Dystrykt Galicja – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dystrykt Galicja, okręg galicyjski (niem. Distrikt Galizien; również dystrykt lwowski) – jednostka administracyjna Generalnego Gubernatorstwa w okresie 1941–1944.

Na skutek paktu III Rzesza-ZSRR zwanego paktem Ribbentrop-Mołotow i agresji sowieckiej 17 września 1939 okupowane wojskowo przez Wehrmacht i Armię Czerwoną tereny Galicji należące do Polski układem o granicach i przyjaźni zawartym w Moskwie 28.09.1939 pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zostały przez okupantów podzielone wbrew prawu międzynarodowemu wzdłuż Sanu granicą państwową na tereny okupowane przez III Rzeszę i ZSRR. Podział utrzymał się przez niemal dwa lata – do agresji III Rzeszy na ZSRR (22 czerwca 1941).

W lipcu 1941 trzy polskie województwa (lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie) w całości okupowali Niemcy. 16 lipca 1941 w niemieckiej Kwaterze Głównej odbyła się narada pod przewodnictwem Adolfa Hitlera, z udziałem Hermanna Göringa, Alfreda Rosenberga, Wilhelma Keitla, Hansa Lammersa i Martina Bormanna. Na naradzie Hitler poinformował, że postanowił przyłączyć Galicję Wschodnią do Generalnego Gubernatorstwa, rezygnując z planu utworzenia państwa ukraińskiego. Na naradzie ustalono również podział administracyjny okupowanych terytoriów ZSRR^[1].

Przeciw tej decyzji zaprotestował w liście do ministra Ribbentropa z 22 lipca 1941 greckokatolicki arcybiskup metropolita lwowski i halicki Andrzej Szeptycki. Protest również wystosowała Rada Seniorów^[2].

Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa pod nazwą Dystrykt Galicja na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941.

Obszar byłych województw stanisławowskiego i tarnopolskiego włączono w całości, natomiast z województwa lwowskiego włączono tylko 13 wschodnich powiatów (z ogólnej liczby 27). Obszar dystryktu podzielono na 17 jednostek administracyjnych: 15 powiatów, miasto wydzielone Lwów, komisariat powiatowy Sądowa Wisznia. W tym dniu rozwiązano również ukraińską milicję, tworząc na jej miejsce 18 sierpnia Ukraińską Policję Pomocniczą^[3].

Przeciw włączeniu dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa zaprotestował również 3 sierpnia przetrzymywany w Berlinie ukraiński rząd Jarosława Stećki^[4].

Całkowita powierzchnia dystryktu wynosiła 51,2 tys. km² oraz 4,4 mln mieszkańców. Dystrykt Galicja istniał do lipca 1944 r. – ponownej okupacji Galicji Wschodniej wraz ze Lwowem przez Armię Czerwoną.

 Osobny artykuł: Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1946.

 Osobny artykuł: Tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę.

 Osobny artykuł: Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939–1945).

Gubernatorami dystryktu byli:

• dr Karl Lasch – od 1 sierpnia 1941 do 6 stycznia 1942, aresztowany
• SS-Gruppenführer Otto Wächter – od 1 lutego 1942 do lipca 1944

• Szef urzędu dystryktu:
  • Ludwig Losacker
  • Josef Brandl (od 1944)
• Inspektor Dystryktu
  • dr Schepers
• Dowódca SS i Policji:
  • Friedrich Katzmann
  • Theobald Thier
  • Christoph Diehm
• Komendant Orpo:
  • Paul Worm
  • Joachim Stach
  • Walter von Soosten
  • Gustav Schubert
• Komendant żandarmerii:
  • Franz Gansinger
• Komendant Policji Bezpieczeństwa i SD:
  • Helmut Tanzmann
  • Josef Witiska

• Brzeżany (1941–44)
• Czortków (1941–44)
• Drohobycz (1941–44)
• Horodenka (1941–42 →)
• Kałusz (1941–43 →→)
• Kamionka Strumiłowa (1941–44)
• Kolomea (1941–44)
• Lemberg-Gródek / Lemberg-Land-Ost (1941–42 →)
• Lemberg-Land / Lemberg-Land-West (1941–42 →)
• Lemberg (←← 1942–44)
• Rawa Ruska (1941–44)
• Rohatyn (1941 →)
• Sambor (1941–43)
• Sądowa Wisznia (1941–42 →)
• Stanislau (1941–44)
• Stryj (1941–44)
• Tarnopol (1941–44)
• Złoczów (1941–44)

Lista stu największych miejscowości w dystrykcie Galicja w 1943 roku^[5].

• 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)

Zobacz w Wikiźródłach tekst Odezwa Gubernatora Dystryktu Galicja Wächtera wygłoszona z okazji zezwolenia na utworzenie „SS Schutzende Division Galizien”

• http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3318 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank otrzymuje kwiaty od lwowskiej młodzieży. 1 sierpnia 1941, zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe
• http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3362 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Delegacja z burmistrzem Lwowa – Polańskim wita gubernatora Hansa Franka chlebem i solą przed gmachem Sejmu Krajowego. Widoczne kobiety ubrane w ukraińskie stroje ludowe.
• http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3510 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem armii słowackiej Ferdinandem Catlos. Widoczni również: Karl Lasch (pierwszy z lewej) i Josef Friedrich Buhler (w głębi).
• http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3515 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem węgierskim Ferencem Szombathelyi.
• http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3537 Ferdinand Catlos, Hans Frank, Ferenc Szombathelyi, Karl von Roques na balkonie Sejmu Krajowego we Lwowie po uroczystościach przyłączenia dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe