French
DeutschEmeryk August Hutten-Czapski – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Emeryk August Hutten-Czapski (1978) | |
 Odmiana hrabiowska herbu Leliwa nadana rodowi Hutten-Czapskich | |
| Hrabia | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 21 sierpnia 1897 |
| Data i miejsce śmierci | 31 stycznia 1979 |
| Ojciec | Karol Hutten-Czapski (1860–1904) |
| Matka | Maria Leontyna Pusłowska (1870–1965) |
| Rodzeństwo | Fabianna (1895–1974), |
| Odznaczenia | |
          | |
| Data i miejsce urodzenia | 21 sierpnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 31 stycznia 1979 |
| Poseł IV kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres | od 8 września 1935 |
| Przynależność polityczna | Koło Emigracyjno-Kolonialne |
Emeryk August Wojciech Hutten-Czapski herbu Leliwa (ur. 21 sierpnia 1897 w Stańkawie k. Mińska Litewskiego, zm. 31 stycznia 1979 w Rzymie) – polski hrabia i polityk, dyplomata i wojskowy, baliw polskiej prowincji Zakonu Maltańskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Emeryk August był synem ziemianina z Mińszczyzny, prezydenta miasta Mińska Litewskiego, Karola Czapskiego i Marii Leontyny z Pusłowskich. Był wnukiem kolekcjonera Emeryka Hutten-Czapskiego, kuzynem Józefa i Marii Czapskich. W wieku lat siedmiu utracił ojca. Nauki pobierał w internacie benedyktynów w Ettal w Bawarii i na wydziale prawa uniwersytetu w Petersburgu. W czasie wojny bolszewickiej lat 1919–1921 pracował w Misji Żywnościowej im. Hoovera, potem jako delegat Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych przy Dowództwie 4 Armii generała Skierskiego. Traktat ryski (1921) przyniósł utratę większości rodzinnych majątków, które znalazły się na terenie sowieckiej Białorusi i Czapski (w 1922 adoptowany przez bezdzietnego Bogdana Czapskiego) wstąpił do polskiej służby państwowej, działając także w prywatnych organizacjach, m.in. jako:
Okres II Rzeczypospolitej
- starosta w Stołpcach (1921–1923),
- prezes Powiatowego Związku Ziemian pow. słonimskiego (1925–1931),
- radca Wileńskiej Izby Rolniczej (1933–1939),
- poseł z województwa nowogródzkiego na Sejm III i IV kadencji (wybierany w wyborach w 1930 i 1935), gdzie pracował w komisjach budżetowej, oświatowej i spraw zagranicznych i jako prezes sejmowo-senackiej komisji leśnej (podczas III kadencji reprezentował Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, a podczas IV kadencji początkowo Koło Rolników Sejmu i Senatu, a od 1937 Koło Emigracyjno-Kolonialne).
Druga wojna światowa
- delegat PCK we Francji (1939–1940),
- delegat Dyrektora Biur Polskich (rodzaj ambasady) w Afryce Północnej (1941–1943),
- konsul generalny RP w Afryce Północnej (1943),
- kierownik Wydziału Uchodźczego w emigracyjnym MSZ w Londynie (1944),
- doradca polityczny w randze podpułkownika w Polskiej Misji Wojskowej przy Naczelnym Dowództwie Alianckich Sił Ekspedycyjnych. Jako taki przekroczył Ren wraz z 1 Dywizją Pancerną gen. Stanisława Maczka, i odkrył w Norymberdze skradziony przez hitlerowców ołtarz Wita Stwosza z Krakowa.
Na emigracji
- referent Rządu RP na wygnaniu w sprawach polskich więźniów obozów KZ Oberlangen, Mauthausen, Gusen i Dachau,
- przedstawiciel II Korpusu Polskiego przy Allied High Commission we Włoszech,
- Przeor (Baliw) polskich rycerzy maltańskich, prezes Związku Kawalerów Maltańskich w Polsce (1946–1975), kanclerz światowej organizacji Zakonu Maltańskiego,
- inicjator zbiórki pieniężnej na cele odbudowy zamku warszawskiego (1972),
- delegat Związku Rodziny Czapskich do spraw Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego w Krakowie (1962–1970). Jako taki przekazał muzeum cenne egzemplarze rycin i starodruków polskich,
- w latach 1968–1979 prezes Fundacji Rzymskiej im. Margrabiny J. S. Umiastowskiej (jego sekretarzem był wówczas Adam Broż[2]),
- jeden z inicjatorów powstania Cmentarza Polskiego w Rzymie, na którym spoczywa wraz z matką (zm. 1965).
Rodziny nie założył. Według relacji Jerzego Vetulaniego Hutten-Czapski był osobą homoseksualną[3].
Najważniejsze odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (1944)[4][5],
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami[5],
- Krzyż Walecznych (1944)[5],
- Wielki Oficer Orderu Korony Włoch[5],
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej[5],
- Oficer Orderu Kolonialnego Gwiazdy Włoch[5],
- Kawaler Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego (1933)[6]
- Baliw Krzyża Wielkiego Honoru i Dewocji Zakonu Maltańskiego (1946)[5][6],
- Baliw Krzyża Wielkiego Posłuszeństwa Zakonu Maltańskiego (1968)[6],
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (Stolica Apostolska, 1978)[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Drzewo genealogiczne rodziny Czapskich. czapscy.org.pl. [dostęp 2023-02-13].
- ↑ Adam Broż. Emeryk Hutten Czapski, jr: wspomnienia sekretarza. „Prace Komisji Historii Nauki PAU”. 13, s. 117–128, 2014.
- ↑ Marcin Rotkiewicz: Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 102. ISBN 978-83-8049-092-5.
- ↑ 27 marca 1944 Dz.U.R.P. z 1945 r. Nr 1. s. 7.
- ↑ a b c d e f g Emeryk Hutten-Czapski jr: życiorys. czapscy.org.pl. [dostęp 2017-05-26].
- ↑ a b c Stefan Krzysztof Kuczyński (red.): Zakon Maltański w Polsce. Warszawa: DiG, 2000, s. 205.
- ↑ Nadany przez papieża Jana Pawła II (Edward Borowski: Emeryk Hutten Czapski 1897–1979: Szkic biograficzny i wspomnienia współczesnych. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1986, s. 54. ISBN 0-948-668-30-X)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Emeryk Hutten-Czapski 1897–1979 (praca zbiorowa), Londyn 1986
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Emeryk Hutten-Czapski jr. Życiorys. czapscy.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-13)].