Gorzknik kanadyjski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gorzknik kanadyjski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	gorzknik
Gatunek	gorzknik kanadyjski
	Nazwa systematyczna
	Hydrastis canadensis L.; Syst. nat. ed. 10, 2:1088. 1759
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gorzknik kanadyjski^[4] (Hydrastis canadensis L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju gorzknik (Hydrastis L.). Pochodzi z Ameryki Północnej (Stany Zjednoczone, Kanada). Ze względu na duże zapotrzebowanie na kłącze stanowiące surowiec leczniczy roślina została w znacznym stopniu wyniszczona. W Polsce bywa spotykana w uprawie^[4].

Morfologia

Pokrój: Bylina wysokości 20–30 cm o grubych kłączach.
Liście: 2 lub 3 dość duże, 3–5 dłoniastoklapowane (palczastodzielne), ząbkowane.
Kwiat: Pojedynczy, w szczycie, zielonawy. Okwiat 3-działkowy, składający się z żółtawych lub zielonawych pręcików i słupków.
Owoc: Niewielkie, czerwone jagody, jedno lub dwunasienne, zebrane w zbity, główkowaty owoc zbiorowy, podobny do maliny.
Kłącze: Powyginane i guzkowate o długości około 5 cm i grubości 5–10 mm. Powierzchnia jest żółtawa lub brunatnoszara, nieregularnie pomarszczona. Nasady łodyg i łuskowate liście znajdują się na powierzchni górnej. Przełam jest gładki, żywicowaty. Powierzchnia przekroju poprzecznego jest żółtawobrunatna i wykazuje obecność dość szerokiej kory i pierścień 12 do 20 odlegle ułożonych wiązek naczyniowych i duży, położony centralnie rdzeń^[5].

Systematyka

Roślina stanowi jedynego współczesnego przedstawiciela linii rozwojowej siostrzanej dla rodzaju glaucidium (Glaucidium), wraz z którym tworzy klad bazalny w obrębie rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Ze względu na swą odrębność filogenetyczną roślina ta podnoszona jest do rangi podrodziny Hydrastidoideae Martynov^[6] lub nawet rodziny gorzknikowate (Hydrastidaceae Martynov), siostrzanej dla jaskrowatych (system Reveala z 1999)^[7].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski^[5]: Kłącze gorzknika kanadyjskiego (Hydrastis rhizoma) – całe lub rozdrobnione, wysuszone kłącze i korzeń o zawartości minimum 2,5% hydrastyny oraz 3,0% berberyny.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ Hydrastis canadensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 101, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ Family: Ranunculaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).
↑ Hierarchical position of the Family Hydrastidaceae. Crescent Bloom. [dostęp 2011-03-27]. (ang.).

Bibliografia

Rośliny użytkowe. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[iucn-3] Hydrastis canadensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 101, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[FPX-5] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[6] Family: Ranunculaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).

[7] Hierarchical position of the Family Hydrastidaceae. Crescent Bloom. [dostęp 2011-03-27]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]