Anna Radziwiłłówna (zm. 1600) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy wojewodziny witebskiej. Zobacz też: Anna Radziwiłł – ujednoznacznienie.

Anna Radziwiłłówna Kiszczyna Sadowska

Trąby
Rodzina	Radziwiłłowie herbu Trąby
Data śmierci	1600
Ojciec	Jan Radziwiłł
Matka	Anna Kostewiczówna (Kościewiczówna)
Mąż	1. Stanisław Kiszka 2. Krzysztof Sadowski
Dzieci	Jan Kiszka Stanisław Kiszka

Anna z Radziwiłłów Stanisławowa Kiszczyna Krzysztofowa Sadowska (data urodzenia nieznana, zm. w 1600) – księżniczka, wojewodzina witebska, działaczka reformacyjna (kalwińska i braci polskich) na Litwie.

Była córką Jana Radziwiłła (podczaszego litewskiego) i Anny z Kostewiczów (Kościewiczówny), córki Janusza Kostewicza (wojewody witebskiego i podlaskiego). Po matce odziedziczyła, wraz z dwiema siostrami (Petronelą za Stanisławem Dowojną i Elżbietą za Hieronimem Sieniawskim), jeden z największych majątków w Wielkim Księstwie Litewskim^[1]

Około 1552 wyszła za mąż za Stanisława Kiszkę, wojewodę witebskiego, jednego z najbogatszych magnatów na Litwie. Był on synem Piotra Kiszki (wojewody połockiego) i Anny Heleny Iliniczówny oraz wnukiem Stanisława Kiszki (hetmana wielkiego litewskiego) i marszałka Jerzego Ilinicza. Anna urodziła Stanisławowi dwóch synów – Jana Kiszkę i Stanisława Kiszkę – oraz córkę Annę^[2]. Po śmierci męża, w 1554, jej syn odziedziczył ogromny majątek, którym zarządzała do pełnoletniości syna. Wspierała rozwój miast i przedsiębiorczości w swoich posiadłościach (w 1568 nadała Rajgrodowi prawa miejskie).

Początkowo, tak jak mąż, była wyznawczynią kalwinizmu, który propagowała w posiadłościach Kiszków, wypędzając duchownych katolickich i odbierając im kościoły (w 1558 założyła zbór kalwiński w Węgrowie). Po 1563 roku założyła zbór kalwiński w Sokołowie^[3]. Około 1563 stała się gorliwą wyznawczynią unitarianizmu i propagatorką ruchu braci polskich. Uczestniczyła w wielu synodach, pisała polemiki religijne, między innymi przeciwko chrzczeniu nieświadomych dzieci. Syna wychowała na żarliwego wyznawcę doktryny braci polskich i stał się on jednym z największych propagatorów unitarianizmu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1570 zapisała swoje majątki ziemskie królowi Zygmuntowi Augustowi, który w zamian darował jej majątek Sielce, gdzie spędziła resztę życia.