Etnocentryzm – Wikipedia, wolna encyklopedia

Etnocentryzm – postawa ujawniająca się przy zetknięciu z innymi kulturami, polegająca na uznawaniu własnego narodu lub grupy etnicznej za szczególnie wartościową oraz na wywyższaniu własnej kultury, którą traktuje się jako miernik w ocenianiu innych grup, co prowadzi często do postaw niechęci, a nawet wrogości^[1][2].

Jest przeciwieństwem relatywizmu kulturowego^[3], również w odniesieniu do oceny kultury „masowej” i „elitarnej”^[4]. Jako przeciwieństwo etnocentryzmu traktuje się też fascynację „egzotycznymi” kulturami, co dawniej nierzadko występowało u antropologów^[5].

Częstym przejawem etnocentryzmu jest wyrażanie zdziwienia wobec zwyczajów w innych kulturach i uznawanie ich, w przeciwieństwie do własnych zwyczajów, jako nienaturalnych^[6]. Na jego występowanie może mieć wpływ stopień homogeniczności kultury^[7], a z kolei on sam jest jedną z cech osobowości autorytarnej^[8]. Postawa etnocentryzmu występuje nie tylko w nowoczesnych społeczeństwach. Jest charakterystyczna obok ksenofobii dla sposobu myślenia ludzi w izolowanych społecznościach pierwotnych^[9].

Grecy i Rzymianie ludy spoza własnej cywilizacji nazywali „barbarzyńcami”, a później Europejczycy w trakcie epoki odkryć geograficznych podejmowali działania na rzecz cywilizowania „dzikich”, niszcząc ich kultury^[2].

Inne przykłady to ludy określające mianem „ludzi” tylko siebie samych, np. Kiowa, Lapończycy, Romowie czy Tunguzi. Żydzi dzielą całą ludzkość na potomków Abrahama i gojów, jaskrawym przykładem etnocentryzmu są Chiny, czyli dla Chińczyków „Państwo Środka” (por. sinocentryzm). Wiele religii afrykańskich jest etnocentrycznych, obcym często odmawiając człowieczeństwa i pełni praw^[10].

W ZSRR powstaniu etnocentryzmu sprzyjało wprowadzenie w 1932 r. do dowodów osobistych obywateli informacji o narodowości^[11].

Zobacz hasło etnocentryzm w Wikisłowniku

• poprawność polityczna
• europocentryzm
• religie etniczne

• Ewa Nowicka: Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-10541-0.
• Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
• Piotr Sztompka: Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak, 2002. ISBN 83-240-0218-9.