Wilhelminatoren (Valkenburg)

Wilhelminatoren
Locatie
Locatie	Valkenburg (Heunsberg)
Adres	Heunsbergerweg 9
Coördinaten	50° 51′ NB, 5° 50′ OL
Bouw gereed	1906
Architectuur
Bouwstijl	historisme met neogotische elementen
Bouwinfo
Architect	Christiaan Alfons Prevoo
Erkenning
Monumentstatus	Rijksmonument
Monumentnummer	507255
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

De Wilhelminatoren is een uitzichttoren in het Zuid-Limburgse stadje Valkenburg in Nederland. Het dertig meter hoge rijksmonument uit 1906 staat op de Heunsberg en biedt een weids uitzicht over het Zuid-Limburgse heuvelland. De toren is bereikbaar via een wandelpad of een kabelbaan vanuit het centrum van Valkenburg. Vanuit Sibbe kan de toren ook per auto bereikt worden via de Heunsbergerweg.

De bouw van de toren kwam tot stand op initiatief van het Kurcomité Falcobergia, een in 1895 opgerichte concurrerende vereniging voor de tien jaar eerder opgerichte Valkenburgse Vereniging voor Vreemdelingenverkeer Het Geuldal. Beide verenigingen beoogden het opkomend toerisme in Valkenburg te bevorderen, maar daarbij speelden ook privébelangen een rol. In 1898 had Het Geuldal al een houten uitzichttoren laten bouwen in het Rotspark op de Cauberg. Deze werd in 1910 weer afgebroken. De Wilhelminatoren verrees in 1906 op de tegenoverliggende Heunsberg, destijds op het grondgebied van de gemeente Oud-Valkenburg. Het deels neogotische bouwwerk van Limburgse mergel werd in opdracht van het Kurcomité Falcobergia ontworpen door de lokale architect Christiaan Alfons Prevoo.

In 1922 werd de Wilhelminatoren voor een bedrag van 18.000 gulden eigendom van de familie Schetters-Bours, die er drie generaties lang een café-restaurant zou uitbaten. Er werd waterleiding, elektrisch licht en telefoon aangelegd en boven op de toren werd een houten dak geplaatst, zodat men ook bij slecht weer de toren kon beklimmen, maar dit dak woei diverse malen van de toren af. In 1930 werd op initiatief van pastoor Ad Welters een acht meter hoog lichtkruis van beton met neonbuizen boven op de toren geplaatst.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest het kruis op last van de bezetters gedoofd blijven. In september 1944 raakte het bouwwerk door een granaatinslag beschadigd. In 1947 werd de toren gerestaureerd, maar een jaar later, in de zomer van 1948, sloeg tijdens een noodweer de bliksem in het kruis. Pas in 1950 kon de neonverlichting worden hersteld, maar deze bleef voor problemen zorgen. Vanaf 1954 was de Wilhelminatoren per kabelbaan te bereiken vanaf de Neerhem in het centrum van Valkenburg.

In 1968 werd het betonnen kruis, dat al sinds 1960 gedoofd was, verwijderd. Op initiatief van onder anderen de tegenwoordige burgemeester Martin Eurlings werd in 1969 een actie gestart om een nieuw kruis te bekostigen. Het nieuwe, aluminium kruis werd op 11 februari 1972 geplaatst. In 1989 vond opnieuw een grote restauratie van het hele gebouw plaats. Vanaf 1997 is de exploitatie van het café-restaurant, de kabelbaan, de later daaraan toegevoegde rodelbaan, en de Wilhelminagroeve, die verhuurd wordt voor paintball en lasergames, in handen van de familie Geenen.

De Wilhelminatoren heeft een rechthoekige plattegrond en telt zeven bouwlagen. De raketvormige toren is gebouwd van mergelsteen en heeft vier steunberen bekroond met gebeeldhouwde, stenen valken. De toren heeft spitsboogvormige stalen vensters en is versierd met waterlijsten, decoratieve smeedijzeren muurankers en waterspuwers. De toren wordt gedekt met een achtzijdig tentdak bekroond met een groot, aluminium kruis, dat 's avonds en 's nachts verlicht is en in de wijde omgeving te zien is. De dakverdieping dateert uit de jaren 1930 en is uitgevoerd in beton. Rondom de eerste bouwlaag, waarin nog steeds een horecabedrijf is gevestigd, bevindt zich een smeedijzeren hekwerk.

De 30 meter hoge Wilhelminatoren ligt op de Heunsberg, die op een hoogte van 145 meter NAP ligt. De toren kan beklommen worden en biedt een weids uitzicht over het Geuldal en een deel van het Limburgse Heuvelland. Bij helder weer is het mogelijk om vanuit de toren het Duitse Aken en het Belgische Luik te zien liggen.

• 
  Torenkruis
• 
  Toren vanuit het zuiden
• 
  Toren vanuit Sibbe
• 
  Toren vanuit Valkenburg

• Officiële website