Dionizy Skarżyński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dionizy Skarżyński

herb szlachecki Bończa
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1820 Bendry (powiat sejneński)
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1903 Dojnowo (powiat białostocki)
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	dr praw
Alma Mater	Uniwersytet Albertyna w Królewcu Uniwersytet w Heidelbergu
Stanowisko	członek dyrekcji
Pracodawca	Bank Galicyjski dla Handlu i Przemysłu
Rodzice	Łukasz Józef Skarżyński Anna z Michniewiczów
Małżeństwo	Jadwiga z Orłowskich
Krewni i powinowaci	Onufry Skarżyński (brat)

Dionizy Skarżyński herbu Bończa (ur. 18 kwietnia 1820 w Bendrach, powiat sejneński, zm. 19 czerwca 1903 w Dojnowie, powiat białostocki) – polski szlachcic, działacz niepodległościowy i zesłaniec, w czasie powstania styczniowego – członek Rządu Narodowego (dyrektor Wydziału Skarbu).

Urodził się w majątku rodowym Bendry, jako drugi syn Łukasza Józefa Skarżyńskiego i Anny z Michniewiczów^[1][2]. Razem z bratem, Onufrym^[3][4], uczęszczał do gimnazjum w Sejnach, a później obaj bracia studiowali w Królewcu (zob. Uniwersytet „Albertyna”). Nawiązali kontakty ze środowiskiem konspiracyjnym^[1].

Po powrocie do kraju Skarżyńscy zajmowali się rozpowszechnianiem wydawnictw emigracyjnych Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, które otrzymywali od agenta TDP, dr. Piotrowskiego (zm. 1848). W związku z tą działalnością w roku 1843 warszawska Komisja Wojenno-Śledcza przeprowadziła – za zgodą Iwana Paskiewicza – rewizję w domu Skarżyńskich, jednak nie potwierdzono informacji uzyskanych w czasie przesłuchań aresztowanego członka Związku Narodu Polskiego^[1].

W kolejnych latach Skarżyńki uczestniczył w przygotowaniach do wybuchu powstania, które miało się rozpocząć w roku 1846. Spotykał się z emisariuszami patriotycznych środowisk emigracyjnych, m.in. z Tomaszem Malinowskim i Napoleonem Kamieńskim. Na prośbę Anicetego Reniera sprowadzał i rozpowszechniał wydawnictwa emigracyjne (z pomocą ks. Krzysztofa Szwernickiego, vel Szwermickiego^[5]). Zajmował się też werbowaniem uczestników planowanego powstania. Na działalność obu braci zwróciły uwagę policji zeznania aresztowanych wówczas spiskowców (m.in. Ludwika Mierosławskiego); 12 listopada 1846 roku Iwan Paskiewicz podpisał nakaz ich aresztowania. Zostali uwięzieni początkowo w Wilnie, a następnie (od kwietnia 1847) w Cytadeli Warszawskiej. Ich ojciec został oddany pod tajny nadzór policyjny i obciążony kosztami śledztwa, które trwało do sierpnia 1850 roku i skończyło się wyrokiem bezterminowej katorgi „za udział w przygotowaniach umysłów do buntu”. Wyrok został konfirmowany w styczniu 1852 roku, a w lutym tego roku Paszkiewicz zmniejszył tę karę do trzech lat robót na Syberii^[1].

Bracia Skarżyńscy z ks. Szwernickim zostali przewiezieni kibitkami przez Moskwę do Syberii Zachodniej. Dionizy Skarżyński został skierowany do miejscowości Jekatierińskoje (rejon tarski), gdzie pracował w gorzelni (w sierpniu 1853 został osiedlony w gminie łoginowskiej). Od roku 1855 mieszkał w Tobolsku. Pracował m.in. w jednym z przedsiębiorstw Alfonsa Koziełł-Poklewskiego. Zgodę na powrót do kraju otrzymał w roku 1858^[1].

Początkowo przebywał w Kownie (Aleksota), gdzie założył i prowadził Dom Zleceń Rolników Nadniemeńskich, a następnie przeniósł się do Warszawy. Działał w Towarzystwie Rolniczym i Towarzystwie Kredytowym Ziemskim oraz należał do stronnictwa „białych”^[1].

W lipcu 1863 roku Dionizemu Skarżyńskiemu powierzono stanowisko dyrektora Wydziału Skarbu w Rządzie Narodowym Karola Majewskiego. Główną kasę, za którą był odpowiedzialny, ukrywał u swojej krewnej. Stanowiska zrzekł się we wrześniu, po uformowania rządu „wrześniowego” (z przewagą stronnictwa „czerwonych”. Nie wszedł w skład kolejnego rządu powstańczego – rządu Romualda Traugutta^[1].

Po wycofaniu się ze składu rządu wyjechał do Francji, a podjął studia w Niemczech. Studiował prawo w Heidelbergu, uzyskując stopień doktora. W kolejnych latach (od ok. 1870) przebywał w Krakowie. Pracował jako członek dyrekcji w Banku Galicyjskim dla Handlu i Przemysłu (1872–1887) i Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Ziemskiego (od roku 1886)^[1]. Był członkiem Krakowskiego Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego^[1].