedoeld op een studentengezelligheidsvereniging, ofwel een vereniging van studenten aan een universiteit of hogeschool die vooral een sociale functie vervult. De omvang kan variëren van enkele tientallen tot een paar duizend leden. De grotere verenigingen zijn intern onderverdeeld in subgroepen zoals jaarclubs (een onderverdeling per lichting), disputen, verticalen of moten.

In Vlaanderen noemt men de studentenverenigingen ook wel een studentenkring. Daarnaast kent men in Vlaanderen ook de zogenaamde studentenclubs. Dit zijn gezelligheidsverenigingen waarvan de leden uit dezelfde regio afkomstig zijn, of eenzelfde studierichting beoefenen. De studentenclubs zijn over het algemeen kleine clubs, met enkele tientallen leden. Lid worden kan niet uit eigen beweging, maar enkel op voorspraak.

Verder kent men in West- en Centraal-Europa ook de studentencorpora: dit zijn gewoonlijk de oudste studentenverenigingen in een universiteitsstad, soms ook met wortels in de studentenverbanden van de 18de en 19de eeuw. De corpora zijn doorgaans traditionele clubs, met de bijbehorende tradities en rituelen, en worden over het algemeen beschouwd als elitair. De exacte vorm en omvang van een corps verschilt per land.

Voor studenten met een specifieke interesse in bijvoorbeeld een sport of kunstvorm zijn er studentenverenigingen met een specifiek interessegebied. Zo onderscheidt men onder meer:

• studentenweerbaarheden, waarin leden op informele wijze kennis maken met verschillende aspecten van de Nederlandse krijgsmacht.
• studentenscouting, een leeftijds- en interessetak binnen de wereldwijde scoutingbeweging die speciaal bedoeld is voor studerende jongeren.
• studentensportverenigingen, waarin leden dezelfde sport beoefenen.
• dispuut- of debatteerclub, waarin studenten hun algemene kennis vergroten en leren debatteren.
• studentenmuziekverenigingen, die zich oefenen in koorzang, of spelen in een orkest of band.

De scheidslijn tussen deze verenigingen naar interessegebied en de studentengezelligheidsverenigingen kan soms dun zijn, of door de tijd heen verschuiven, afhankelijk van waar de leden van betreffende vereniging de nadruk op leggen. Ook zijn sommige van deze verenigingen niet op zichzelf staand, maar een onderdeel van een studentengezelligheidsvereniging. Wie lid van een dergelijk onderdeel wil worden, zal zich in dat geval doorgaans ook aan de overkoepelende gezelligheidsvereniging moeten binden.

Voor studenten die verbondenheid zoeken met anderen vanuit een gemeenschappelijke identiteit, zoals taal, afkomst, religie, politieke ideologie of seksuele geaardheid zijn er onder meer:

• lhbt-studentenverenigingen, waarin studenten uit de lgbt-gemeenschap gelijkgestemden kunnen vinden en veilig uit de kast kunnen komen
• confessionele verenigingen, waarin de leden zich bezighouden met verdieping in hun gezamenlijke religieuze achtergrond
• politieke verenigingen, waarin de leden activiteiten organiseren vanuit een politiek ideaal
• organisaties naar taal of afkomst, zoals de Friestalige studentenverenigingen in Nederland, de studentenclubs in Vlaanderen die veelal gesegregeerd zijn op regionale afkomst, en studentenorganisaties voor studenten die buiten het land van herkomst studeren, zoals het Surinamese Students Abroad voor studenten uit Suriname.

De scheidslijn tussen deze verenigingen naar identiteit en de studentengezelligheidsverenigingen kan soms dun zijn, of door de tijd heen verschuiven, afhankelijk van waar de leden van betreffende vereniging de nadruk op leggen.

Voor studenten die verdieping zoeken in hun opleiding, aan hun faculteit of opleidingsinstituut zijn er verschillende organisaties. Deze organisaties verkopen bijvoorbeeld studieboeken, beschikken over oefententamens, en organiseren lezingen, congressen, trainingen en excursies die verband houden met de opleiding. Daarnaast vervullen deze organisaties ook een sociale functie, en worden er evenementen zoals borrels, feesten, sportdagen en weekends georganiseerd om de medestudenten beter te kunnen leren kennen. Men onderscheidt hierin:

• studievereniging of -stichting, bedoeld voor studenten die dezelfde opleiding volgen
• faculteitsvereniging of (Belgisch-Nederlands) faculteitskring, bedoeld voor studenten die aan dezelfde faculteit studeren

Verschillende studentenorganisaties komen op voor de belangen van studenten, elk met hun eigen bereik:

• studentenpartij: organisatie van studenten die erop gericht is om door deelname aan verkiezingen (voor een studenten- of gemeenteraad) invloed te verkrijgen op het gevoerde beleid.
• studentenraad: gekozen vertegenwoordiging die de belangen van studenten behartigt aan een instelling voor hoger onderwijs
• studentenvakbond of -vakbeweging: vakbond die in het algemeen de belangen van studenten behartigt
• studentenbeweging: massale actie, streven in de studentenwereld ten behoeve van nodig geachte veranderingen in het universitaire bestel

Ten slotte zijn er verschillende koepelorganisaties en samenwerkingsverbanden. Deze kunnen fungeren als overkoepelend orgaan waarin de belangen worden behartigd van de leden van de koepel, en waarin besluiten worden genomen die gelden voor alle aangesloten leden, of fungeren als vehikel om de vriendschappelijke banden aan te halen tussen organisaties van dezelfde snit.

• lokale samenwerkingsverbanden binnen dezelfde gemeente, bijvoorbeeld een studentensportraad of een seniorenkonvent
• landelijke koepelorganisaties en samenwerkingsverbanden van organisaties van eenzelfde aard
• internationale koepelorganisaties van organisaties van eenzelfde aard

Zoek studentenorganisatie op in het WikiWoordenboek.