French
DeutschTeilhardina
| Teilhardina Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Eoceen | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Fossiel van Teilhardina belgica | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Teilhardina Simpson, 1940 | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Teilhardina | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons | |||||||||||||||||
Teilhardina op  Wikispecies | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Teilhardina is een geslacht van uitgestorven primaten uit de familie Omomyidae van de Tarsiiformes. Dit dier leefde tijdens het Vroeg-Eoceen in Noord-Amerika, Europa en Azië.[1]
Kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]Vondsten van gedeeltes van skeletten in het begin van de eenentwintigste eeuw hebben veel informatie opgeleverd over de lichaamsbouw en leefwijze van Teilhardina. Teilhardina was een kleine primaat. De kleinere soorten hadden het formaat van een muismaki, waarbij de kleinste soorten met een geschat gewicht van 28 gram het formaat van de Berthe-muismaki, de kleinste hedendaagse primaat, hadden. De grotere soorten waren zo groot als een spookdiertje of dwergzijdeaapje. De staart was langer dan het lichaam. Het was een boombewonende insectivoor. De ellebooggewrichten waren mobiel en de onderarmen hadden een duidelijke musculatuur. De handen waren lang met grijpende vingers. De achterpoten waren aangepast voor frequent en krachtig springen. De voeten waren mobiel en roteerbaar met lange grijpende tenen. Aan de vingers en tenen zaten nagels.[2][3]
Taxonomie
[bewerken | brontekst bewerken]De Franse wetenschapper Teilhard de Chardin beschreef Teilhardina aanvankelijk in 1927 als Omomys belgica. Later wijzigde George Gaylord Simpson de geslachtsnaam en vernoemde het naar Teilhard de Chardin. Veel soorten zijn bekend uit de Willwood-formatie en op basis van fossiele vondsten uit de jaren tachtig en negentig in deze afzettingen beschreven onder meer Philip Gingerich en Kenneth Rose meerdere soorten.
- Geslacht: Teilhardina
- Soort: Teilhardina americana (Bown, 1976): Willwood-formatie (Wyoming) - 120 gram
- Soort: Teilhardina asiatica (Ni, 2004): Volksrepubliek China - 28 gram
- Soort: Teilhardina belgica (Chardin, 1927): Dormaal en Erquelinnes, Tienen-formatie (België), Frankrijk - 30 tot 60 gram
- Soort: Teilhardina brandti (Gingerich, 1993): Willwood-formatie (Wyoming)
- Soort: Teilhardina crassidens (Bown & Rose, 1987): Willwood-formatie (Wyoming) - 90 gram
- Soort: Teilhardina demissa (Rose, 1995): Willwood-formatie (Wyoming)
- Soort: Teilhardina magnoliana (Beard, 2008): Tuscahoma-formatie (Mississippi) - 28 gram
- Soort: Teilhardina tenuicula (Jepsen, 1930): Willwood-formatie (Wyoming) - 135 gram
- Soort: Teilhardina species.: Wasatch-formatie (Colorado), Golden Valley-formatie (North Dakota)
Ontwikkeling
[bewerken | brontekst bewerken]Teilhardina leefde in het Vroeg-Eoceen, circa 56 tot 47 miljoen jaar geleden. Het geslacht ontwikkelde zich in Azië met T. asiatica als oudste soort. Teilhardina verspreidde zich ten tijde van het Paleocene-Eocene Thermal Maximum over de noordelijke continenten via landbruggen in de poolstreken, zoals Beringia en Groenland. Het geslacht bereikte vermoedelijk 5.000 tot 12.000 jaar na het PETM Europa met T. belgica en vervolgens Noord-Amerika binnen 25.000 jaar na aanvang van het Eoceen. In Noord-Amerika zijn T. brandti en T. magnoliana de oudste soorten. De andere Amerikaanse soorten ontwikkelden zich later in het Wasatchian.[4][5][6]
Literatuur
- Teilhard de Chardin, P. 1927. Les mammifères de l'Éocène inférieur de la Belgique. Mâemoires du Musâee royal d'histoire naturelle de Belgique 36:1–33.
- Simpson, G. G. 1940. Studies on the earliest primates. Bulletin of the American Museum of Natural History 77:185–212.
- Quinet, G. E. 1966. Teilhardina belgica, ancétre des Anthropoidea de l'ancien Monde. Bulletin de l'Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique: Biologie 42:1–14.
- Bown, T. M. 1976. Affinities of Teilhardina (Primates, Omomyidae) with description of a new species from North America. Folia Primatologica 25:62–72.
- P. D. Gingerich. 1993. Early Eocene Teilhardina brandti: oldest omomyid primate from North America. Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan 28(13):321-326
- Rose, K. D. 1995. Anterior dentition and relationships of the early Eocene omomyids Arapahovius advena and Teilhardina demissa, sp. nov. Journal of Human Evolution 28:231–244.
- Ni, X., Wang, Y., Hu, Y. & Li, C., 2004: A euprimate skull from the early Eocene of China. Nature: Vol. 427, #1, pp. 65-68
- Smith, T., K. D. Rose, and P. D. Gingerich. 2006. Rapid Asia-Europe-North America geographic dispersal of earliest Eocene primate Teilhardina during the Paleocene-Eocene thermal maximum. Proceedings of the National Academy of Sciences USA 103:11223–11227.
- Beard, K.C. (2008). "The oldest North American primate and mammalian biogeography during the Paleocene-Eocene Thermal Maximum". Proceedings of the National Academy of Sciences 105 (10): 3815.
- Kenneth D. Rose, Stephen G.B. Chester, Rachel H. Dunn, Doug M. Boyer, Jonathan I. Bloch. (2011) New fossils of the oldest North American euprimate Teilhardina brandti (Omomyidae) from the paleocene-eocene thermal maximum. American Journal of Physical Anthropology
- Daniel L. Gebo, Thierry Smith, Marian Dagosto. (2012) New postcranial elements for the earliest Eocene fossil primate Teilhardina belgica. Journal of Human Evolution
- Paul E. Morse, Stephen G.B. Chester, Doug M. Boyer, Thierry Smith, Richard Smith, Paul Gigase, Jonathan I. Bloch. 2018. New fossils, systematics, and biogeography of the oldest known crown primate Teilhardina from the earliest Eocene of Asia, Europe, and North America. Journal of Human Evolution, 2018; DOI: 10.1016/j.jhevol.2018.08.005
Noten
- ↑ Fossilworks: Teilhardina
- ↑ New postcranial elements for the earliest Eocene fossil primate Teilhardina belgica. DL Gebo et al. Journal of Human Evolution (2012).
- ↑ Additional postcranial elements of Teilhardina belgica: the oldest European primate. DL Gebo et al. American Journal of Physical Anthropology (2015).
- ↑ Rapid Asia–Europe–North America geographic dispersal of earliest Eocene primate Teilhardina during the Paleocene–Eocene Thermal Maximum. T Smith, KD Rose & PD Gingerich. PNAS (2006).
- ↑ The oldest North American primate and mammalian biogeography during the Paleocene–Eocene Thermal Maximum. KC Beard. PNAS (2008).
- ↑ New fossils of the oldest North American euprimate Teilhardina brandti (Omomyidae) from the Paleocene–Eocene Thermal Maximum. KD Rose et al. American Journal of Physical Anthropology (2011).