Enid Yandell – Wikipedia, wolna encyklopedia

Enid Yandell
Ilustracja
Enid Yandell z rzeźbą Pallas Ateny (fragment), 1896, nieznany fotograf (Enid Yandell papers, 1878-1982, Archives of American Art)
Imię i nazwisko

Enid Bland Yandell

Data i miejsce urodzenia

6 października 1869
Louisville

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1934
Boston

Narodowość

amerykańska

Dziedzina sztuki

rzeźba

Muzeum artysty

Speed Art Museum, Filson Historical Society

Ważne dzieła
  • Pallas Atena (niezrealizowany)
  • Daniel Bunne
  • Fontanna Bajnottiego

Enid Bland Yandell (ur. 6 października 1869[a] w Louisville, zm. 12 czerwca[b] 1934 w Bostonie) – amerykańska rzeźbiarka, znana głównie z wielkowymiarowych pomników, popiersi i architektury ogrodowej.

Dzięki silnym związkom, zwłaszcza artystycznym, z Kentucky, swoim rodzinnym stanem, stała się jego symbolem. W Speed Art Museum w Louisville znajduje się obszerny zbiór jej prac.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość i edukacja

[edytuj | edytuj kod]

Enid Bland Yandell urodziła się 6 października 1869 roku w Louisville jako najstarsze dziecko Louise Elliston Yandell i Lunsforda Pittsa Yandella Jra, chirurga z zawodu, profesora medycyny. Miała troje rodzeństwa: Maud, Elsie i Lunsforda Pittsa Yandella III. Pewne zamiłowanie do sztuki odziedziczyła po matce, miłośniczce rzewnych piosenek, a zdolności manualne – po ojcu, wprawnym chirurgu[1]. W 1887 roku ukończyła Hampton College w Louisville w specjalności chemia i sztuka, a w 1889 roku Art Academy of Cincinnati otrzymując tytuł Master of Arts i nagrodę za zrealizowanie czteroletniego programu college’u w dwa lata[2]. Utrzymywała się, projektując dekoracje wnętrz w rodzinnym mieście[3]. W 1889 roku wzięła udział w anonimowym konkursie na pomnik Konfederacji, ale nie zdobyła nagrody, gdyż jury dowiedziało się, że jest kobietą[2].

Kariera artystyczna

[edytuj | edytuj kod]

Praca w Chicago

[edytuj | edytuj kod]
Daniel Boone (fragment)
Fontanna Bajnottiego, Burnside Park, Providence
Fontanna Hogana (fragment)

W 1891 roku Yandell przyjechała do Chicago na wystawę światową World’s Columbian Exposition, na której prezentowano osiągnięcia w nauce, sztuce i przemyśle[1]. Otrzymała zamówienie na projekt kariatyd dla zadaszonego ogrodu[4]. W 1892 roku przyjęła zamówienie na pomnik trapera Daniela Boone’a[2], zamówionego dla Kentucky State Building przez stowarzyszenie historyczne Filson Club. Rzeźba pomyślana była przez zleceniodawców jako symbol ich stanu[5]. Było to jej pierwsze zamówienie na pomnik wolnostojący. Yandell podczas modelowania posągu wykorzystała koszulę myśliwską Boone’a, jego strzelbę, tomahawk, nóż do skalpowania i róg na proch. Wykorzystała także portret Boone’a jako przewodnika. Odlew gipsowy posągu trapera został pokazany na kilku wystawach, ale dopiero w 1906 roku C. C. Bickel zlecił jego odlew w brązie dla miasta Louisville[4].

Razem z Jean Loughborough i Laurą Hayes Yandell napisała w 1892 roku na wpół autobiograficzną powieść Three Girls in a Flat, poświęconą swojej pracy podczas chicagowskiej wystawy. W 1893 roku pracowała na wystawie jako asystentka pomagając Carlowi Rohlowi-Smithowi przy rzeźbie przedstawiającej Benjamina Franklina, Philipowi Martiny’emu w ukończeniu kilku posągów i Loradowi Taftowi w rzeźbie dla Horticulture Building. W 1893 roku otrzymała Designers Medal za kariatydy. Pomagała Karlowi Bitterowi w jego pracy nad frontonem (później zniszczonym) dworca kolejowego Broad Street Station, należącego do Pennsylvania Railroad w Filadelfii. Zrealizowała kariatydy dla wnętrza galerii muzycznej w Astor House w Nowym Jorku oraz figuralne ozdoby dla letniego domu Corneliusa Vanderbilta w Newport[6].

Wyjazd do Francji

[edytuj | edytuj kod]

Zimą 1894 roku Yandell wyjechała do Paryża, gdzie studiowała w Académie Vitti pod kierunkiem Auguste’a Rodina, Fredericka Williama MacMonniesa i innych wykładowców[4]. Począwszy od 1895 roku zaczęła wystawiać w Salonie Paryskim[6].

W 1897 roku otrzymała zamówienie na kolejny monumentalny pomnik, Pallas Atena, przeznaczony dla Nashville Centennial Exposition. Wielkowymiarowe posągi, takie jak Statua Wolności Frédérica-Auguste’a Bartholdiego, były w tym okresie bardzo modne. Zamówienie tego typu było niezbędne dla technicznego rozwoju Yandell jako rzeźbiarki. Wysoki na 14 m posąg Pallas Ateny pozwolił jej nie tylko rozwinąć swe umiejętności, ale też zdobyć uznanie opinii publicznej i uzyskać niezbędne dochody. Artystka stworzyła gipsowy odlew w swym paryskim studio. Nigdy nie odlano projektu w brązie, a odlew gipsowy uległ zniszczeniu w wyniku złej pogody. Dzięki temu zamówieniu Yandell zyskała jednak znaczący rozgłos, a w 1898 roku została, jako pierwsza kobieta, przyjęta w poczet National Sculpture Society[4].

Jako kobieta stała się pionierką w dziedzinie rzeźbiarstwa posągowego, zdominowanego dotychczas przez mężczyzn. Stała się również symbolem swego stanu, pomimo iż wyjechała z niego, powracając jedynie z krótkimi wizytami[5]. W 1906 roku została przyjęta w poczet członków Akademii Francuskiej. Mieszkała we Francji, sezony letnie spędzała wykładając rzeźbę w Branstock School w Edgartown, w stanie Massachusetts[6].

W 1913 roku wzięła udział w międzynarodowej wystawie sztuki Armory Show prezentując dwie prace: Pięć zmysłów oraz Indianin i rybak[7].

Wybuch I wojny światowej zastał ją w Paryżu[8]. Podczas wojny pracowała dla Francuskiego Czerwonego Krzyża, Société des Orphelins de la Guerre, organizacji opiekującej się sierotami wojennymi i Appui aux Artists, pomagającej bezrobotnym artystom i ich rodzinom[6].

Powrót do Ameryki

[edytuj | edytuj kod]

W 1916 roku Yandell powróciła do Ameryki, gdzie kontynuowała pracę dla Czerwonego Krzyża. Miała pracownię w Nowym Jorku, ale jej aktywność artystyczna uległa zahamowaniu[6].

Yandell aktywnie wspierała sufrażyzm, prowadziła kampanię na rzecz prezydenta Calvina Coolidge’a[4]. Wyrazem jej silnych związków z Kentucky było ostatnie zamówienie, Pomnik Pionierów w Harrodsburgu, który zaprojektowała w 1924 roku[5]. Cały jej czas pochłaniała praca społeczna, a w 1925 roku niemal całkowicie zaprzestała rzeźbienia. Zmarła 13 czerwca 1934 roku w Bostonie. Została pochowana na cmentarzu Cave Hill w Louisville[4].

  1. Inne źródła wymieniają rok 1870.
  2. Niektóre źródła wymieniają 13 czerwca.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Decker 2015 ↓, s. 196.
  2. a b c Corn, Garfinkle i Madsen 2011 ↓, s. 208.
  3. Deborah C. Pollack: Kentucky’s Sculptor Enid Yandell. Archives of American Art. [dostęp 2017-11-24]. (ang.).
  4. a b c d e f Robin L. Wallace: Enid Yandell: Sculpting a Legacy. filsonhistorical.org. [dostęp 2017-11-24]. (ang.).
  5. a b c Decker 2015 ↓, s. 197.
  6. a b c d e Corn, Garfinkle i Madsen 2011 ↓, s. 209.
  7. Shircliff 2014 ↓, s. 211.
  8. Shircliff 2014 ↓, s. 212.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]