Francoaceae – Wikipedia, wolna encyklopedia

*Francoaceae*
	; Melianthus major
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bodziszkowce
Rodzina	Francoaceae
	Nazwa systematyczna
	Francoaceae A. Juss.; Ann. Sci. Nat. (Paris) 25: 9. Jan 1832
	Typ nomenklatoryczny
	Francoa Cav. (1801)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Francoaceae – rodzina roślin należąca do rzędu bodziszkowców (Geraniales). Obejmuje 8 rodzajów^[4] z 31 gatunkami^[2]. Przedstawiciele z rodzajów Melianthus i Bersama występują od środkowej Afryki po jej południowej krańce, pozostałe rodzaje spotykane są w Ameryce Południowej^[2]^[5]. Kilka afrykańskich gatunków z tej rodziny używanych jest w tradycyjnym ziołolecznictwie, Bersama abyssinica dostarcza cenionego drewna, rośliny z rodzajów Greyia i Francoa są uprawiane jako rośliny ozdobne^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewa, krzewy i rośliny zielne o bardzo różnym pokroju, różniące się zwłaszcza budową liści, ale o podobnych organach generatywnych^[5].
Liście: Ulistnienie skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe^[6]. Liście są pierzaste, często z oskrzydloną osią u rodzajów Bersama i Melianthus, lirowate u Francoa i niepodzielone u pozostałych rodzajów, choć czasem głęboko wcinane. Liście u nasady niektórych przedstawicieli opatrzone są przylistkami, czasem okazałymi i tworzącymi pochwę osłaniającą łodygę^[5].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe, pojedyncze lub złożone grona, wiechy, kłosy lub wierzchotki, czasem na długich szypułkach, ale też czasem kwiatostan zredukowany do jednego, dwóch lub trzech kwiatów^[6]^[5]. Poszczególne kwiaty są promieniste lub słabo grzbieciste, u rodzajów Bersama i Melianthus odwrócone. U różnych przedstawicieli bywają obu- lub jednopłciowe, 5- lub 4-krotne. Działki kielicha, często nierówne, są 4 lub jest ich 5. W takiej samej liczbie występują płatki korony, nierzadko okazałe (brak jednak płatków u Rhynchotheca). Pręcików jest tyle samo co płatków korony u rodzajów Bersama i Melianthus, podczas gdy u innych jest ich dwa razy tyle. Słupek jest górny, utworzony z 2–5 owocolistków, z zalążnią jedno- lub wielokomorową^[5].
Owoce: Torebka w miarę dojrzewania wydłużająca się i coraz bardziej papierzasta, tylko u Bersama drewniejąca^[5].

Systematyka

Pozycja i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

Jedna z dwóch rodzin rzędu bodziszkowców, siostrzana względem bodziszkowatych Geraniaceae. Rząd należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2].

W dawniejszych ujęciach systematycznych rodzaje Greyia i Francoa miały niejasną pozycję – były wyodrębniane jako monotypowe rodziny Greyiaceae i Francoaceae. Dopiero na przełomie wieków XX i XXI potwierdzono najpierw ich bliskie pokrewieństwo (połączone zostały w jedną rodzinę Francoaceae), a w końcu potwierdzono bliskie pokrewieństwo z przedstawicielami rodziny miodokwiatowatych Melianthaceae. W systemie APG II rodziny były przedstawiane jako siostrzane i opcjonalnie łączone, w APG III już zostały połączone^[5]^[7]. W systemie APG IV włączono w jedną wielką rodzinę Francoaceae także rodzaje wyodrębniane wcześniej w rodziny Vivianiaceae i Ledocarpaceae^[2]^[8].

bodziszkowce

	Geraniaceae bodziszkowate

	Francoaceae

Podział rodziny^[2]^[4]

Plemię Bersameae Planchon

Bersama Fresenius
Melianthus L’Her. ex Aiton

Plemię Vivianieae Klotzsch (syn. Vivianiaceae Klotzsch)

Balbisia Cavanilles
Rhynchotheca Ruíz & Pavón
Viviania Cavanilles

Plemię Greyieae Gürke

Greyia Hook. & Harv.

Plemię Francoeae Spach

Francoa Cav. – frankoa
Tetilla DC.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – F. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2018-06-25].
↑ ^a ^b List of Genera in FRANCOACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-06-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 343–344. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[reveal-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – F. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2018-06-25].

[kew-4] List of Genera in FRANCOACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-06-25] (ang.).

[heywood-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.

[maarten-6] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 343–344. ISBN 978-1-84246-634-6.

[apg-7] Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.

[apgIV-8] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]