Czeskie odrodzenie narodowe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Czeskie odrodzenie narodowe – okres odrodzenia literatury i języka czeskiego na ziemiach austriackich zamieszkałych przez Czechów, datowany umownie na lata 1774–1859^[1]. Czeskie odrodzenie narodowe charakteryzowało się sprzeciwem wobec germanizacji przy jednoczesnym inspirowaniu się kulturą niemieckojęzyczną. Do rewolucji marcowej (1848) miało ono wyłącznie charakter kulturalno-oświatowy^[2]; nadejście Wiosny Ludów skutkowało rozbudzeniem świadomości narodowej^[3], co doprowadziło do wprowadzenia czeskich posłów pod przewodnictwem Františka Palackiego do Sejmu Ustawodawczego^[2].

 Zobacz też: Józefinizm.

Początek czeskiego odrodzenia narodowego wiąże się z okresem panowania Józefa II Habsburga^[4]. W 1781 wydał on patent tolerancyjny wprowadzający większą wolność religijną. Umożliwiło to Czechom rozpowszechnianie literatury husyckiej pisanej po łacinie oraz w języku czeskim (cesarskie reformy obejmowały m.in. wypieranie ze szkół i urzędów łaciny na rzecz języka niemieckiego^[4]). Książki Jana Husa, Piotra Chelczyckiego, Jana Blahoslava, Jana Ámosa Komenskiego oraz innych pisarzy ruchu husyckiego rozpowszechniane były w celu zaakcentowania odrębności rodzimego języka i kultury.

Innymi elementami, które wypłynęły na powstanie czeskiego odrodzenia narodowego, były:

• likwidacja niektórych zakonów, co spowodowało zwiększenie nakładów na państwowy system oświaty. Ze względu na wymóg znajomości miejscowego języka przez urzędników pracujących w krajach koronnych wprowadzono do lokalnych szkół naukę języków narodowych;
• zniesienie szarwarku, w efekcie czego nastąpiła migracja ludności ze wsi do miast. Spowodowało to „odniemczenie” czeskich miast, do których przyjeżdżały studiować osoby znające zachowane na wsiach obyczaje i folklor, a także stworzenie inteligencji czeskiej jako klasy^[5].

• Wiosna Ludów w Cesarstwie Austriackim

• Czeskie Odrodzenie Narodowe. W: Zofia Tarajło-Lipowska: Historia literatury czeskiej: zarys. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010, s. 89-132, seria: HL. ISBN 978-83-04-05014-3.