Bitwa o Mosul (2014) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bitwa o Mosul (2014)

Wojna w Iraku (2014–2017)
Mosul
Czas	5–10 czerwca 2014
Miejsce	Mosul
Terytorium	Irak
Przyczyna	działalność islamistów
Wynik	zajęcie miasta przez ISIS
Strony konfliktu
Irak Państwo Islamskie Nakszbandi (lojaliści Baas)
Dowódcy
Nuri al-Maliki Abu Bakr al-Baghdadi Izzat Ibrahim ad-Duri
Siły
~ 30 000 ~ 1000
Straty
ponad 2500
Położenie na mapie Iraku miejsce bitwy
36°20′14″N 43°08′09″E/36,337222 43,135833

Bitwa o Mosul – szturm sunnickich ekstremistów z ugrupowania Państwo Islamskie (ISIS) oraz bojowników z dawnej Partii Baas na dwumilionowe, drugie co do wielkości miasto Iraku, bronione przez armię rządową, rozpoczęty 5 czerwca 2014. Po kilku dniach walk miejskich, siły bezpieczeństwa poddały miasto.

W dniu 5 czerwca 2014 ISIS dokonało ataku na Mosul, drugie co do wielkości miasto kraju. Szturm nastąpił od strony zachodniej i te sektory stolicy muhafazie Niniwa zostały bez większych problemów zajęte przez islamistów^[1]. W pierwszej fazie bitwy pociski moździerzowe spadły na dzielnicę Tink, na zachodzie Mosulu, zabijając 40 osób^[2]. W międzyczasie pięciu zamachowców przeprowadziło operację w południowym sektorze miasta, wysadzając się w wojskowym magazynie broni. W wyniku eksplozji zginęło 11 żołnierzy. Liczbę operujących w Mosulu dżihadystów oceniano na 1,5 tys. Podczas dwóch dni ciężkich walk śmierć poniosło 54 ekstremistów, 28 żołnierzy i policjantów oraz siedmiu cywilów^[3][4].

W dniach 6–8 czerwca 2014, podczas ostrzeliwania dzielnic mieszkalnych, śmierć poniosło 30 cywilów^[5]. Punktem kulminacyjnym walk okazał się wieczór 9 czerwca 2014, kiedy to 2 Dywizja Piechoty i 3 Dywizja Zmotoryzowana irackiej armii uciekła z dwumilionowego Mosulu. Dzięki temu dżihadyści zdobyli budynek władz miasta i prowincji przy użyciu broni maszynowej i ręcznych granatników. Rebelianci atakowali również posterunki policyjne, uwalniając łącznie 2,4 tys. tamtejszych aresztowanych. Miasto zostało zdobyte przez ekstremistów w południe 10 czerwca 2014. Rebelianci kontrolowali również port lotniczy Mosul, przechwytując tamtejsze śmigłowce^[6]. Bitwa ta uznawana jest za jedną z największych klęsk wojsk irackich w historii. Około 1000 bojowników ISIS pokonało 30 000 żołnierzy irackich sił bezpieczeństwa^[7].

Po zajęciu Mosulu, z którego uciekło pół miliona cywilów, dżihadyści uprowadzili z tureckiego konsulatu 48 osób w tym konsula generalnego i członków tureckich sił specjalnych. Napastnicy uprowadzili też 29 tureckich kierowców ciężarówek, którzy dostarczali paliwo do elektrowni w Mosulu. Po dwóch dniach kierowcy zostali uwolnieni. W rękach islamistów znalazło się również 40 indyjskich pracowników budowlanych przebywających w Mosulu na tureckim kontrakcie. Ponadto rebelianci splądrowali magazyny z bronią, przejmując duże ilości dostarczonego przez Stany Zjednoczone sprzętu wojskowego. Terroryści rzekomo^[8] zrabowali również z siedziby oddziału banku centralnego 500 miliardów dinarów, czyli równowartość 429 mln dolarów. Podejrzewa się także, iż obrabowali oni kilkanaście innych banków w mieście^[9][10]. Oznaczało to by, iż ISIS stał się najbogatszą organizacją terrorystyczną w historii, gdyż budżet samej Al-Ka’idy wahał się od 70 do 400 mln dolarów^[11].

W trakcie walk dżihadyści dokonywali egzekucji na pojmanych członkach irackich sił bezpieczeństwa oraz dopuszczali się gwałtów na kobietach. Osoby oswobodzone z więzień były wcielane w szeregi islamistycznych bojówek^[5]. Ekstremiści uchwalili na terenie Mosulu obowiązywanie prawa szariatu, jednak pod wpływem innych grup bojowych, dekret ten został uchylony 13 czerwca 2014^[12]. Wysoka Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka Navanethem Pillay, podała, że dżihadyści rozstrzelali także 13 imamów za odmowę deklaracji lojalności wobec ISIS^[13].

Athil an-Nudżajfi, gubernator prowincji Niniwa, po zakończeniu bitwy o Mosul oskarżył dowódców wojskowych, iż nakazali podległym oddziałom rezygnację z walki i ucieczkę z pola bitwy. Gubernator zażądał osądzenia ich w sądzie wojskowym. Samorządowiec stwierdził również, że Mosulu nie zajęło same ISIS ale również plemienne milicje, sympatyzujące z terrorystami^[14].

Natomiast premier Nuri al-Maliki poprosił o zwołanie nadzwyczajnego posiedzenia parlamentu i ogłoszenie stanu wyjątkowego^[15]. Po uprowadzeniu Turków, na wniosek Ankary, 11 czerwca 2014 odbyło się nadzwyczajne spotkanie ambasadorów przy NATO. Turcja zagroziła podjęciem „niezbędnych działań” w przypadku skrzywdzenia zakładników. Pomoc dla Iraku zaaferowały Stany Zjednoczone. Z kolei Premier Nuri al-Maliki zapewnił, że Irakijczycy rozwiążą kryzys „na własną rękę i niezależnie od kogokolwiek”. Zapowiedział, że odbuduje iracką armię z pomocą ochotników, a także zagroził surowymi karami dezerterom oraz wyższym rangą wojskowym i urzędnikom, którzy opuszczą swoje stanowiska^[16]. W międzyczasie zebrała się również Rada Bezpieczeństwa ONZ, która potępiła działania dżihadystów. Sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon wezwał wspólnotę międzynarodową do zjednoczenia się na rzecz Iraku, „wyrażenia solidarności z Irakiem, który stoi w obliczu poważnego wyzwania w obszarze bezpieczeństwa”^[17].

Kilka dni po zakończeniu bitwy o Mosul, radykalni islamiści ustąpili na rzecz basistowskiej Armii Naszkbandi, kierowanej przez byłego wiceprezydenta Izzata Ibrahima ad-Duriego. Byli oficerowie za administracji rządów Saddama Husajna, przejęli funkcje administracyjne i policyjne w mieście, jak i później w Tikricie. Gubernatorem Mosulu obwołano byłego generała z partii Baas – Azhara al-Ubejdiego, z kolei zarządcą Tikritu, które padło 11 czerwca 2014^[18].

29 czerwca 2014, Islamskie Państwo w Iraku i Lewancie ogłosiło powstanie kalifatu pod nazwą „Państwo Islamskie” (IS; „Islamic State”) na ziemiach przez siebie kontrolowanych. Duży wpływ na powstanie kalifatu miało zajęcie Mosulu, głównego miasta kontrolowanego przez dżihadystów w Iraku^[19].

12 lipca 2014 Państwo Islamskie, rozpoczęło nabór do „Islamskiej Policji”. Opublikowali również zdjęcia, na których członkowie ugrupowania dystrybuowali żywność dla mieszkańców miasta^[20]. 18 lipca 2014 dżihadyści dali chrześcijanom z Mosulu dwudniowe ultimatum na opuszczenie miasta. Rebelianci dali także trzy wyjścia chrześcijanom – przejście na islam, płacenie podatku religijnego albo ścięcie^[21]. Po upływie ultimatum ekstremiści zniszczyli m.in. liczący 1800 lat kościół w Mosulu. Pod koniec lipca 2014 islamiści zdewastowali także Grobowiec Jonasza oraz mauzolea i meczety^[22]. 20 lipca 2014 irackie lotnictwo dokonało nalotu na dzielnicę Wihda w Mosulu w wyniku czego śmierć poniosło dziewięć osób, a dwa dni później na Ba'adż, gdzie zginęło pięć cywilów^[23].

 Zobacz więcej w artykule Wojna domowa w Iraku, w sekcji Ofensywa Państwa Islamskiego na ziemiach Kurdów, jezydów i chrześcijan przyczyną amerykańskiej interwencji lotniczej.

W sierpniu 2014 roku Państwo Islamskie rozpoczęło szeroko zakrojoną operację w prowincji Niniwa na ziemiach zamieszkiwanych przez Kurdów, jezydów oraz chrześcijan. W czasie walk, sunniccy rebelianci zajęli największą w Iraku zaporę wodną na Tygrysie pod Mosulem. Postępy islamistów i czystki dokonywane na cywilach spowodowały interwencję lotniczą Stanów Zjednoczonych na północy Iraku, dzięki czemu kurdyjskie siły peszmergów dokonały ataku na dzielnice Mosulu zajmowane przez dżihadystów.

• Bitwa o Mosul (2016–2017)