Adina Blady-Szwajger – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adina Irena Blady-Szwajger
	; Fragment murala z wizerunkiem Adiny Blady-Szwajger na Woli w Warszawie
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1917 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 lutego 1993 ; Łódź
Zawód, zajęcie	lekarz pediatra

Adina Irena Blady-Szwajger lub Szwajgier^[1], po mężu Świdowska (ur. 21 marca 1917 w Warszawie, zm. 19 lutego 1993 w Łodzi) – polska lekarka pediatra żydowskiego pochodzenia, autorka wspomnień o Szpitalu Dziecięcym im. Bersonów i Baumanów w getcie warszawskim.

Życiorys

Urodziła się w Warszawie w kamienicy przy ul. Świętojerskiej 30^[1]. Uczęszczała do żydowskiego żeńskiego gimnazjum „Jehudyja” z polskim językiem wykładowym^[2]. Po maturze w 1934 rozpoczęła studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W lipcu 1939 wyszła za mąż za studenta prawa Stefana Szpigielmana, który zginął w 1943^[3]. Na przełomie lat 1939 i 1940 miała ukończyć studia, jednak wybuch II wojny światowej pokrzyżował te plany. Na początku października wyruszyła na wschód i do grudnia przebywała we Lwowie, skąd następnie wróciła do Warszawy.

11 marca 1940 rozpoczęła pracę jako pediatra w Szpitalu Dziecięcym Bersohnów i Baumanów. Jesienią 1941 została przeniesiona do filii szpitala na Lesznie. Pierwsze dwie akcje wysiedleńcze przetrwała ukrywając się. 25 stycznia 1943 przeszła na „aryjską” stronę, gdzie została łączniczką Żydowskiej Organizacji Bojowej i kurierką poleconą przez Marka Edelmana. Organizowała m.in. pomoc w ucieczce z getta (w tym swojego męża, Stefana^[3]), dokumenty, szukała mieszkań, przenosiła broń, roznosiła pieniądze oraz zbierała informacje o obozach pracy dla Komitetu Koordynacyjnego. Pod koniec kwietnia 1943 udało jej się załatwić fałszywe dokumenty na nazwisko Irena Meremińska. Od tego czasu mieszkała z Marią Sawicką przy ul. Dzielnej, następnie przy ul. Miodowej 24. Latem 1943 i 1944 czasowo mieszkała także w Międzylesiu.

Na przełomie 1943 i 1944 pracowała w świetlicy Rady Głównej Opiekuńczej mieszczącej się w klasztorze salezjanów na Powiślu. Podczas powstania warszawskiego pracowała w szpitalu przy ul. Miodowej, a następnie przy ul. Mokotowskiej. 11 października 1944 ewakuowała się z Warszawy, konwojując grupę rannych do Milanówka. Do wyzwolenia mieszkała w Grodzisku Mazowieckim.

25 stycznia 1945 rozpoczęła pracę w Centralnym Komitecie Żydów Polskich jako referent do spraw dziecięcych i pediatra. W swoim zawodzie pracowała aż do przejścia na emeryturę. Zmarła w Łodzi. Jest pochowana w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 12, rząd 2)^[4]^[5].

Życie prywatne

Miała dwie córki. Hanna Zerbe (ur. 1945 r.) pracowała w służbie zdrowia, Alina Świdowska (ur. 1953) jest aktorką.

Przypisy

↑ ^a ^b Anka Grupińska: Po kole. Rozmowy z żydowskimi żołnierzami. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1991, s. 167. ISBN 83-7001-475-5.
↑ Anka Grupińska: Po kole. Rozmowy z żydowskimi żołnierzami. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1991, s. 172. ISBN 83-7001-475-5.
↑ ^a ^b Stefan Szpigielman po wyjściu z getta ukrywał się dzięki pomocy żony po aryjskiej stronie i w 1943, także z jej pomocą, udał się do Hotelu Polskiego, co ostatecznie przyczyniło się do jego śmierci, której okoliczności są jednak nieznane. S. Szpigielman pracował w getcie w Judenracie i spisywał tam, kontynuowane po aryjskiej stronie wspomnienia, zachowane w zbiorach ŻIH. Zostały one wydane po raz pierwszy w 2003 pod tyt. O wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy 1939-1943 (Warszawa : Czytelnik, 2003). Wówczas nie udało się jeszcze zidentyfikować tożsamości autora tych zapisków, dlatego zostały one opatrzone jedynie imionami autora, występującymi w mat. źródłowym - Stefan Ernest. W 2020 wydano nową edycję książki pod pełnym tyt. Trzeci front : o wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy 1939-1943 (Warszawa : Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2020, ISBN 978-83-954194-1-6), ze zidentyfikowanym już autorstwem S. Szpigielmana i w opracowaniu Marty Janczewskiej. Zob.: tamże, ss. 7-19.
↑ Grób Adiny Blady-Szwajger w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.

Bibliografia

Adina Blady-Szwajger: I więcej nic nie pamiętam, Warszawa 1994, ISBN 0-679-40034-6.
Adina Blady-Szwajger: Szpital w getcie. Łódź 1987: Solidarność Walcząca
BasiaB. Temkin-Bermanowa BasiaB., Dziennik z podziemia, AnkaA. Grupińska (oprac.), PawełP. Szapiro (oprac.), Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2000, ISBN 83-7163-289-4, OCLC 170000553 .
AnkaA. Grupińska AnkaA., Po kole. Rozmowy z żydowskimi żołnierzami, Warszawa: Alfa, 1991, ISBN 83-7001-475-5, OCLC 834084330 .

[Grupińska169-1] Anka Grupińska: Po kole. Rozmowy z żydowskimi żołnierzami. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1991, s. 167. ISBN 83-7001-475-5.

[2] Anka Grupińska: Po kole. Rozmowy z żydowskimi żołnierzami. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1991, s. 172. ISBN 83-7001-475-5.

[:0-3] Stefan Szpigielman po wyjściu z getta ukrywał się dzięki pomocy żony po aryjskiej stronie i w 1943, także z jej pomocą, udał się do Hotelu Polskiego, co ostatecznie przyczyniło się do jego śmierci, której okoliczności są jednak nieznane. S. Szpigielman pracował w getcie w Judenracie i spisywał tam, kontynuowane po aryjskiej stronie wspomnienia, zachowane w zbiorach ŻIH. Zostały one wydane po raz pierwszy w 2003 pod tyt. O wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy 1939-1943 (Warszawa : Czytelnik, 2003). Wówczas nie udało się jeszcze zidentyfikować tożsamości autora tych zapisków, dlatego zostały one opatrzone jedynie imionami autora, występującymi w mat. źródłowym - Stefan Ernest. W 2020 wydano nową edycję książki pod pełnym tyt. Trzeci front : o wojnie wielkich Niemiec z Żydami Warszawy 1939-1943 (Warszawa : Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2020, ISBN 978-83-954194-1-6), ze zidentyfikowanym już autorstwem S. Szpigielmana i w opracowaniu Marty Janczewskiej. Zob.: tamże, ss. 7-19.

[4] Grób Adiny Blady-Szwajger w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.

[5] Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Fragment murala z wizerunkiem Adiny Blady-Szwajger na Woli w Warszawie
Data i miejsce urodzenia	21 marca 1917 Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 lutego 1993 Łódź
Zawód, zajęcie	lekarz pediatra