Gramatyka tradycyjna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gramatyka tradycyjna – koncepcja gramatyki wypracowana w Europie i Ameryce przed powstaniem nowoczesnego językoznawstwa w XX wieku. Europejska tradycja gramatyczna została zapoczątkowana przez Greków i była kontynuowana przez Rzymian, którzy skupiali się przede wszystkim na opisywaniu własnych języków. Opracowane przez nich koncepcje znalazły później zastosowanie w odniesieniu do języków nowożytnych, takich jak francuski i angielski[1]. Z czasem zaczęły być stosowane do badania języków nieindoeuropejskich, m.in. języków rdzennych mieszkańców Ameryk[2].

Gramatyka tradycyjna charakteryzowała się koncentracją na ideach poprawności językowej[3], naciskiem na puryzm[3], a także przypisywaniem szczególnego znaczenia normom literackim i wzorcom łaciny[4]. W tradycyjnym pojmowaniu języka gramatykę wiązano ze standardem piśmienniczym, a prawo do formułowania sądów poprawnościowych przyznawano wyższym autorytetom (np. nauczycielom)[2]. Opisy tradycyjne odwoływały się do struktur wyróżnionych w łacinie, co prowadziło do nieadekwatnego traktowania zjawisk obcych temu językowi[2]. Gramatyka tradycyjna często skupiała się na języku pisanym, przypisując pierwszeństwo „najlepszym” stylom i krytykując cechy gramatyki potocznej[5].

Koncepcje wypracowane przez gramatyków tradycyjnych nadal tworzą podstawę nowoczesnych teorii gramatyki, ale wprowadzono liczne zmiany, zarówno w zakresie motywów, jak i celów opisu gramatycznego. Odrzucono normatywizm jako fundament charakteryzacji gramatycznej, przestano przypisywać szczególną pozycję gramatyce łaciny. Rozwój gramatyki przyczynił się również do wykrycia i badania wielu pominiętych zjawisk gramatycznych, a także do konstrukcji gramatyk generatywnych[1]. Współcześnie gramatykę tradycyjną uznaje się za podejście nienaukowe[6], niezgodne z założeniami nowoczesnego językoznawstwa[4].

Część współczesnych prac gramatycznych nadal wykazuje charakter tradycyjny, ale również te prace czerpią z nowszych koncepcji, wypracowanych w XX wieku[1].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Trask 1999 ↓, s. 210–211.
  2. a b c Nicole Nau, Odkrywamy różnorodność językową, [w:] Nicole Nau i inni red., Języki w niebezpieczeństwie: księga wiedzy, wyd. 1, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2016, s. 31–34, DOI10.14746/9788394719845, ISBN 978-83-947198-4-5.
  3. a b Crystal 2008 ↓, s. 489.
  4. a b Crystal 2008 ↓, s. 490.
  5. David Crystal, Clinical Linguistics, Wien: Springer-Verlag, 2013 (Disorders of Human Communication 3), s. 3, DOI10.1007/978-3-7091-4001-7, ISBN 978-3-7091-4001-7, ISBN 978-3-7091-4003-1, OCLC 610496980 [dostęp 2020-04-06] (ang.).
  6. Smith 2005 ↓, s. 396. Cytat: Even though linguists today view traditional grammar as an unscientific way to study language and grammar, many of the basic Latin-based notions of grammar can still be found in all levels of the classroom [...] This advice is usually based on the prescriptive rules of prestige varieties of English.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]