Franciszek Wagner – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy oficera i działacza sportowego. Zobacz też: Franciszek Wagner – ujednoznacznienie.
Franciszek Wagner
pułkownik piechoty pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

7 sierpnia 1880
Horní Jelení

Data i miejsce śmierci

4 stycznia 1975
Zakopane

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

3 Pułk Strzelców Podhalańskich

Stanowiska

dowódca pułku piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941)

Franciszek Wagner[1] (ur. 7 sierpnia 1880 w Horní Jelení[2] w Czechach, zm. 14 stycznia 1975 w Zakopanem[3]) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, polski działacz sportowy, twórca potęgi sekcji narciarskiej Towarzystwa Sportowego „Wisła” działającej w Zakopanem, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Młodość i służba wojskowa

[edytuj | edytuj kod]

Franciszek Wagner urodził się 7 sierpnia 1880 roku w miejscowości Horní Jeleníony, w rodzinie urzędnika leśnego. Gimnazjum ukończył w Wiedniu. W latach 1901–1918 pełnił służbę w cesarskiej i królewskiej armii.

W 1919 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 65. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. Od 2 lipca 1922 roku pełnił obowiązki dowódcy 3 pułku strzelców podhalańskich w Bielsku[5]. Zainicjował sekcję narciarską w pułku[6]. 31 marca 1924 roku został awansowany na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 13. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7].

W okresie przewrotu majowego w 1926 roku pozostał wierny złożonej prezydentowi RP przysiędze, w związku z czym wyruszył na czele swego pułku na odsiecz do Warszawy. Dowiedziawszy się w Radomiu o upadku legalnego rządu, wrócił do Bielska. 31 marca 1927 roku został powołany w skład Komisji Przyjęć Oficerów Rezerwy, w charakterze członka[8]. W 1928 roku pozostawał w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I[9]. Z dniem 31 października 1928 roku został przeniesiony w stan spoczynku[10].

Działalność sportowa

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu zawodowej służby wojskowej zamieszkał w Zakopanem i oddał się społecznej działalności sportowej. W 1929 został kierownikiem sekcji narciarskiej TS Wisła Kraków działającej w Zakopanem[11], a od 1930 pełnił funkcję kierownika oddziału towarzystwa w Zakopanem. Równocześnie zasiadał we władzach krakowskiego klubu (w latach 30. był jednym z wiceprezesów klubu, w tym w latach 1933–1934, I wiceprezesem)[12]. Był działaczem Polskiego Związku Narciarskiego, m.in. wiceprezesem rady narciarskiej (1932/1933) i członkiem zarządu rady (1937/1938/1939)[13] oraz prezesem Podhalańskiego Okręgu Polskiego Związku Narciarskiego[5]. Na Mistrzostwach Świata w narciarstwie w 1939 był kierownikiem konkursu skoków[14]. Był organizatorem wielu zawodów sportowych, cenionym za swoją dokładność i rzetelność[15], doprowadził do wybudowania skoczni narciarskich: Galicowa Grapa w Poroninie, Nowym Targu i Szczawnicy[16].

Nazywano go „Pana Pulkownika”, gdyż jako Niemiec z pochodzenia stosunkowo słabo znał polski[5].

W przeddzień wybuchu II wojny światowej udał się na Węgry, gdzie przebywał w obozie dla polskich uchodźców. Pod koniec 1944 roku został internowany do oflagu Genzhagen koło Berlina. W lipcu 1945 roku powrócił do Zakopanego obejmując ponownie funkcję prezesa TS Wisła w Zakopanem[17]. W grudniu 1947 przyznano mu tytuł honorowego prezesa TS Wisła Kraków[18]. Po przejęciu "Wisły" Kraków przez pion "gwardyjski" został odsunięty od działalności w klubie. Działał następnie w sekcji narciarskiej MKKF Zakopane, był sędzią narciarskim[19]. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Nowotarskiej w Zakopanem[5] (kw. K6-3-2)[20].

Grób płka Franciszka Wagnera na Nowym Cmentarzu w Zakopanem

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował, jako Franciszek I Wagner, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko, a mianowice pułkownika Franciszka Wagnera, urodzonego 12 lutego 1869 roku i Franciszka II Wagnera, urodzonego 9 października 1897 roku, w 1923 roku podporucznika podlekarza VIII Batalionu Sanitarnego. Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1172, 1244, 1580.
  2. ↑ A. Gowarzewski i inni "Wisła Kraków", kolekcja klubów, tom 3, wyd. GiA, Katowice 1996, str. 169
  3. ↑ a b Dziennik Polski, nr 18 z 22 stycznia 1975
  4. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 23.
  5. ↑ a b c d Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski "Nowy cmentarz w Zakopanem: przewodnik biograficzny", Warszawa-Kraków 1988. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 382, 397., Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 330, 340.
  6. ↑ Oficjalna Strona SS-R LZS Sokół Szczyrk – www.sokolszczyrk.skijumping.pl. [dostęp 2011-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-24)].
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 166.
  8. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 97.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 113, 159.
  10. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 380.
  11. ↑ Dariusz Zastawny ""Sto lat w blasku białej gwiazdy" wyd. TS Wisła Kraków, Kraków 2006, według indeksu
  12. ↑ "30-lecie TS Wisła" – Księga Jubileuszowa
  13. ↑ Rafał Kołodziej "Polski Związek Narciarski. 1919-1939", wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010, s. 168-169
  14. ↑ W. Szatkowski "Mistrzostwa Świata FIS: 11-19 lutego 1939 w Zakopanem"
  15. ↑ W. Szatkowski "Poczet skoczków polskich: Marian Woyna-Orlewicz – Pamiętam romantyczne narciarstwo... "
  16. ↑ Dariusz Zastawny ""Sto lat w blasku białej gwiazdy" wyd. TS Wisła Kraków, Kraków 2006, s. 274-275
  17. ↑ "40 lat TS Wisła"
  18. ↑ "Przegląd Sportowy", nr 99 z 1947
  19. ↑ "50 lat. "Wisła" Kraków 1906-1956"
  20. ↑ śp. Franciszek Wagner
  21. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2949 z 17 maja 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 21, poz. 828

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
  • Roczniki Oficerskie 1923, 1924 i 1928.
  • Rocznik oficerski rezerw 1934.
  • Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski "Nowy cmentarz w Zakopanem: przewodnik biograficzny", Warszawa-Kraków 1988
  • "30-lecie TS Wisła" – Księga Jubileuszowa
  • "40 lat TS Wisła"
  • Dariusz Zastawny ""Sto lat w blasku białej gwiazdy" wyd. TS Wisła Kraków, Kraków 2006
  • Rafał Kołodziej "Polski Związek Narciarski. 1919-1939", wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010
  • A. Gowarzewski i inni "Wisła Kraków", kolekcja klubów, tom 3, wyd. GiA, Katowice 1996
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Wagner&oldid=75240755”