Adolf Beck – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adolf Beck

Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1863 Kraków
Data i miejsce śmierci	sierpień 1942 Obóz janowski
Profesor nauk medycznych
Specjalność: neurofizjologia
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	20 października 1890
Habilitacja	1894
Profesura	1895
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek krajowy
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie Uniwersytet Lwowski
Okres zatrudn.	1890-1932
Rektor Uniwersytetu Lwowskiego
Multimedia w Wikimedia Commons

Adolf Abraham Beck (ur. 1 stycznia 1863 w Krakowie, zm. 1942) – polski neurofizjolog, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; współodkrywca prądów czynnościowych mózgu (1890) i pionier elektroencefalografii.

Urodził się pod imieniem Abraham Chaim Beck 1 stycznia 1863 r. w Krakowie, w ubogiej żydowskiej rodzinie piekarza z dzielnicy Kazimierz^[1], Szai Becka i Gustawy z domu Müller^[2]. W rodzinnym mieście ukończył w 1883 r. Gimnazjum św. Jacka, a w sześć lat później na Uniwersytecie Jagiellońskim studia medyczne^[1].

Od roku 1886 pracował w Zakładzie Fizjologii i Histologii pod kierownictwem Napoleona Cybulskiego, w latach 1888–92 był jego asystentem i najbliższym współpracownikiem. Jeszcze podczas studiów odkrył zjawisko desynchronizacji czynności elektrycznej mózgu w odpowiedzi na bodźce. Praca doktorska Oznaczenie lokalizacyi w mózgu i rdzeniu za pomocą zjawisk elektrycznych^[3], przedstawiona została 20 października 1890 roku. Głównym celem tych badań było wykorzystanie elektrofizjologii do lokalizacji funkcji w mózgu. Niejako ubocznym ich efektem było odkrycie elektroencefalogramu (EEG), dla którego Beck zaproponował nazwę aktywny prąd niezależny, w odróżnieniu od prądów wywołanych stymulacją.

Podobnie jak inni, zajmujący się podówczas podobną tematyką, nie wiedział o wcześniejszych pracach Catona. Jego rozprawa stanowiła głębsze od innych studium problemu lokalizacji funkcji sensorycznych w mózgu jak i samego elektroencefalogramu. Wyniki opublikował w czasopiśmie fizjologicznym Centralblatt für Physiologie^[4]. Jego krótki artykuł rozpętał burzę pretensji do palmy pierwszeństwa. Beck odpowiedział, że technikę badania potencjałów nerwów i konstrukcję elektrod opracował Du Bois-Reymond, więc zastosowanie znanej techniki do rozwiązania nowego problemu nie zasługuje na miano odkrycia. Stwierdził ponadto, że motywem podjęcia tych eksperymentów był konkurs ogłoszony w październiku 1888 przez profesora Napoleona Cybulskiego, który jest w związku z tym autorem idei. Dyskusję uciął Richard Caton, cytując publikacje swoich prac z roku 1875.

W roku 1894 uzyskał habilitację na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego z zakresu fizjologii na podstawie pracy Zmiany w ciśnieniu krwi w naczyniach krwionośnych. W latach 1895–1935 był profesorem fizjologii Uniwersytetu Lwowskiego. Pracę rozpoczął od zbudowania Zakładu Fizjologii, który wyposażył w nowoczesny sprzęt. Jest uważany za najważniejszego twórcę tzw. lwowskiej szkoły fizjologii^[1]. W latach 1904/05 i 1916/17 był dziekanem Wydziału Lekarskiego^[5], zaś w roku akademickim 1912/1913 pełnił funkcję rektora tej uczelni^[1].

Podczas I wojny światowej po inwazji rosyjskiej 20 czerwca 1915 został przymusowo wywieziony przez władze rosyjskie do Kijowa w grupie zakładników^[6]. Staraniem Iwana Pawłowa i Czerwonego Krzyża został zwolniony w sierpniu 1915 r. i w następnym roku powrócił do miasta^[1] dzięki wymianie więźniów^[7].

W 1932 r. odszedł na emeryturę, jako następcę na stanowisku wyznaczając Wiktora Tychowskiego^[1]. Od 1935 był profesorem honorowym UJK. Był także w latach 1921–29 wykładowcą Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Był członkiem PAU i członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Był pierwszym honorowym członkiem i laureatem medalu Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego. Uczniami Becka byli Czubalski, Herman, Jaburek, Klisiecki, Tothfeld, Tychowski i inni.

Podczas II wojny światowej, po zajęciu Lwowa przez Niemców, Beck ukrywał się poza granicami getta, w czym pomagał mu Zdzisław Bieliński. Adolf Beck prawdopodobnie popełnił samobójstwo w sierpniu 1942 roku za pomocą cyjanku otrzymanego od syna^[1]. Zmarł w Obozie Janowskim w drodze ze Lwowa do obozu zagłady w Bełżcu^[8]. Nieznana jest dokładna data śmierci i miejsce jego pochówku^[1].

Żonaty z Reginą Mandelbaum (zm. 1938), jego dziećmi byli syn Henryk (1896–1946) oraz córki Zofia (zm. 1939) i Jadwiga. Szwagrem Henryka był Kazimierz Zakrzewski, zamordowany w 1941 r. w Palmirach^[1].

W 1935 jego portret namalował Stanisław Batowski Kaczor.

W latach 1970 r. Mary A. B. Brazier przełożyła na angielski jego pracę doktorską^[1].

• O ciśnieniu krwi w żyłach (1894)
• Über die Belichtigung der Netzhaut von Eledone moschata entstandenen Actionströme. Arcg gs Physiol 78 (1899)
• O zjawiskach elektrycznych wywołanych przez oświetlenie siatkówki głowonoga Eledone moschata. Kosmos 25 (1900)
• Badania nad galwanotropizmem. Dzienniki IX Zjazdu Lekarzy i Przyrodników w Krakowie (1900)
• Badania poczucia smaku u osoby pozbawionej języka dokonane na chorym J. R. z kliniki chir. prof. Rydygiera. Rozpr Spraw Wydz mat-przyr AU 18, s. 207–216 (1888) (z Napoleonem Cybulskim)
• O pobudliwości różnych miejsc tego samego nerwu. Pam AU 15, s. 165–195 (1888)
• Oznaczenie lokalizacji w mózgu i rdzeniu za pomocą zjawisk elektrycznych. Rozp Wydz mat-przyr AU 21, s. 187–232 (1891)
• Die Bestimmung der Lokalisation der Gehirn- und Rückenmarksfunktionen vermittelst der elektrischen Erscheinungen. Zentralblatt Physiol s. 473–476 (1890)
• Przyczynek do fizjologii części lędźwiowej rdzenia pacierzowego u żab. Rozpr AU 24 s. 56–72 (1893)
• Dalsze badania zjawsk elektrycznych w korze mózgowej. Rozpr AU 32, s. 174–257 (1896)
• Dalsze badania nad zjawiskami elektrycznymi w korze mózgowej u małpy i psa. Spraw z Posiedzeń AU 1891, druk 1892 s. 43–47
• O działaniu promieni radu na nerwy obwodowe. Rozpr AU 45, s. 111–122 (1906)
• Zjawiska elektryczne kory mózgowej po częściowym jej zniszczeniu. Przyczynek do lokalizacji czucia bólu. Rozpr AU 45, s. 319–355 (1906)
• O tak zwanych odruchach dotykowych Munka i odruchu skórnym podeszwowym. Rozpr AU 50, s. 687–698 (1910)
• O ruchach odruchów rdzeniowych i ruchach ogólnych (pryncypalnych według Munka).
• O wzajemnym stosunku czynnościowym mózgu i móżdżku. Rozpr AU 51, s. 457–472 (1911)
• Die Ströme der Nervencentren (1890)
• Hermann Helmholtz (1894)
• Die Erregbarkeit Verschiedener Nervenstellen (1897)
• Zur Untersuchung der Erregbarkeit der Nerven (1898)
• Zur Lehre Munk's über Beginn und Reihenfolge in der Ausbreitung der Bewegungen bei Rückenmarksreflexen, wie bei Tätigkeit der sogenannten "Prinzipalzentren (z Gustawem Bikelesem) (1910)
• Die sogenannten Berührungsreflexe Munk's und die reflektorische Zehenbeugung bei Reizung der Fusssohle. 1910 (z Gustawem Bikelesem).
• Adolf Beck, Napoleon Cybulski, Stanisław Bądzyński, Kazimierz Bruno Rzętkowski Fizjologia człowieka. 1915

• Prof. dr med. Adolf Beck (1863 – 1942). W: Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1958, s. 113–118.
• Coenen AML, Zajachkivsky O, Bilski R. (1998). Scientific priority of A. Beck in the neurophysiology. Experimental and Clinical Physiology and Biochemistry, 1, 105–109.
• Coenen A, Zajachkivsky O, Bilski R. In the footsteps of Beck: the desynchronization of the electroencephalogram. „Electroencephalogr Clin Neurophysiol”. 106. 4, s. 330-5, 1999. PMID: 9741761. 
• Jan Bohdan Gliński: Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej. Tom 3. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, ISBN 83-85842-22-5 s. 15–16

• Prace Adolfa Becka w bibliotece Polona
• Film pt. Adolfie Becku z cyklu Wielcy Polacy - nieznani wynalazcy