Arbanasi (Bułgaria) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy wsi Arbanasi. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Arbanasi

Арбанаси

Państwo	Bułgaria
Obwód	Wielkie Tyrnowo
Gmina	Wielkie Tyrnowo
Populacja (2024) • liczba ludności	367[1]
Kod pocztowy	5029
Położenie na mapie obwodu Wielkie Tyrnowo Arbanasi
Położenie na mapie Bułgarii Arbanasi
43°05′54,76″N 25°39′57,44″E/43,098544 25,665956
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Arbanasi (bułg. Арбанаси) – wieś w Bułgarii, w obwodzie Wielkie Tyrnowo, w gminie Wielkie Tyrnowo. W 2024 roku liczyła 367 mieszkańców^[1].

Brak wiarygodnych materiałów dokumentalnych pozostawia różne opinie i założenia na temat pochodzenia, nazwy i populacji Arbanasi^[2]. Według Konstantina Ireczka późnośredniowieczni mieszkańcy wsi byli przybyszami głównie z Epiru, o czym świadczą miejscowe inskrypcje i księgi greckie^[2]. Machiel Kiel przyjmuje, że Albańczycy osiedlili się we wsi pod koniec XV wieku, po kampanii wojskowej sułtana Bajazyda II w Albanii w 1492 roku, podczas której wzięto wielu jeńców^[3]. Według niektórych badaczy jedna z tutejszych cerkwi powstała już w XIV wieku^[4].

Arbanasi jest rezerwatem architektoniczno-muzealnym i znajduje się na liście stu narodowych obiektów turystycznych. We wsi znajdują się dwa monastyry. Czynny monastyr dziewiczy „Święta Matka Boża”, założony został w okresie Drugiego Królestwa Bułgarii^[5]. W pierwszych latach upadku Bułgarii pod panowaniem osmańskim monastyr został zachowany, lecz potem doznał poważnych szkód w wyniku najazdów Kyrdżalczyków^[5]. Odrestaurowano go w XVII w., od tego czasu datuje się także ikonostas^[5]. W monastyrze przechowywana jest ikona Matki Bożej typu Troeruczica, uważana za cudowną^[5]. Drugi monastyr w miejscowości to „Św. Mikołaj”, jest czynnym monastyrem dziewiczym, założonym za panowania dynastii Asienewci^[6]. Został zniszczony, gdy Bułgaria znalazła się pod panowaniem osmańskim^[6]. Odrestaurowano go pod koniec XVII wieku. Współcześnie monastyr przyjmuje nocujących pielgrzymów^[6].

W wiosce Arbanasi znajduje się pięć średniowiecznych muzeów cerkiewnych, z unikalnymi malowidłami ściennymi. Dziś cerkwie są częścią Regionalnego Muzeum Historycznego Wielkiego Tyrnowa:

• Cerkiew-Muzeum św. Dymityra – zbudowana w 1621 r. W 1850 r. w świątyni odbyły się wybory wikariusza biskupa metropolii tyrnowskiej. Unikalne dla Bałkanów jest przedstawienie w jej wnętrzu drzewa Jessego^[7].
• Cerkiew-muzeum „Św. Jerzego” – budowana w dwóch etapach – w XVI i na przełomie XVII i XVIII w.^[8]
• Cerkiew-muzeum Narodzenia Pańskiego – budowana w kilku etapach w XVI–XVII wieku. Jest to masywna kamienna budowla. Obok kościoła znajduje się także kaplica „Św. Jana Poprzednika”. „Rożdestwo Christowo” jest częścią kompleksu rezydencjalnego, z którego pochodzi największa metropolia na Bałkanach – Tarnowsk^[9].
• Cerkiew-muzeum „Św. Archanioła Michała Gabriela” – została zbudowana pod koniec XVII wieku. Do dziś zachowały się obrazy Chrystusa Emanuela, Chrystusa Wszechposiadacza, Dziewicy Platytera, Świętego Jerzego, Świętego Merkurego zabijającego króla-tyrana, Świętego Prokopa, Świętego Artemiusza, Świętego Pantelejmona. Do zachowanych scen należą: „Zwiastowanie”, „Chrzest Chrystusa”, „Zdrada Judasza”, „Ukrzyżowanie Chrystusa” i „Sąd Piłata”. Obok kościoła zbudowano kaplicę św. Paraskewy^[5].
• Cerkiew-muzeum św. Atanazego – zbudowana w latach 30. XVIII w., przy czym malowanie ukończono w 1667 r.; jak wynika z inskrypcji fundacyjnej znajdującej się w cerkwi. Na sklepieniu namalowane są imponujące wizerunki Chrystusa Wszechmogącego, Chrystusa Emanuela i Trójcy Świętej. Zachowały się wizerunki św. Modesta, św. Spyridona, św. Achillesa i św. Antypasa. Obok kościoła zbudowano kaplicę św. Charalampiusza^[10].

• Paweł Gramadow (1822–1878) – bułgarski rewolucjonista
• Panajot Kyrdżiew (1853–1929) – bułgarski kmet Warny
• Konstantin Łambrinow – bułgarski oficer
• Sofronij Wraczanski – bułgarski budziciel narodowy