Geir Haarde – Wikipedia, wolna encyklopedia

Geir Haarde
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Geir Hilmar Haarde

Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1951
Reykjavík

Premier Islandii
Okres

od 15 czerwca 2006
do 1 lutego 2009

Przynależność polityczna

Partia Niepodległości

Poprzednik

Halldór Ásgrímsson

Następca

Jóhanna Sigurðardóttir

Geir Hilmar Haarde (wym. [ˈceɪ:r̯ ˈhɪlma ˈhɔrtɛ/]; ur. 8 kwietnia 1951 w Reykjavíku[1]) – islandzki polityk, długoletni parlamentarzysta, minister w różnych resortach, w latach 2005–2009 przewodniczący Partii Niepodległości, od 2006 do 2009 premier Islandii.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Norwega Tomasa Haardego (1901–1962) i jego żony Islandki Anny Steindórsdóttir (1914–2006)[1]. W odróżnieniu od większości Islandczyków nie posługuje się nazwiskiem tworzonym od imienia ojca. Studiował w USA, gdzie w 1973 ukończył ekonomię na Brandeis University w Waltham. Uzyskał następnie magisterium ze stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa (1975) i z ekonomii na University of Minnesota (1977). Pracował jako ekonomista w departamencie międzynarodowym islandzkiego banku centralnego (1977–1983) i doradca polityczny ministra finansów (1983–1997)[2].

Zaangażował się w działalność polityczną w ramach Partii Niepodległości. W 1987 został po raz pierwszy wybrany do Althingu, w parlamencie zasiadał nieprzerwanie do 2009. W 1995 przewodniczył Radzie Nordyckiej. W latach 1998–2005 w rządach Davíða Oddssona i Halldóra Ásgrímssona pełnił funkcję ministra finansów, następnie w gabinecie drugiego z nich objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. Od 1999 był wiceprzewodniczącym swojego ugrupowania, w 2005 zastąpił Davíða Oddssona na funkcji przewodniczącego Partii Niepodległości[1][2].

W czerwcu 2006 został desygnowany na stanowisko premiera, kiedy rezygnację złożył Halldór Ásgrímsson. Urząd ten objął 15 czerwca 2006[3]. Kryzys finansowy, który w 2008 spowodował załamanie gospodarki Islandii, był również przyczyną fali protestów przeciwko jego rządowi. 23 stycznia 2009 premier zapowiedział przedterminowe wybory i swoją rezygnację, motywując to chorobą nowotworową[4]. Nie zmieniło to nastrojów w kraju – następnie dnia w kolejnej demonstracji w Reykjavíku uczestniczyło około 6000 osób. 26 stycznia Geir Haarde podał swój rząd do natychmiastowej dymisji[5]. 1 lutego na czele rządu stanęła Jóhanna Sigurðardóttir, a 29 marca na stanowisku przewodniczącego partii zastąpił go Bjarni Benediktsson. Od 2009, po wycofaniu się z bieżącej polityki, zajmował się działalnością konsultingową[2].

We wrześniu 2010 parlament nieznaczną większością głosów przegłosował postawienie byłego premiera przez specjalnym trybunałem Landsdómur w związku z oskarżeniami o doprowadzenie do załamania się systemu finansowego Islandii[6]. W kwietniu 2012 został uznany za winnego jednego z czterech zarzutów (niezwoływania antykryzysowych posiedzeń rządu), oddalenie poważniejszych zarzutów skutkowało także odstąpieniem od wymierzenia kary[7][8].

W 2015 objął stanowisko ambasadora Islandii w Stanach Zjednoczonych[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Geir H. Haarde. althingi.is. [dostęp 2017-08-31]. (isl.).
  2. a b c Ambassador. iceland.is. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
  3. Leaders of Iceland. zarate.eu. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
  4. Icelandic PM becomes world’s first leader to step down over banking system crisis. theguardian.com, 27 stycznia 2009. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
  5. Islandia: Premier zdymisjonował rząd. rp.pl, 26 stycznia 2009. [dostęp 2017-08-31].
  6. celand’s Former PM Taken to Court. icelandreview.com, 28 września 2010. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
  7. Iceland ex-PM Haarde ‘partly’ guilty over 2008 crisis. bbc.com, 23 kwietnia 2012. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
  8. a b Iceland’s Ambassador to the United States: Who Is Geir Haarde?. allgov.com, 14 lutego 2015. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).