French
DeutschCmentarz Bohaterów Bydgoszczy – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Brama cmentarna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego 2 |
| Typ cmentarza | wojenny |
| Data otwarcia | |
| Zarządca | Miasto Bydgoszcz |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
 53°07′02″N 18°01′15″E/53,117222 18,020833 | |
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy – martyrologiczna nekropolia w Bydgoszczy.
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz znajduje się we wschodniej części parku na Wzgórzu Wolności w Bydgoszczy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy został założony w 1946 r. na obszarze 0,66 ha[1]. Znajduje się w miejscu, gdzie od 1913 r. stała wieża Bismarcka, przemianowana w 1920 r. na wieżę Wolności i wysadzona w powietrze w 1928 r. decyzją bydgoskiej rady miejskiej, gdyż uznano ją za symbol pruskiego nacjonalizmu[2].
Nekropolia kryje zwłoki 1169 mieszkańców Bydgoszczy zamordowanych w okresie okupacji hitlerowskiej na terenie miasta (m.in. na Starym Rynku), w Dolinie Śmierci i w lasach podmiejskich. Zwłoki te ekshumowano w latach 1946–1948 i uroczyście pochowano na cmentarzu[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]W punkcie centralnym nekropolii znajduje się urna z prochami 100 bydgoszczan rozstrzelanych w Otorowie w październiku 1939 r. Na cmentarzu pochowano m.in. rozstrzelanych w dniu 5 października 1939 radców miejskich: Kazimierza Beyera, Jana Góralewskiego i inż. Tadeusza Janickiego, kilkudziesięciu nauczycieli rozstrzelanych 1 listopada 1939 w Dolinie Śmierci oraz księży, przedstawicieli wolnych zawodów, rzemieślników i robotników.
W centralnej części cmentarza znajdują się symboliczne groby prezydentów miasta z okresu międzywojennego, zamordowanych przez hitlerowców: Leona Barciszewskiego i Bernarda Śliwińskiego, a także dziennikarza i radnego Konradego Fiedlera, kupca Mariana Maczugi, wiceprezydenta Bydgoszczy Mieczysława Nawrowskiego, komendanta Straży Obywatelskiej Stanisława Pałaszewskiego i proboszcza parafii farnej Józefa Schulza. Nieopodal znajduje się tablica pamiątkowa i urna z prochami bydgoszczan zamordowanych w obozach koncentracyjnych[1].
W północnej części cmentarza wznosi się krzyż z ołtarzem polowym, a w części północno-zachodniej, na cokole - tablica ku czci Żydów bydgoskich (1949, proj. Piotr Triebler). Niedaleko bramy cmentarnej znajduje się pomnik (z 1985 r.) ku czci 50 żołnierzy i oficerów Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej zamordowanych w Boryszewie koło Sochaczewa 22 września 1939 za rzekomy udział w tzw. „Krwawej Niedzieli” w Bydgoszczy w dniu 3 września 1939[1].
Brama cmentarna jest darem rzemieślników bydgoskich z 1967 r. Jest ozdobiona emblematem Krzyża Grunwaldu i herbu miasta Bydgoszczy oraz dwoma stylizowanymi krzyżami[1].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Kwatery -
Tablice pamiątkowe -
Aleja modrzewiowa -
Nagrobki -
Pomnik ku czci bydgoszczan - ofiar obozów hitlerowskich -
Symboliczne mogiły zamordowanych prezydentów Bydgoszczy: Bernarda Śliwińskiego i Leona Barciszewskiego -
Tablica przy bramie wejściowej -
Tablica ku czci Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej -
Ołtarz, na którym odbywają się okolicznościowe nabożeństwa -
Zapomniana mogiła poświęcona tragicznej śmierci 30 harcerek, 70 gimnazjalistów i studentów rozstrzelanych przez Niemców
Zasłużeni
[edytuj | edytuj kod]Niektóre osoby, szczególnie zasłużone dla Bydgoszczy i regionu upamiętnione na cmentarzu[3]:
| Osoba | Rok urodzenia | Rok śmierci | Uwagi |
| Stefan Balcer | 1894 | 1939 | Nauczyciel. Po skończeniu Seminarium Pedagogicznego (1919) w Tucholi wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920. Ranny w nogi leczył się w szpitalu w Bydgoszczy. W 1921 r. został nauczycielem, a następnie kierownikiem szkoły powszechnej przy ul. Fordońskiej. 5 lat pracował w szkołach polskich w Niemczech (na Ziemi Złotowskiej i w Babimoście) i rok w Gdańsku - Nowym Porcie. W międzyczasie pracował w Bydgoszczy, a w 1938 r. w Liceum Pedagogicznym w Grudziądzu. Wakacje 1939 r. spędził w Bydgoszczy. Aresztowany 9 września, internowany i rozstrzelany w Dolinie Śmierci. |
| Leon Barciszewski | 1883 | 1939 | Działacz polonijny w Niemczech. Polski konsul w Essen. Prezydent Gniezna, a w latach 1932–1939 prezydent Bydgoszczy. Dobry gospodarz dbający o wszechstronny rozwój miasta. Za jego kadencji dokończono budowę szpitala na Bielawach i elektrowni na Jachcicach. Aresztowany, więziony przez gestapo, rozstrzelany prawdopodobnie na Jachcicach. Na Wełnianym Rynku znajduje się jego pomnik, a w katedrze i przy ul. Wały Jagiellońskie 10 – tablice pamięci. |
| Konrad Fiedler | 1886 | 1939 | Dziennikarz. Od 1921 w Bydgoszczy. Redaktor „Dziennika Bydgoskiego” i „Gazety Bydgoskiej”. Autor licznych artykułów o historii Bydgoszczy i Pomorza, recenzent teatralny, radny miejski. Współorganizator TMMB i Rady Artystyczno-Kulturalnej. Prezes Stronnictwa Narodowego i Syndykatu Dziennikarzy Pomorskich. Działacz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. 4 września 1939 r. członek Zarządu Straży Obywatelskiej. Aresztowany, wkrótce zamordowany. Data i miejsce śmierci nieznane. Patron ulicy na osiedlu Bohaterów w Fordonie. |
| Jan Klein | 1885 | 1940 | Ksiądz, proboszcz parafii w Solcu Kujawskim. W 1920 r. w imieniu rządu polskiego przejął władzę z rąk Niemców i przez rok sprawował funkcję komisarycznego burmistrza. Kustosz Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy. W latach 1923–1925 dyrektor Muzeum Miejskiego. Autor licznych publikacji o tematyce bydgoskiej. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
| Bernard Śliwiński | 1883 | 1941 | Powstaniec Wielkopolski. 20 stycznia 1920 r. na czele 6. Pułku Strzelców Wielkopolskich wyzwalał Bydgoszcz. W latach 1922–1932 prezydent Bydgoszczy. Za jego rządów zbudowano m.in. elektrownię na Jachcicach. Kawaler Orderu Virtuti Militari V klasy i Francuskiej Legii Honorowej. Aresztowany w 1939 r., zmarł w obozie jenieckim. |
| Józef Schulz | 1884 | 1940 | Powstaniec Wielkopolski. Od 1931 w Bydgoszczy. Proboszcz parafii farnej. Kapelan więźniów. Działał w Stowarzyszeniu Ochrony Kobiet i Misji Dworcowej, przewodniczący Młodzieży Katolickiej. Współzałożyciel Straży Obywatelskiej. Aresztowany, wywieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Zginął śmiercią męczeńską w bunkrze. Patron ulicy na Błoniu. |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
- ↑ Romaniuk Marek: Wieża Bismarcka w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 6. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2001
- ↑ http://www.bydgoszcz.pl/miasto/poznaj_miasto/bydgoska_aleja_zasluzonych.aspx?page=4 dostęp 20-04-2010
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis na stronie: „zabytkowe nekropolie Bydgoszczy”. cmentarze.bydgoszcz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-01)].
| Cmentarze komunalne | |
|---|---|
| Cmentarze katolickie |
|
| Cmentarze ewangelickie | |
| Cmentarze żydowskie | |
| Cmentarze martyrologiczne |
