Antoni Surowiecki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Antoni Surowiecki (ur. 7 czerwca 1857 w Budach Głogowskich, zm. 6 listopada 1944 w Tarnobrzegu) – polski działacz społeczny, adwokat i wieloletni burmistrz Tarnobrzega.

Antoni Surowiecki urodził się 7 czerwca 1857 roku w Budach Głogowskich^[1], gdzie jego ojciec był zarządcą folwarku. Ukończył gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie^[2][1].

W 1888 roku osiedlił się w Tarnobrzegu, gdzie założył kancelarię adwokacką^[1]. Rozgłos jako adwokat zyskał, reprezentując Wojciecha Wiącka w sprawie przeciw Mojżeszowi Kanarkowi (Kanarek oskarżył Wiącka o wykorzystywanie swoich układów politycznych do odpłatnego wyrabiania koncesji szynkarskich). W sądzie obwodowym w Rzeszowie sprawa została wygrana przez Wiącka i Surowieckiego; wyrok rzeszowskiego sądu został następnie podtrzymany przez Trybunał Najwyższy w Wiedniu^[2].

W 1895 roku proponowano Surowieckiemu kandydaturę w uzupełniających wyborach do Sejmu (po śmierci Jana Dzierżysława Tarnowskiego), ale odmówił^[2]. W 1896 roku został wybrany członkiem rady powiatowej, w której został przewodniczącym Koła Włościańskiego. Jako radny Antoni Surowiecki zwracał szczególną uwagę na kwestie oświatowe. Z jego inicjatywy w 1899 roku powstała Szkoła Przemysłowa Uzupełniająca w Tarnobrzegu, a w roku 1901 Powiatowe Biuro Pracy^[2][1]. Surowiecki był członkiem Stronnictwa Ludowego, a przez pewien czas zasiadał w jego radzie nadzorczej^[2].

W latach 1899–1905 roku był komisarycznym burmistrzem Tarnobrzega. Za jego rządów miasto zostało skanalizowane i oświetlone lampami gazowymi. W październiku 1918 wchodził w skład Powiatowego Komitetu Samoobrony^[1]. W okresie międzywojennym kilkukrotnie sprawował funkcję burmistrza Tarnobrzega^[3]. Był wówczas związany z endecją^[1] (przyjaźnił się z Romanem Dmowskim)^[4]. We wrześniu 1939 po raz drugi objął funkcję komisarycznego burmistrza Tarnobrzega. W trakcie okupacji niemieckiej rozwinął tajną działalność w Stronnictwie Narodowym i Narodowej Organizacji Wojskowej^[1].

Antoni Surowiecki zmarł 6 listopada 1944. Został pochowany na tarnobrzeskim cmentarzu komunalnym^[1].

Surowiecki prowadził wiele działań charytatywnych. Jako adwokat często nieodpłatnie pomagał swoim klientom^[2]. Pełnił również funkcję redaktora Głosu Ziemi Sandomierskiej^[5]

Był delegatem Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, założycielem kółek rolniczych i sieci czytelni w powiecie tarnobrzeskim^[2]. W 1889 roku założył pierwszą czytelnię w Tarnobrzegu^[6], w 1894 kolejną, zwaną Czytelnią Mieszczańską^[2].

Utworzył w powiecie Kasę Oszczędności i Pożyczek systemu Raiffeisena (sam Surowiecki był członkiem jej zarządu)^[2], jedną z pierwszych tego rodzaju z Galicji^[4], a następnie pomagał w stworzeniu Spółkowych Kas Oszczędności i Pożyczek. Z inicjatywy w powiecie tarnobrzeskim powstało kilka ochotniczych straży ogniowych. Był on również inicjatorem akcji osuszania bagien. Przyczynił się do założenia Parowej Fabryki Stolarskiej w Tarnobrzegu oraz szkoły przemysłowo-handlowej dla chłopców kupieckich i rzemieślniczych. Dzięki jego staraniom w Tarnobrzegu powstało Stowarzyszenie Chrześcijańskich Kupców^[2]. Pomagał w zawiązaniu Spółki Mleczarskiej i Piekarskiej w Machowie oraz Sokoła Włościańskiego w Machowie^[7].

Oprócz tego był członkiem komitetu budowy pomnika Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu^[8][9], brał udział w zbiórce na dar narodowy dla poety Ferdynanda Kurasia w Dzikowie^[2][10]

• W Tarnobrzegu znajduje się plac Antoniego Surowieckiego^[11], który otrzymał swoją nazwę we wrześniu 1990^[1]
• Wojciech Wiącek opisał działalność Antoniego Surowieckiego w swojej książce Z dziejów człowieka zasłużonego^[2].