Arthur Semrau – Wikipedia, wolna encyklopedia

Arthur Semrau (również Artur Semrau, ur. 14 września 1862 w Lekartach, zm. 24 lutego 1940 w Elblągu) – niemiecki historyk, archiwista, nauczyciel, badacz dziejów Torunia, ziemi chełmińskiej i Powiśla.

Urodził się 14 września 1862 roku w Lekartach. Był synem niemieckiego leśnika Karla Semraua i Wilhelmina z d. Sablotny (Zabłotny), prawdopodobnie pochodzenia polskiego^[1]. Uczęszczał do szkoły podstawowej w Biskupcu, następnie edukował się w gimnazjum w Toruniu. W latach 1881–1886 studiował językoznawstwo w Greifswaldzie i we Wrocławiu^[2]. Prawdopodobnie studia ukończył egzaminem państwowym w 1887 roku^[1].

Od 1887 roku pracował jako nauczyciel w Nowym Mieście Lubawskim^[1]. Pracował również w Brodnicy i Chełmnie^[2]. W 1892 roku (według innego źródła od 1893^[2]) rozpoczął pracę w gimnazjum w Toruniu^[1], gdzie uczył łaciny, języka niemieckiego i historii^[2].

W latach 1892–1939 był redaktorem czasopisma naukowego Mitteilungen des Coppernicus-Vereins, wydawanego przez niemieckie towarzystwo naukowe Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst (Coppernicus-Verein). Dzięki jego staraniom od 1906 roku czasopismo zaczęło wychodzić regularnie jako kwartalnik^[1]. Pod wpływem Semraua rozszerzono tematykę czasopisma, gdzie obok artykułów poświęconych Kopernikowi pojawiły się teksty poświęcone historii Torunia i Pomorza Gdańskiego^[2]. W latach 1893–1910 pełnił funkcję bibliotekarza zbiorów Coppernicus-Verein. Nie wchodził w skład zarządu Coppernicus-Verein, jednak pełnił on funkcję honorowego członka towarzystwa^[1].

W 1895 roku został członkiem komisji Coppernicus-Verein dla uporządkowania zbiorów Muzeum Miejskiego w Ratuszu. W 1896 roku władze Torunia mianowały go kustoszem Muzeum. Funkcję tę pełnił do 31 marca 1912 roku^[3]. W 1899 roku objął funkcję kierownika Archiwum Miejskiego w Ratuszu Staromiejskim. W latach 1912–1921 pełnił stanowisko konserwatora zabytków^[1]. W 1907 roku wydał pierwszy przewodnik po zbiorach muzealniczych. W 1917 roku wydał przewodnik Führer durch das städtische Museum^[3].

Po listopadzie 1918 roku przynależał do Niemieckiej Partii Demokratycznej^[4].

W marcu 1921 roku przeprowadził się do Elbląga. Opuścił Toruń w wyniku niekorzystnego dla niego przeliczenia emerytury z czasów pruskich w niepodległej Polsce. W Elblągu kontynuował wydawanie Mitteilungen des Coppernicus-Vereins. Wydawał czasopismo pomimo narastających problemów ze wzrokiem. Po 1921 roku większość jego artykułów w czasopiśmie dotyczyła regionu Powiśla. W 1939 roku wydał on ostatni numer czasopisma^[5].

Zmarł 24 lutego 1940 w Elblągu^[6].

Był żonaty z Heleną z Dorrów (zm. 1926)^[6], przewodnicząca organizacji Verein Frauenwohl, zajmującej się walką o równouprawnienie kobiet we władzach miejskich w Niemczech^[7]. Ich jedyne dziecko zmarło wcześnie^[6]. Teściem Semraua był Robert Dorr, niemiecki historyk-regionalista^[2].

Opublikował w sumie 80 prac naukowych, w większości będących artykułami opublikowanymi w Mitteilungen des Coppernicus-Vereins. Jest on autorem pierwszej pracy naukowej poświęconej Nowemu Miastu Lubawskiemu, pt. Beitrage zu der Geschichte der Stadt Neumark^[2].

Jako kustosz Muzeum Miejskiego w Ratuszu prowadził badania historii budynku. Udało mu się odnaleźć dokument o budowie bud z 1343 roku i spisy czynszów z XIV wieku. Prześledził powstawanie wszystkich elementów zabudowy śródrynkowej, kontynuując poprzednie badania Bernharda Schmida. Podczas podjęcia próby schematycznej rekonstrukcji planu najstarszej zabudowy założył, że Ratusz przybrał plan prostokąta przed 1393 rokiem^[8].

Napisał rozprawy o nagrobkach w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu i kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Podgórzu^[6], badał archiwalia katedry św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu^[9]. Jest również autorem studiów i rozpraw dotyczących osadnictwa regionu Powiśla w średniowieczu, średniowiecznego Chełmna i Elbląga oraz funkcjonowania prawa chełmińskiego w miastach pruskich^[6].

W swoich pracach starał się być neutralnym badaczem, nieulegającym wpływom polityki germanizacyjnej^[2]. Znał biegle język polski. Jako nauczyciel wykazywał życzliwą postawę wobec polskich uczniów. Niechętnie odnosił się do niemieckich ugrupowań politycznych, co było przyczyną sporów z władzami zwierzchnimi w Prusach Zachodnich. Jako redaktor naczelny Mitteilungen des Coppernicus-Vereins dbał o zachowanie naukowego charakteru czasopisma, wbrew naciskom zarządu Coppernicus-Verein (szczególnie w latach 1914–1920). W czasopiśmie zamieszczał swoje artykuły dotyczące roli Polaków w dziejach ziemi chełmińskiej. Recenzował prace edycji źródłowych wydawanych przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Po 1921 roku życzliwością odnosił się do prac polskich konserwatorów sztuki, kontynuując jego prace w Muzeum Miejskim w Ratuszu^[1].

• Marian Biskup: Semrau, Artur. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.
• Eugeniusz Gąsiorowski: Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004. ISBN 83-87083-78-X.
• Magdalena Niedzielska: Życie polityczne i kulturalne Torunia (1815–1914). W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia.. T. III: Część I W czasach zaboru pruskiego (1793–1920). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-58-3.
• Mieczysław Wojciechowski: Toruń w latach 1914–1920. W: Marian Biskup (red.): Historia Torunia.. T. III: Część I W czasach zaboru pruskiego (1793–1920). Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-58-3.
• Bożena Zimnowoda-Krajewska: Zakrystia kościoła świętojańskiego – próba rekonstrukcji faz budowy. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak (red.): Dzieje i skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej pod patronatem Biskupa Toruńskiego oraz Prezydenta Miasta Torunia [22-23 marca 2002]. Toruń: 2002. ISBN 83-7285-116-6.

• Spis artykułów Arthura Semraua, opublikowanych w czasopiśmie Mitteilungen des Coppernicus-Vereins