French
DeutschAğdam – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Panorama zniszczonego Ağdam | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rejon | |
| Data założenia | 1741 |
| Prawa miejskie | 1828 |
| Zarządzający | Vagif Hasanov↗ |
| Wysokość | 380 m n.p.m. |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
| Tablice rejestracyjne | 02 |
Położenie na mapie Azerbejdżanu  | |
 39°59′35″N 46°55′50″E/39,993056 46,930556 | |
Ağdam (orm. Ակնա, Akna; do 2010 Aghdam, Աղդամ) – miasto w rejonie Ağdam w Azerbejdżanie, w latach 1993–2020 de facto dzielnica miasta Askeran w rejonie Askeran nieuznawanego państwa Republika Górskiego Karabachu. Zgodnie z warunkami porozumienia pokojowego z 9 listopada 2020 Ağdam wróciło pod kontrolę Azerbejdżanu 19 listopada 2020.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość Ağdam leżącą na równinie, u stóp Gór Karabaskich, założono w 1741. Wraz z okolicznymi terenami wchodziła w skład chanatu karabaskiego, a od 1822 w skład Imperium Rosyjskiego. W 1828 otrzymała prawa miejskie[1]. W latach 1868–1870 architekt Kərbəlayı Səfixan Qarabaği wzniósł tutaj wielki meczet miejski o dwóch minaretach[2]. W latach 1918–1920 miasto wchodziło w skład Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu, a od 1920 Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Niegdyś żywe centrum regionu ze 150 tys. mieszkańców, obecnie prawie całkowicie opuszczone[3] w wyniku walk w konflikcie o Górski Karabach pomiędzy ormiańską ludnością a Azerbejdżanem. W lipcu 1993 azerski Ağdam został zdobyty przez siły ormiańskie, co rozpoczęło tworzenie „strefy buforowej” wokół Górskiego Karabachu[4]. Miasto zostało najpierw zniszczone przez ostrzał artyleryjski, później zaś wielokrotnie szabrowane, głównie w celu pozyskania cegieł i innych materiałów budowlanych służących odbudowie zniszczonych karabaskich miast, m.in. Stepanakertu[5]. Mieszkańcy uciekli w inne rejony Azerbejdżanu, do Armenii i do Iranu[3]. Jedynym niezrujnowanym budynkiem jest meczet[3], używany przez Ormian jako stodoła, co budzi protesty organizacji islamskich[6]. Ze względu na położenie tuż przy zamrożonej linii frontu między siłami azerskimi i ormiańskimi, w tzw. strefie buforowej, władze Republiki Górskiego Karabachu zabraniały pobytu tam turystom[5].
Pod koniec 2010 władze Republiki Górskiego Karabachu zdecydowały, że Aghdam zostaje przemianowany na Akna (orm. Ակնա[7]) i staje się jedną z dzielnic miasta Askeran. Zdaniem rządu RGK w Aghdam/Akna mieszkało w tym czasie ponad 360 mieszkańców, którzy zajmowali się głównie rolnictwem i hodowlą zwierząt[8].
Pomimo faktycznego braku kontroli ze strony Azerbejdżanu, miasto Ağdam było deklarowane jako oficjalna siedziba azerbejdżańskiego klubu piłkarskiego Qarabağ Ağdam, grającego w pierwszej lidze azerskiej[9].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Meczet -
Kościół Vanqasar -
Muzeum chleba -
2010
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Górski Karabach. W: Leszek Waksmundzki: Armenia - przewodnik. Wyd. 2. Pruszków: Rewasz, 2013, s. 237. ISBN 978-83-62460-35-9.
- ↑ Karabach. W: Azerbejdżan. Wyd. 1. Pruszków: Rewasz, 2014, s. 239. ISBN 978-83-62460-38-0.
- ↑ a b c 20 Abandoned Cities from Around the World. 30 sierpnia 2008. [dostęp 2010-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Republika Górskiego Karabachu (Arcach). W: Rafał Czachor: Abchazja, Osetia Południowa, Górski Karabach: geneza i funkcjonowanie systemów politycznych. Wrocław: Fundacja Instytut Polsko-Rosyjski, 2014, s. 314, seria: Biblioteka Instytutu Polsko-Rosyjskiego. ISBN 978-83-935729-8-4.
- ↑ a b Agdam. dark-tourism.com. [dostęp 2015-02-08]. (ang.).
- ↑ Turks complain to Pope on vandalism in Karabakh church by Armenians. 2010-07-17. [dostęp 2010-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-20)]. (ang.).
- ↑ G. Beglaryan: The roads of Armenia. Erywań: Collage LLC, 2013, s. 27. ISBN 978-99930-981-7-1.
- ↑ Карабах: Агдам переименован в Акна. armtoday.info, 2010-11-02. [dostęp 2015-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-06)]. (ros.).
- ↑ Adil Nadirov: „Bizi az qala döyüb öldürəcəkdilər”. qol.az, 2010-04-20. [dostęp 2013-09-01]. (azer.).