French
DeutschBrunon Zwarra – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 października 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 sierpnia 2018 |
| Małżeństwo | Kunegunda z d. Kolenda |
| Dzieci | Krystyna, Jadwiga, Ryszard, Maria, Barbara, Janina |
| Odznaczenia | |
 .JPG){kind=small} | |
Brunon Albrecht Zwarra[1] (ur. 18 października 1919 w Gdańsku, zm. 14 sierpnia 2018 tamże[2]) – polski publicysta, autor książek o historii Gdańska, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Wojciecha i Agnieszki z domu Block (ur. 1884). W latach 1926–1928 uczęszczał do Senackiej Szkoły Powszechnej, w latach 1929–1935 do Gimnazjum Polskiego[3]. Wzorem ojca[4], wstąpił do polskich organizacji na terenie Wolnego Miasta Gdańska – należał m.in. do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i KS Gedania. Od 1935 pracował w Emalierni Johannesa Segora we Wrzeszczu.
Po wybuchu II wojny światowej aresztowany 14 września 1939 w Gdyni. Był więziony w obozach w Nowym Porcie, Stutthofie i Sachsenhausen. Zwolniony w 1942 roku, wrócił do pracy w Emalierni Segora. Po przejściu frontu i powrocie Gdańska do Polski zajął się odbudową zniszczonego zakładu, pod nową nazwą Zakład Lakierniczo-Emalierski „Gedania” (do 1948)[potrzebny przypis].
W latach 70., dzięki namowom i pomocy prof. Mariana Pelczara, zajął się pracą pisarską. Najważniejszym osiągnięciem Zwarry na tym polu jest opracowanie publikacji Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków gdańszczan (1984), zawierającej 73 dokumentalne relacje o początku II wojny światowej w Gdańsku. Ponadto jest autorem autobiograficznej pięciotomowej książki Wspomnienia gdańskiego bówki i powieści W gdańskiej twierdzy i Gdańszczanie.
W swoich książkach prowadził ostrą polemikę z Günterem Grassem. Według opinii Zwarry w książce Blaszany bębenek Grass przekazał wypaczony i szkalujący dobre imię Polaków obraz obrony Poczty Polskiej 1 września 1939[5]. W 1993 oficjalnie zaprotestował przeciwko przyznaniu Grassowi honorowego obywatelstwa miasta Gdańska[6].
Przed wojną mieszkał na Biskupiej Górce, a w ostatnich latach życia w Oliwie[7].
13 czerwca 1945 poślubił Kunegundę z domu Kolenda (1925–2008). Małżeństwo doczekało się sześciorga dzieci: Krystyny (ur. 1946), Jadwigi (ur. 1947), Ryszarda (ur. 1949), Marii (ur. 1950), Barbary (ur. 1953) i Janiny (ur. 1957)[8].
Zmarł 14 sierpnia 2018 w Gdańsku, pochowany 21 sierpnia 2018 obok żony na cmentarzu Oliwskim[7] (kwatera 15-10-19)[8]. Podczas mowy pogrzebowej nad grobem Brunona Zwarry prezydent Gdańska Paweł Adamowicz zapowiedział zbiorową edycję wszystkich jego gdańskich wspomnień[9].
Dorobek literacki
[edytuj | edytuj kod]- Gdańszczanie (tomy I–IV), Wydawnictwo Morskie, 1976 (powieść)
- Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan, wybór i opracowanie B. Zwarra, Gdańsk, Wydawnictwo Morskie, 1984, ISBN 83-215-7207-3 (Wyd. 2 popr. i uzup. Gdańsk, Marpress, 2002, ISBN 83-87291-97-8)
- Wspomnienia gdańskiego bówki, Wydawnictwo Morskie, (tom I: 1984, II: 1985, ISBN 83-215-827-10, III: 1986, ISBN 83-215-828-18, IV: 1996, ISBN 83-853-497-07, V: 1997, ISBN 83-853-499-44) (wspomnienia własne)
- W gdańskiej twierdzy, Wydawnictwo Morskie, 1987, ISBN 83-215-8283-4 (powieść historyczna)
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2018)[1]
- Medal Księcia Mściwoja II (1997)[10]
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1987)[3]
- Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (1997)[11]
- Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za stworzenie portretu międzywojennego Gdańska oraz za całokształt pracy twórczej (2017)[12]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- 18 października 2019, na kamienicy na Biskupiej Górce odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Brunonowi Zwarra.
- 28 października 2019, przy Muzeum Poczty Polskiej, oddziale Muzeum Gdańska, powołano Centrum Pamięci o Polakach z Wolnego Miasta im. Brunona Zwarry.
- Latem 2020 na filarach wiaduktu kolejowego przy ul. Polanki w Gdańsku powstał mural z wizerunkiem Brunona Zwarry[13].
- 16 października 2020 imię Brunona Zwarry otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 1061.
Źródło:[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Brunon Zwarra – wspomnienie i pożegnanie. www.prezydent.pl, 2018-08-21. [dostęp 2018-08-26].
- ↑ Zmarł Brunon Zwarra. Gdański pisarz miał 99 lat. wyborcza.pl, 17 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-19].
- ↑ a b c ZWARRA BRUNON, literat – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-10-21].
- ↑ Marek Adamkowicz: Brunon Zwarra – historie dopowiedziane. 2014-04-24. [dostęp 2018-08-27].
- ↑ Brunon Zwarra i Günther Grass – różne spojrzenia na Wolne Miasto Gdańsk [online], trojka.polskieradio.pl [dostęp 2024-10-21] (pol.).
- ↑ Tramwaj i tablica. Gdańsk uhonoruje Brunona Zwarrę [online], trojmiasto.pl, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2024-10-21] (pol.).
- ↑ a b Pogrzeb Brunona Zwarry. Już wiadomo kiedy - we wtorek, 21 sierpnia. gdansk.pl, 17 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-19].
- ↑ a b Wyszukiwarka Cmentarze w Gdańsku [online], cmentarze-gdanskie.pl [dostęp 2024-10-21].
- ↑ Pogrzeb Brunona Zwarry w Gdańsku. Wspomnienie gdańskiego bówki i pisarza. dziennikbaltycki.pl, 21 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-22].
- ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-21].
- ↑ Laureaci Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-21].
- ↑ Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2024-10-21] (pol.).
- ↑ Mural z wizerunkiem gdańskiego pisarza Brunona Zwarry powstaje na wiadukcie PKM. 2020-07-28. [dostęp 2020-07-28].