Białorzytka saharyjska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Białorzytka saharyjska
	Oenanthe leucopyga
	(C.L. Brehm, 1855)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	muchołówkowate
Podrodzina	kląskawki
Rodzaj	Oenanthe
Gatunek	białorzytka saharyjska
Synonimy
	Vitiflora leucopyga C.L. Brehm, 1855; Oenanthe leucopyga aegra Hartert, 1913;
	Vitiflora leucopyga C.L. Brehm, 1855; Oenanthe leucopyga aegra Hartert, 1913;
Podgatunki
	O. l. leucopyga (C.L. Brehm, 1855); O. l. ernesti Meinertzhagen, 1930;
	O. l. leucopyga (C.L. Brehm, 1855); O. l. ernesti Meinertzhagen, 1930;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Białorzytka saharyjska^[5] (Oenanthe leucopyga) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Zamieszkuje kamieniste tereny pustynne od Sahary po Arabię Saudyjską. Incydentalnie zalatuje do Europy^[6]^[7], w 2015 r. po raz pierwszy zaobserwowano ją w Polsce^[8].

Systematyka

Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki O. leucopyga^[2]^[9]:

Oenanthe leucopyga leucopyga – zachodnia i środkowa Sahara na wschód po Egipt, Sudan, Erytreę i Dżibuti.
Oenanthe leucopyga ernesti – północno-wschodni Egipt do środkowej Arabii Saudyjskiej i Jemenu.

Proponowany podgatunek Oenanthe leucopyga aegra zsynonimizowano z podgatunkiem nominatywnym^[9].

Morfologia

Ptak nieco mniejszy od szpaka, osiąga długość 17–18 cm. Masa ciała 23–39 g^[2]. Obie płcie są do siebie podobne^[2]. Ubarwienie czarne, na czubku głowy i w tylnej dolnej części ciała biały.

Rozmnażanie

Ze względu na wysokie temperatury podłoża w gorącym klimacie rozmnażanie odbywa się w specjalnie skonstruowanych gniazdach. Białorzytka saharyjska buduje je z kawałków piaskowca, który wyposażony jest w specjalny system chłodzący. Zaczyna budowę w cieniu większego głazu, układając drobne kamyczki w kopczyk. Na jego szczycie we wgłębieniu wije gniazdo z cienkich gałązek. Usypany kopczyk wchłania nocną rosę utworzoną podczas zimnych pustynnych nocy, w dzień rosa ta odparowuje, dając gniazdu chłodniejsze powietrze. W ten sposób kamyki izolują od rozgrzanego podłoża i umożliwiają przepływ powietrza. W gnieździe białorzytka saharyjska składa jaja w ilości 3–5 sztuk.

Dieta

Odżywia się głównie owadami.

Status i ochrona

IUCN uznaje białorzytkę saharyjską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, choć gatunek opisywany jest jako zazwyczaj bardzo liczny w dogodnych dla niego siedliskach. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia globalny trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny^[4].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[10].

Filatelistyka

W Jordanii jego wizerunek ukazał się na znaczku o wartości 120 filsów^[11].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Oenanthe leucopyga, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Collar, N.: White-crowned Wheatear (Oenanthe leucopyga). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-30].
↑ D. Lepage: White-tailed Wheatear Oenanthe leucopyga. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b Oenanthe leucopyga, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-11].
↑ wynik wyszukiwania: Oenanthe leucopyga. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
↑ Kajzer Z. Obserwacje rzadkich gatunków. „Ptaki Polski”, 3/2015, s. 7
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Stamps showing White-crowned Wheatear Oenanthe leucopyga. [dostęp 2009-05-09]. (ang.).

Bibliografia

Cudowny świat: najpiękniejsze zakątki i krajobrazy. Warszawa: Przegląd Reader's Digest, 2000. ISBN 83-882-43-10-1.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Oenanthe leucopyga, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Collar, N.: White-crowned Wheatear (Oenanthe leucopyga). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-30].

[avibase-3] D. Lepage: White-tailed Wheatear Oenanthe leucopyga. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).

[iucn-4] Oenanthe leucopyga, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-11].

[tarsiger-6] wynik wyszukiwania: Oenanthe leucopyga. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).

[7] Kajzer Z. Obserwacje rzadkich gatunków. „Ptaki Polski”, 3/2015, s. 7

[kf2015-8] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-09]. (ang.).

[10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[11] Stamps showing White-crowned Wheatear Oenanthe leucopyga. [dostęp 2009-05-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]