Śnieżka (ptak) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Śnieżka
Montifringilla nivalis[1]
(Linnaeus, 1766)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

wróble

Rodzaj

Montifringilla

Gatunek

śnieżka

Synonimy
  • Fringilla nivalis Linnaeus, 1766[2]
  • Passer alpicola Pallas, 1811[3]
Podgatunki
  • M. n. nivalis (Linnaeus, 1766)
  • M. n. leucura Bonaparte, 1855
  • M. n. alpicola (Pallas, 1811)
  • M. n. gaddi Zarudny & Loudon, 1904
  • M. n. tianshanica Keve-Kleiner, 1943
  • M. n. groumgrzimaili Zarudny & Loudon, 1904
  • M. n. kwenlunensis Bianchi, 1908
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     występuje przez cały rok

     poza sezonem lęgowym

Śnieżka[5] (Montifringilla nivalis) – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w obszarach górskich południowej Europy, Kaukazu, Bliskiego Wschodu i centralnej Azji. Wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1766 roku Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae[3][6]. Autor nazwał gatunek Fringilla nivalis, wykorzystując nazwę ukutą w 1760 roku przez Brissona w publikacji, która nie spełniała jeszcze zasad nazewnictwa binominalnego[6][7]. Jako miejsce typowe Linneusz błędnie wskazał Amerykę[6]; później skorygowano je na Szwajcarię[2][3]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Montifringilla[3][5][8]. Wyróżnia się siedem podgatunków[2][8].

Takson blisko spokrewniony ze śnieżką czarnoskrzydłą (M. adamsi) i śnieżką tybetańską (M. henrici), czasami łączono je w jeden gatunek[2].

Podgatunki i zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

IOC wyróżnia następujące podgatunki[2][8]:

  • M. nivalis nivalis – południowa Europa
  • M. nivalis leucura – południowa i wschodnia Turcja
  • M. nivalis alpicola – Kaukaz i północny Iran do Afganistanu
  • M. nivalis gaddi – południowo-zachodni Iran
  • M. nivalis tianshanica – wschodni Kazachstan i północny Tadżykistan
  • M. nivalis groumgrzimaili – północno-zachodnie Chiny do środkowej Mongolii
  • M. nivalis kwenlunensis – zachodnio-środkowe Chiny i północny Tybet (południowa część prowincji Sinciang)

Do Polski zalatuje wyjątkowo – stwierdzono ją tylko 3 razy, łącznie obserwowano około 15 osobników[9]. Najstarsze obserwacje pochodzą z 1859 i 1912 roku[10] z Sudetów. 12 kwietnia 2016 widziana po raz trzeci w Borzykowej pod Radomskiem (woj. łódzkie)[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Śnieżka w szacie spoczynkowej

Długość ciała wynosi 17–17,5 cm, masa ciała 31–57 g[2]. Dorosłe osobniki mają szarą głowę z czarnym podbródkiem. Wierzch ciała brązowoszary z białymi plamami na skrzydłach. Spód ciała biały. Ogon biały z czarnymi lotkami środkowymi. Dziób koloru kości słoniowej (u samca w szacie godowej czarny). Samice i młode nie posiadają czarnego podbródka.

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]
Jaja z kolekcji muzealnej

Śnieżki to typowe ptaki górskie. Gniazdują powyżej linii drzew, na alpejskich łąkach; unikają nawet obszarów z karłowatymi drzewkami. Trzymają się obszarów skalistych oraz budynków, takich jak schronienia pasterzy, składy na drewno lub ośrodki turystyczne. Ptaki te podejmują jedynie wędrówki wysokościowe, zimą schodząc na niższe wysokości[11]. W Alpach odnotowywano śnieżki do 3300 m n.p.m., w paśmie Taurus do 1820 m n.p.m., w rosyjskiej części Ałtaju do 2900 m n.p.m., do 3100 m n.p.m. na Kaukazie i do 5150 m n.p.m. w Tybecie. Śnieżki żerują na ziemi. Żywią się różnorodnymi nasionami oraz małymi owadami[12].

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje śnieżkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, zawiera się w przedziale 3,18–19,2 milionów dorosłych osobników[4]. BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[13].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[14].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Montifringilla nivalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f Summers-Smith, D. & Bonan, A.: White-winged Snowfinch (Montifringilla nivalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (26 września 2016)].
  3. a b c d D. Lepage: White-winged Snowfinch Montifringilla nivalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
  4. a b BirdLife International, Montifringilla nivalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-22] (ang.).
  5. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Passeridae Rafinesque, 1815 – wróble – Sparrows, snowfinches and allies (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-07].
  6. a b c K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1 cz. 1, Holmiae 1766, s. 321 (łac.).
  7. M.J. Brisson, Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, t. 3, Paryż 1760, s. 162, pl. XV fig. 1 (fr. • łac.).
  8. a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  9. a b Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017. 
  10. Tomasz Krzysków. „Ptaki Polski”. 42 (2/2016), s. 4. Agencja Wydawniczo-Fotograficzna "Aves". (pol.). 
  11. Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 291. ISBN 978-83-7845-983-5.
  12. Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 475–476. ISBN 978-1-4081-3530-3.
  13. Species factsheet: Montifringilla nivalis. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]