Austroslawizm – Wikipedia, wolna encyklopedia

Austroslawizm − projekt wysunięty w połowie XIX wieku przez czeskich działaczy obozu narodowego (m.in. Františka Palackiego^[1]), oficjalnie przedstawiony w 1848 roku na Zjeździe Słowiańskim w Pradze, w którym wzięła udział duża liczba Polaków^[2].

Idee zbliżone do austroslawizmu pojawiły się w latach 30. XIX wieku wśród chorwackich ilirystów. W 1842 związany z Palackim hrabia Thun opublikował broszurę „O stanie obecnym literatury czeskiej i jej wadze” (niem. Über den gegenwärtigen Stand der böhmischen Literatur und ihre Bedeutung), w której przedstawił także zarys programu politycznego^[3].

Program postulował zmianę charakteru państwa austriackiego w federację równouprawnionych narodów pod berłem Habsburgów i zwiększenie wpływu przedstawicieli narodów słowiańskich na rządy państwem^[2]. Postulowano również stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju narodów słowiańskich^[1]. Austroslawizm przeciwstawiał się prorosyjskim trendom w panslawizmie^[2], jak i hegemonii Niemców w monarchii habsburskiej. Ostatecznie nastąpił jednak spadek jego znaczenia, w wyniku przyjęcia przez Palackiego i związaną z nim partię stanowiska prorosyjskiego, niechęci galicyjskich Polaków do jego programu oraz zwycięstwa programu dualizmu austro-węgierskiego^[1].

Wobec powstania Austro-Węgier, w miejsce austroslawizm w Czechach pojawiła się idea trializmu, postulująca przemianę dualistycznej monarchii austro-węgierskiej w trialistyczną austro-węgiersko-słowiańską^[4]. Zgodnie z nią monarcha – obok tytułu cesarza Austrii i tytułu apostolskiego króla Węgier – miał używać również tytułu króla Czech. Stolicą części słowiańskiej obejmującej wszystkie terytoria zamieszkane przez narody słowiańskie miała zostać Praga.