Eparchia smoleńska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eparchia smoleńska

Смоленская епархия

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Smoleńsku
Państwo	Rosja
Obwód	smoleński
Siedziba	Smoleńsk Sobornyj Dwor 17, Smoleńsk
Data powołania	1654 (w obecnym kształcie)
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Metropolia	smoleńska
Sobór	Zaśnięcia Matki Bożej w Smoleńsku
Biskup diecezjalny	metropolita smoleński i dorogobuski Izydor (Tupikin)
Położenie na mapie Rosji Smoleńsk
Położenie na mapie obwodu smoleńskiego Smoleńsk
Położenie na mapie Smoleńska Smoleńsk
54°47′16,1″N 32°03′12,0″E/54,787806 32,053333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Eparchia smoleńska – jedna z eparchii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Funkcję jej katedry pełni sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Smoleńsku.

Pierwsza samodzielna eparchia prawosławna miała swoją siedzibę w Smoleńsku od 1136 lub od 1137, zaś pierwszym biskupem był duchowny grecki o imieniu Manuel. Eparchia odegrała znaczącą rolę w rozprzestrzenianiu się chrześcijaństwa na ziemiach ruskich. Była w znacznym stopniu wspierana finansowo przez książąt smoleńskich^[1].

Prawosławne biskupstwo w Smoleńsku stanowi część Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego od 1654, gdy po zdobyciu miasta przez wojska rosyjskie decyzją cara Aleksego I i patriarchy Nikona na nowo powołana została w nim eparchia^[2].

Od 1728 w Smoleńsku istniało seminarium duchowne^[1]. Eparchia i podległe jej cerkwie poniosły znaczne straty w czasie najazdu francuskiego na Rosję w 1812^[1]. W końcu XIX w. liczba wiernych prawosławnych w stosunku do ogółu ludności eparchii była szacowana na 96,6%. Funkcjonowało 627 parafii dysponujących 763 świątyniami, ponadto istniało 291 kaplic i 16 monasterów (pięć żeńskich i jedenaście męskich)^[1].

Od 1922 władze radzieckie zaczęły zamykać cerkwie w regionie smoleńskim, w 1933 odbierając Kościołowi sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Smoleńsku, w którym powstało muzeum. W czasie akcji konfiskaty kosztowności cerkiewnych część duchownych i wiernych Smoleńska przeciwstawiła się dekretom władz; w dniach 1–24 sierpnia 1922 miał miejsce pokazowy proces 45 z nich, z czego pięć osób zostało skazanych na śmierć^[1].

Wskutek prześladowań religijnych w ZSRR w 1985 na terytorium eparchii czynnych było 35 cerkwi, w większości zrujnowanych, obsługiwanych przez 40 kapłanów^[1]. Znaczące odrodzenie życia religijnego miało miejsce w okresie sprawowania urzędu przez arcybiskupa, a następnie metropolitę Cyryla (Gundiajewa) (1984–2009). Od 1985 do 2009 częścią eparchii był obwód królewiecki, wyodrębniony następnie jako samodzielna eparchia^[1]. W 2015 z eparchii smoleńskiej wydzielono eparchię wiaziemską; obie eparchie weszły w skład metropolii smoleńskiej^[3].

W 2017 z eparchii smoleńskiej wydzielono kolejną administraturę – eparchię rosławską^[4].

• Manuel 1137–1167
• Konstantyn wzmiankowany w 1180
• Symeon 1190–1197
• Ignacy wzmiankowany w 1206
• Łazarz 1219–1220
• Merkuriusz
• Atanazy XIII wiek
• Jan XIII wiek
• Porfiriusz I połowa XIII wieku
• Dionizy do 1238
• Tomasz 1238–1256
• Pachomiusz XIII wiek
• Ignacy II połowa XIII wieku
• Jonasz XIV wiek
• Daniel XIV wiek
• Jan II wzmiankowany w 1335
• Eutymiusz I od 1345
• Teofilakt (Teoktyst) od 1356
• Parteniusz 1364–1370
• Daniel II 1375–1382
• Michał I od 1383–1396
• Kasjan 1396–?
• Ignacy II wzmiankowany w 1405
• Hilarion od 1405–1408
• Nikon 1408–1411
• Sebastian 1417–1433
• Gerazym 1433–1435
• Michał II wzmiankowany w 1435
• Nataniel wzmiankowany od 1440 do 1445
• Symeon II 1445–1454
• Eutymiusz II XV wiek
• Misael 1454–1474
• Joachim 1475 lub 1490
• Józef (Sołtan) 1494–1509
• Warsonofiusz (Chodykin) 1509–1514
• Józef III 1515–1532
• Sawa (Slepuszkin) 1536–1538
• Guriasz (Zabołocki) 1539–1555
• Symeon III 1555–1567
• Teofil 1568
• Sylwester 1572–1589
• Teodozjusz 1592–1604
• Sergiusz 1608–1611
• Izajasz (Kopiński) 1628–1631
• Abrahamiusz 1632–1653
• Laurenty, locum tenens 1655
• Kalikst (Dorofiejewicz-Rytorajski), locum tenens 1657–1658
• Filaret 1658–1671
• Warsonofiusz (Czertkow-Jeropkin) 1671– pocz. 1676
• Symeon (Molukow) 1676–1686
• Sylwester (Czernicki) 1699–1704
• Sylwester (Krajski) 1707–1712
• Doroteusz (Korotkiewicz) 1712–1718
• Sylwester (Chołmski) 1719–1720
• Warłaam (Kossowski) 1720–1721
• Filoteusz 1722–1727
• Gedeon (Wiszniewski) 1728–1761
• Parteniusz (Sopkowski) 1761–1795
• Dymitr (Ustimowicz) 1795–1805
• Serafin (Głagolewski) 1805–1812
• Ireneusz (Falkowski) 1812–1813
• Joazaf (Srietienski) 1813–1821
• Józef (Wieliczkowski) 1821–1834
• Tymoteusz (Kietlerow) 1834–1859
• Antoni (Amfitieatrow) 1859–1866
• Jan (Sokołow) 1866–1869
• Serafin (Protopopow) 1869–1874
• Józef (Drozdow) 1874–1881
• Nestor (Mietanijew) 1881–1889
• Guriasz (Ochotin) 1890–1896
• Nikanor (Kamienski) 1896–1899
• Mitrofan (Niewski) 1899
• Piotr (Dugow) 1899–1908
• Teodozjusz (Fieodosijew) 1908–1919
• Euzebiusz (Nikolski), locum tenens 1919–1920
• Filip (Stawicki) 1920–1924
• Walerian (Rudicz) 1924–1927
• Serafin (Ostroumow) 1927–1936
• Modest (Nikitin) 1936–1937

Eparchia de facto przestała funkcjonować z powodu czystek stalinowskich.

• Stefan (Siewbo) 1942–1943
• Sergiusz (Smirnow) 1944–1955
• Michał (Czub) 1955–1957
• Innocenty (Sokal) 1959–1964
• Pitirim (Nieczajew) 1964–1965
• Antoni (Wakaryk) 1965–1967
• Gedeon (Dokukin) 1967–1972
• Teodozjusz (Prociuk) 1972–1984
• Cyryl (Gundiajew) 1984–2009
• Teofilakt (Kurjanow) 2009–2011
• Pantelejmon (Szatow) 2011–2013
• Izydor (Tupikin) od 2013

Według danych z 2010 eparchia dzieliła się na osiem dekanatów: smoleński, wiaziemski, diemidowski, rosławski, safonowski, jelniński, gagarinowski i jarcewski. W ich ramach działało 141 parafii z 147 cerkwiami, obsługiwanymi przez 140 kapłanów^[5]. Ponadto funkcjonowało osiem monasterów^[6]:

• Monaster Trójcy Świętej w Bołdinie, męski
• Monaster Przemienienia Pańskiego i św. Abrahama w Smoleńsku, męski
• Monaster Przemienienia Pańskiego w Rosławiu, męski
• Monaster Wniebowstąpienia Pańskiego w Smoleńsku, żeński
• Monaster Trójcy Świętej w Smoleńsku, żeński
• Monaster św. Jana Chrzciciela we Wiaźmie, żeński
• Monaster św. Dymitra w Dorogobużu, żeński
• Monaster Przemienienia Pańskiego i Ikony Matki Bożej „Hodigitria” we Wsiewołodkinie, żeński